Ông Nguyễn Đức Thành - Viện trưởng viện nghiên cứu Kinh Tế và Chính Sách (VERP)

Mở đầu buổi hội thảo, chủ biên của cuốn sách “Báo cáo thường niên kinh tế Việt Nam năm 2015” - TS.Nguyễn Đức Thành giới thiệu sơ bộ về nội dung của công trình nghiên cứu. Cốt lõi trọng tâm của công trình xoay quanh chủ đề những thách thức và cơ hội của Việt Nam trong năm hội nhập 2015 với rất nhiều hiệp định FTA được kí kết trong đó TPP là hiệp định có tầm ảnh hưởng sâu rộng nhất.

Để nêu vấn đề, TS.Nguyễn Đức Thành trình bày tóm tắt tình hình kinh tế thế giới và Việt Nam trong năm 2014 sẽ tác động như thế nào đến tình hình hội nhập của Việt Nam trong năm nay và những năm sắp tới. Những vấn đề được nêu lên như chính sách tiền tệ, chính sách tài khoá của các quốc gia trên thế giới, thương mại toàn cầu, cán cân thương mại Việt Nam……

Để dành được lợi thế trong quá trình hội nhập, nhóm tác giả đã nêu lên nhiều yếu tố có thể kể đến như xác định, tối ưu hoá thế mạnh đem lại thặng dư xuất khẩu, tính ổn định của hệ thống tài chính…..song  yếu tố được cho là có tầm ảnh hưởng quan trọng đến khả năng cạnh tranh của Việt Nam trong thời kì hội nhập – khi mà yếu tố thuế và hải quan được gỡ bỏ là yếu tố tỷ giá. Yếu tố này nhận được sự quan tâm rất lớn của hội đồng phản biện cũng như đông đảo các thành phần tham gia khác.

Thứ nhất, tỷ giá liên quan đến vấn đề thâm hụt cán cân thương mại, khi mà đồng Việt Nam đang bị định giá quá cao do chính sách ổn định tỷ giá của NHNN sẽ khiến xuất khẩu sụt giảm, khả năng cạnh tranh thấp trong khi đó nhập siêu quay đầu tăng mạnh. Điều này, sẽ gây ra bất lợi không chỉ cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu mà còn gây tổn hại đến nguồn thu của ngân sách. Báo cáo đã chỉ rõ tác động của tỷ giá lên từng ngành như thế nào để từ đó có chính sách điều hành tỷ giá sao cho phù hợp.

Thứ hai, liên quan đến vấn đề môi trường kinh tế vĩ mô. Chính phủ luôn muốn giữ tỷ giá trông khuôn khổ nhất định nhằm tạo môi trường ổn định cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, tuy nhiên điều này lại tạo ra một sự lệch lạc giữa thực tế và chính sách trong bối cảnh đồng dollar Mỹ tăng cao, hầu hết các quốc gia khác đều thực hiện chính sách tiền tệ nới lỏng để cạnh tranh. Và với việc duy trì tỷ giá cứng nhắc như vậy sẽ gây sức ép không nhỏ lên quỹ dự trữ ngoại hối quốc gia. Bên cạnh đó, nợ công cũng là một vấn đề cần chú ý đối với chính sách điều hành tỷ giá.

Cũng trong buổi hội thảo, hội đồng biên soạn cũng nhận được khá nhiều ý kiến đóng góp đến từ hội đồng phản biện và các khách mời tham gia. Hầu hết tất cả đều đánh giá rất cao nỗ lực của nhóm tác giả với bản báo cáo quy mô và có chất lượng song cũng bổ sung thêm những điều mà báo cáo còn thiếu sót ví dụ như tác động tương hỗ từ các hiệp định FTA song phương vào quá trình hội nhập như thế nào, nền kinh tế với sự đóng góp lên đến 33% GDP từ các hộ kinh doanh gia đình sẽ thích ứng ra sao trong quá trình hội nhập, sư phụ thuộc vào vốn đầu tư FDI…….

Cuối cùng, nhóm tác giả đưa ra giải pháp cho quá trình hội nhập, chủ yếu liên quan đến việc hoàn thiện các tiêu chuẩn về sản xuất, cơ sở hạ tầng, chính sách hỗ trợ ngành lúa nước – là thế mạnh của Việt Nam trong quá trình hội nhập. Bên cạnh đó, đề xuất thành lập khối Hợp tác kinh tế biển xuyên Á (PanAsia Marin Economic Cooperation – PAMEC) nhằm tạo dựng một hệ thống hạ tầng trên biển chất lượng cao, kết nối các nền kinh tế biển quan trọng nhất giữa Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, tạo lập một khối hợp tác vì thịnh vượng và an ninh chung.

N.M