Không chỉ thu hút sự chú ý của nhà đầu tư mà trái phiếu còn trở thành công cụ chiến lược giúp các ngân hàng củng cố nguồn vốn và đáp ứng những yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn tài chính.

*Đẩy mạnh phát hành 

Liên tục các đợt phát hành trái phiếu với số lượng lớn và lãi suất hấp dẫn được các ngân hàng triển khai. Mới đây nhất, Ngân hàng TMCP Bản Việt (BVBank) đã chào bán trái phiếu ra công chúng với lãi suất năm đầu tiên cố định 7,9%/năm. Trước đó, Ngân hàng TMCP Phát triển Tp. Hồ Chí Minh (HDBank)  cũng ghi nhận các đợt phát hành trái phiếu với mức lãi suất 7,47-7,8%/năm, kỳ hạn 7-8 năm. Tại Ngân hàng TMCP Nam Á (Nam A Bank), lãi suất trái phiếu lên tới 7,7%/năm cho các lô trái phiếu phát hành trong năm nay.

Theo báo cáo của đơn vị xếp hạng tín nhiệm FiinRatings, chênh lệch lợi suất giữa trái phiếu ngân hàng và lãi suất tiền gửi dao động trong khoảng 2-2,5%, tùy theo kỳ hạn. Lãi suất trái phiếu ngân hàng trong năm 2024 dao động từ 6-7%/năm cho các kỳ hạn 5-10 năm. Trên thực tế, một số ngân hàng còn đưa ra mức lãi suất hấp dẫn lên tới gần 8%/năm.

Mặt bằng lãi suất huy động ở mức thấp khiến trái phiếu ngân hàng đang trở thành lựa chọn hấp dẫn cho các nhà đầu tư, đặc biệt là những người tìm kiếm lợi nhuận ổn định và an toàn trong bối cảnh lãi suất tiền gửi thấp.

Theo Bộ Tài chính, trong 7 tháng năm 2024, đã có 183 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ với tổng giá trị huy động lên tới 174.000 tỷ đồng, tăng gấp 2,78 lần so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, ngành ngân hàng dẫn đầu với tổng giá trị phát hành lên tới 136.500 tỷ đồng, chiếm 68,2% tổng giá trị phát hành toàn thị trường. 

Đánh giá từ Công ty xếp hạng tín nhiệm VIS Rating cho thấy bên cạnh yếu tố lãi suất, nguyên nhân của sự bùng nổ này xuất phát từ nhu cầu tăng cường vốn trung và dài hạn của các ngân hàng, nhằm đáp ứng các quy định khắt khe hơn về an toàn vốn từ Ngân hàng Nhà nước. Từ cuối năm 2023, các ngân hàng buộc phải điều chỉnh tỷ lệ dùng vốn ngắn hạn để cho vay trung, dài hạn về 30%, thay vì 34% như trước đây.

Đồng thời, tỷ lệ cho vay trên tổng vốn huy động cũng được yêu cầu giảm xuống dưới 85%. Trong khi đó, huy động tiền gửi chậm lại do mặt bằng lãi suất duy trì mức thấp. Điều này khiến các ngân hàng phải tìm kiếm nguồn vốn bổ sung thông qua việc phát hành trái phiếu, đặc biệt là trái phiếu kỳ hạn dài.

Từ đầu năm đến nay, một số ngân hàng có lượng phát hành trái phiếu lớn như Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB), Ngân hàng TMCP Quân đội (MB), Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam (Techcombank) lần lượt đạt 23.800 tỷ đồng, 23.300 tỷ đồng, và 17.000 tỷ đồng. Thậm chí, trong tháng 8, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) đã phát hành thành công 10.000 tỷ đồng với lãi suất 6,7%, kỳ hạn 120 tháng.

