Chế biến sản phẩm cá ngừ đại dương đạt tiêu chuẩn của Liên minh châu Âu sang thị trường Mỹ và EU. (Ảnh: Vũ Sinh/TTXVN)

Thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep), xuất khẩu thủy sản tháng 4/2024 đạt 770 triệu USD, tăng 4% so với cùng kỳ năm ngoái.

Xuất khẩu cá ngừ, cá tra, cua ghẹ, nhuyễn thể có vỏ các loại đều ghi nhận tăng trưởng dương so với cùng kỳ.

Tuy nhiên, xuất khẩu tôm chỉ tương đương tháng 4/2023 còn mực-bạch tuộc và một số loài cá biển khác vẫn thấp hơn so với cùng kỳ.

Lũy kế 4 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu thủy sản thu về 2,7 tỷ USD, tăng 6% so với cùng kỳ năm 2023.

Tháng 4/2024 xuất khẩu tôm đạt 285 triệu USD, chỉ tương đương với cùng kỳ năm 2023 nhưng đây vẫn là tháng có giá trị xuất khẩu cao nhất kể từ đầu năm nay.

Lũy kế 4 tháng đầu năm, ngành tôm mang về doanh số 971 triệu USD, cao hơn 6% so với cùng kỳ năm 2023.

Dây chuyền chế biến tôm xuất khẩu ở nhà máy của Tập đoàn thủy sản Minh Phú. (Ảnh: Vũ Sinh/TTXVN)

Theo nhận định của các doanh nghiệp, xuất khẩu tôm sang các thị trường có dấu hiệu phục hồi vì lượng tồn kho của các nhà nhập khẩu đã giảm nhiều, cần hàng gối đầu.

Tuy nhiên, nhu cầu thực tế của người tiêu dùng chưa thể hiện rõ nét khả năng tăng trưởng. Giá trung bình xuất khẩu tôm sang các thị trường vẫn ở mức thấp so với hai năm trước đó.

Ngành tôm Việt Nam đang trong giai đoạn “thấp thỏm” trước những thông tin liên quan đến thuế chống trợ cấp tại thị trường Mỹ.

Hiện nay, Mỹ đang xem xét công nhận Việt Nam có nền kinh tế thị trường, hy vọng đạt kết quả tích cực sẽ giúp cho rào cản thuế chống trợ cấp được tháo gỡ, giải tỏa gánh nặng đối với các doanh nghiệp xuất khẩu tôm Việt Nam.

Bà Lê Hằng, Giám đốc Truyền thông Vasep, cho biết xuất khẩu cá tra tháng 4/2024 đã tăng 13%, đạt 168 triệu USD là tín hiệu tích cực sau khi sụt giảm liên tục ở tháng 2 và tháng 3. Lũy kế 4 tháng đầu năm, xuất khẩu cá tra đạt 579 triệu USD, tăng gần 2% so với cùng kỳ.

Đơn hàng cá tra tại thị trường Mỹ có chiều hướng khả quan hơn sau khi các doanh nghiệp cá tra tham gia Triển lãm thủy sản Bắc Mỹ hồi tháng 3, tiếp sau đó là Triển lãm thủy sản toàn cầu tại Tây Ban Nha cuối tháng 4.

Ngoài các mặt hàng chủ lực là cá tra phile đông lạnh, các doanh nghiệp Việt có khuynh hướng tăng cường giới thiệu các sản phẩm cá tra chế biến sâu, hàng giá trị gia tăng và thu hút được nhiều sự quan tâm của các nhà nhập khẩu cũng như khách tham quan.

Xuất khẩu cá ngừ trong tháng 4 tăng 28% đạt trên 86 triệu USD, đưa tổng giá trị xuất khẩu 4 tháng đầu năm lên 301 triệu USD, tăng 22% so với cùng kỳ năm ngoái.

So với các ngành hàng khác, cá ngừ có tăng trưởng ổn định hơn trong cả 4 tháng qua (trừ tháng 2 giảm 11% do có kỳ nghỉ Tết Nguyên đán).

