Thực thi các Hiệp định thương mại tự do (FTA) chung như CPTPP và RCEP, triển vọng hợp tác đầu tư giữa Australia và Việt Nam là rất lớn. Australia hiện đang xếp thứ 19 trong danh sách các nước có đầu tư trực tiếp lớn nhất vào Việt Nam.

Theo Trung tâm WTO và Hội nhập - Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), mặc dù số lượng các DN Australia đầu tư tại Việt Nam còn tương đối nhỏ, nhưng đã tạo được những giá trị liên kết, kết nối tương đối tích cực với các đối tác sở tại. Ở lĩnh vực dịch vụ, công nghiệp có nhiều nhà đầu tư của Australia đang dẫn đầu về trình độ công nghệ quản lý tại Việt Nam.

Australia cam kết hỗ trợ phát triển kinh tế ở các tỉnh vùng Tây Bắc trong khuôn khổ quan hệ đối tác viện trợ lâu dài với Việt Nam. (Ảnh minh họa: Dangcongsan)

Điểm đặc biệt ở chỗ, Australia là một trong số ít các quốc gia có đầu tư tương đối lớn vào lĩnh vực nông nghiệp của Việt Nam, chiếm 6% nếu xét theo giá trị đầu tư và 8% nếu xét theo số lượng dự án. Đây cũng là con số cao hơn rất nhiều so với tình hình chung của đầu tư FDI vào Việt Nam trong lĩnh vực này chỉ chiếm chưa đến 1%.

“Với lợi thế về công nghệ cao trong nông nghiệp, các DN Australia đã giúp nâng cao trình độ công nghệ nói chung của ngành nông nghiệp Việt Nam, tạo ra được những giá trị lan tỏa, giúp nâng cao trình độ sản xuất, chế biến nông sản, thực phẩm ở các địa phương, hỗ trợ nâng cao trình độ của người nông dân, người lao động ở các địa phương có những dự án đầu tư của Australia”, đại diện Trung tâm WTO và Hội nhập cho biết.

Đánh giá về kết quả hợp tác nhiều triển vọng giữa hai nước, ông Simon Pugh, Chủ tịch Phòng Thương mại Australia (AusCham) kiêm Giám đốc điều hành của QLM Label Makers tại Việt Nam cho biết, chính phủ hai nước đã có đủ các chính sách và những sáng kiến để nâng cao hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp. Phía chính phủ Australia cũng có hẳn một chương trình về nông nghiệp tại Việt Nam trong đó có rất nhiều những dự án, sáng kiến để giúp nâng cao trình độ của ngành nông nghiệp của Việt Nam.

“Các DN Australia tại Việt Nam đánh giá cao thị trường Việt Nam ở nhiều yếu tố thuận lợi như chính trị xã hội ổn định, nguồn nhân công lao động dồi dào và giá cả phải chăng cũng như khả năng kiểm soát các yếu tố bất ngờ. Trong việc phòng, chống dịch bệnh Covid-19 vừa qua, Việt Nam đã có nhiều mức độ kiểm soát dịch rất tốt”, ông Simon Pugh nhận định.

Một yếu tố nữa cũng được các DN Australia tại Việt Nam đánh giá rất cao, đó là mức độ mở cửa của nền kinh tế. Khi hiện tại Việt Nam đã có 15 FTA có hiệu lực với 53 đối tác thương mại và đầu tư trên thế giới, trong đó có 3 FTA chung giữa Việt Nam và Australia mà Hiệp định CPTPP và RCEP là 2 hiệp định thương mại tự do thế hệ mới cả Việt Nam và Australia đều là thành viên. Điều này sẽ mở ra những cơ hội mở rất là lớn cho các nhà đầu tư Australia khi sản xuất kinh doanh tại Việt Nam.

Dòng vốn đầu tư còn khiêm tốn

Mặc dù đã đạt được những kết quả hợp tác đầu tư nhất định, nhưng hiện nay dòng vốn đầu tư của Australia vào Việt Nam vẫn còn khiêm tốn. Các dòng đầu tư mới của Australia vào Việt Nam chỉ tương đương với các dòng đầu tư điều chỉnh tăng thêm của các dự án FDI đang có tại Việt Nam. Bên cạnh đó, sự liên kết và lan tỏa giữa DN Australia với DN Việt Nam cũng còn hạn chế. Điều này cho thấy, dường như thị trường Việt Nam vẫn chưa thực sự thu hút đối với các nhà đầu tư mới của Australia.

ThS. Phùng Thị Lan Phương, Trưởng phòng Hiệp định tự do thương mại (FTA), Trung tâm WTO và Hội nhập thông tin, Australia là 1 trong những cường quốc có đầu tư trực tiếp ra nước ngoài đứng thứ 15 thế giới, đến năm 2020 có tổng giá trị đầu tư lên tới 627,3 tỷ USD. Tính lũy kế đến hết tháng 11/2021, đầu tư của Australia vào Việt Nam đã có 545 dự án với tổng giá trị đầu tư là khoảng 1,9 tỷ USD.

“Con số này còn tương đối khiêm tốn so với quan hệ thương mại và đầu tư của Việt Nam với Australia trong thời gian vừa qua. Trung bình các dự án đầu tư của Australia vào Việt Nam có giá trị tương đối nhỏ, chỉ khoảng 3,56 triệu USD/dự án, nhỏ hơn giá trị trung bình của các dự án đầu tư FDI vào Việt Nam”, bà Phương nhận xét.

Một cơ sở sản xuất tại vùng Tây Bắc Việt Nam nhận hỗ trợ của Australia. (Ảnh: Dangcongsan)

Để thu hút được nhiều hơn các nhà đầu tư Australia, các chuyên gia kinh tế cho rằng, Việt Nam cần tiếp tục khắc phục những hạn chế về môi trường đầu tư kinh doanh. Trong đó, một số điểm hạn chế được các nhà đầu tư của Australia phản ánh nhiều trong thời gian vừa qua là sự quan liêu của một số các cơ quan, một số cấp chính quyền địa phương. Hệ thống thuế còn nhiều bất cập, thiếu nguồn lao động có trình độ cao cũng như yếu kém trong thực thi pháp luật hoặc những hành vi cạnh tranh không lành mạnh.

Ngoài ra, các DN Australia đều có phản ánh tương đối nhiều về các vấn đề về thủ tục hành chính còn nhiều phiền hà, cụ thể như các thủ tục liên quan đến thuế, phí, thủ tục về bảo vệ môi trường, các thủ tục về phòng cháy, chữa cháy, bảo hiểm xã hội hay thủ tục về xuất nhập khẩu…

“Có một điểm khác biệt so với của các nhà đầu tư Australia so với các nhà đầu tư FDI nói chung ở Việt Nam, đó là các nhà đầu tư của Australia dường như rất quan ngại về các thủ tục bảo vệ môi trường. Trong nhiều năm, vấn đề này đều được nhà đầu tư Australia đề cập đến như là một trong những hạn chế, gây nhiều cản trở cho hoạt động đầu tư của họ tại Việt Nam”, bà Phùng Thị Lan Phương lưu ý./.

Tác giả: Nguyễn Quỳnh