Bên cạnh đó, thị trường thứ cấp theo thống kê của FiinRatings cũng ghi nhận sự sôi động, với thanh khoản bình quân từ đầu năm 2024 đạt 4.300 tỷ đồng/ngày. Phần lớn các giao dịch trái phiếu là của ngân hàng, chiếm 50,36%, tập trung vào các kỳ hạn còn lại từ 1-3 năm.  Sự sôi động này phần nào được thúc đẩy bởi hoạt động mua lại trước hạn trái phiếu, giúp các ngân hàng tối ưu hóa cơ cấu kỳ hạn và lãi suất, đồng thời giảm áp lực dư nợ trái phiếu.

*Tăng năng lực cho vay 

TS. Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng, Viện Kinh tế Tài chính - Học viện Tài chính cho rằng không quá khó hiểu khi trái phiếu ngân hàng đóng vai trò chủ đạo dẫn dắt thị trường trong thời gian qua. Bởi vốn dĩ hai đối tượng huy động vốn trái phiếu doanh nghiệp nhiều nhất trong vài năm gần đây là ngân hàng và bất động sản. Tuy nhiên, doanh nghiệp bất động sản giai đoạn vừa qua rơi vào khó khăn, niềm tin nhà đầu tư suy giảm. Đây là lý do chính khiến hầu như chỉ có ngân hàng phát hành được trái phiếu doanh nghiệp.

“Xét một cách toàn diện, trái phiếu ngân hàng vẫn rất thu hút nhà đầu tư cũng bởi lãi suất tiền gửi hiện tại vẫn ở mức thấp, mặc dù thời gian qua có rục rịch tăng thêm. Hơn nữa, một số kênh đầu tư không tỏ ra quá hấp dẫn, chẳng hạn như bất động sản chưa phục hồi, chứng khoán từ đầu năm đến nay dao động khá bất ổn... Do đó, dòng tiền vẫn tìm về với lĩnh vực ngân hàng. Chưa kể, các ngân hàng luôn có được niềm tin cao hơn so với các doanh nghiệp khác nhờ vào mức tăng trưởng lợi nhuận tương đối tốt trong 6 tháng đầu năm”, TS. Nguyễn Đức Độ phân tích.

Dự báo từ Trung tâm nghiên cứu Công ty cổ phần chứng khoán (MBS Research) cho thấy, hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp sẽ còn sôi động hơn trong quý IV/2024 khi nhu cầu vốn của doanh nghiệp hồi phục, thị trường bất động sản khởi sắc và nhu cầu mở rộng sản xuất kinh doanh tăng cao theo đà phục hồi của nền kinh tế. 

Số liệu cập nhật của Ngân hàng Nhà nước đến ngày 26/8/2024, tín dụng toàn hệ thống tăng 6,63% so với cuối năm 2023 và dự kiến sẽ tăng tốc vào cuối năm theo sự phục hồi mạnh mẽ của các lĩnh vực sản xuất, xuất khẩu và dịch vụ. Bởi vậy, các ngân hàng được kỳ vọng sẽ tiếp tục đẩy mạnh phát hành trái phiếu, đặc biệt là các trái phiếu vốn cấp 2, nhằm duy trì và tăng cường năng lực cho vay. 

Bên cạnh đó, MBS Research cũng cho rằng áp lực đáo hạn trái phiếu sẽ giảm dần vào cuối năm 2024, với tổng giá trị trái phiếu đáo hạn trong quý III và quý IV lần lượt là 49.400 tỷ đồng và 34.600 tỷ đồng, thấp hơn nhiều so với mức đỉnh 69.100 tỷ đồng vào quý II. Điều này sẽ giúp các ngân hàng giảm bớt áp lực thanh khoản, đồng thời tạo điều kiện cho các đợt phát hành trái phiếu mới.

Theo VIS Rating, trong 1-3 năm tới, các ngân hàng Việt Nam sẽ cần huy động khoảng 283.000 tỷ đồng thông qua trái phiếu để tăng vốn cấp 2, nhằm đáp ứng các yêu cầu về an toàn vốn. Đáng chú ý, các ngân hàng lớn như Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (VietinBank), Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội (SHB), Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB), Ngân hàng TMCP Lộc Phát (LPBank) đã lên kế hoạch phát hành hàng chục ngàn tỷ đồng trái phiếu từ nay đến cuối năm./.

Tác giả: Lê Phương