Tuy nhiên, theo các doanh nghiệp cá ngừ, nhập khẩu của các thị trường tăng trở lại vì tồn kho giảm chứ không phải vì thị trường tốt hơn và giá xuất khẩu cao hơn.

Trong khi xuất khẩu mực, bạch tuộc giảm 14% trong tháng 4 thì xuất khẩu nhuyễn thể có vỏ lại tăng 14%.

Lũy kế 4 tháng đầu năm nay, 2 ngành hàng này mang về doanh số lần lượt là 182 triệu USD, giảm 4% và 43 triệu USD, giảm 2% so với cùng kỳ năm 2023.

Chế biến ngao nguyên con ở nhà máy của Công ty TNHH Thủy sản Lenger Việt Nam, cụm công nghiệp An Xá, tỉnh Nam Định. (Ảnh: Vũ Sinh/TTXVN)

Theo bà Lê Hằng, ngành chế biến xuất khẩu cá ngừ, mực bạch tuộc và cá biển khác đều có chung nút thắt là thiếu nguyên liệu.

Sản lượng khai thác hải sản trong nước không đủ đáp ứng nhu cầu chế biến nên các doanh nghiệp phải nhập khẩu thêm nguyên liệu từ nước ngoài.

Tuy nhiên, quy định của thị trường EU và các quy định mới của Việt Nam liên quan đến khai thác IUU đang khiến cho nút thắt nguyên liệu thêm tắc nghẽn.

Cụ thể, liên quan đến nguyên liệu hải sản khai thác nhập khẩu, Nghị định 37/2024/NĐ-CP vừa ban hành tháng 4/2024 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 26/2019/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản, yêu cầu đơn vị nhập khẩu thông báo, khai báo hồ sơ trước khi tàu cập cảng 72 giờ đối với tàu nước ngoài và 48 giờ đối với tàu container là không khả thi.

Nghị định 37/2024/NĐ-CP cũng quy định không trộn lẫn nguyên liệu thủy sản có nguồn gốc từ khai thác nhập khẩu với nguyên liệu thủy sản có nguồn gốc từ khai thác trong nước vào cùng một lô hàng xuất khẩu.

Quy định mới với khái niệm không rõ ràng về “trộn lẫn nguyên liệu” gây hoang mang cho doanh nghiệp và không hợp lý với thực tế chế biến xuất khẩu của các doanh nghiệp hải sản.

Xuất khẩu cua ghẹ tới tháng 4 vẫn giữ được tăng trưởng ấn tượng 101%, với thị trường chủ lực là Trung Quốc và mặt hàng ưu thế là cua sống. Ngoài cua sống, có các mặt hàng khác như tôm hùm sống, hải sâm... của Việt Nam vẫn có dư địa lớn ở Trung Quốc vì thuận lợi vị trí địa lý, không bị áp lực cạnh tranh như hàng đông lạnh.

Theo thống kê của Vasep, trong tốp 5 nước xuất khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam, chỉ có xuất khẩu sang Nhật Bản và Hàn Quốc tăng nhẹ trong tháng 4; xuất khẩu sang EU và Mỹ chỉ ở mức tương đương hoặc giảm nhẹ; đặc biệt, xuất khẩu sang Trung Quốc giảm trên 22%.

Nhìn chung, các thị trường vẫn đang bị ảnh hưởng bởi lạm phát và tồn kho nên nhập khẩu vẫn có tính thận trọng.

Điển hình thị trường Trung Quốc liên tục sụt giảm từ tháng 2, sau khi tăng mạnh vào tháng 1 để phục vụ nhu cầu Tết Nguyên đán.

Thị trường Trung Quốc có nhiều nguồn cung cấp, giá cạnh tranh nên các đối tác Trung Quốc nhiều lựa chọn và tìm cách mua vào với giá thấp.

Các doanh nghiệp kỳ vọng vấn đề tồn kho và dư cung ở các thị trường quan trọng sẽ giảm dần, nếu nút thắt về nguyên liệu hải sản nhập khẩu được tháo gỡ thì hoạt động xuất khẩu thủy sản nửa cuối năm sẽ thuận lợi hơn./.

Tác giả: Xuân Anh