Bác sĩ Zee cho biết xét nghiệm sàng lọc ung thư rất đa dạng. Hai loại xét nghiệm sau đây được đánh giá là có ý nghĩa nhất trong việc ngăn ngừa ung thư "từ trong trứng nước":

Nội soi đại tràng

Ung thư ruột già (hay đại trực tràng) là loại ung thư rất phổ biến. Tuy nhiên, đây cũng là loại ung thư dễ điều trị và ngăn ngừa nhất nếu được phát hiện sớm. Một trong những xét nghiệm sàng lọc phổ biến nhất là nội soi đại tràng. Theo đó, một chiếc ống mềm, mỏng, linh hoạt được đưa vào trực tràng bệnh nhân, cho phép bác sĩ quan sát rõ lớp lót bên trong ruột già để phát hiện những bất thường nếu có.

Phần lớn ung thư đại trực tràng hình thành do các polyp tuyến xuất phát từ lớp lót màng nhầy ở ruột. Cứ 4 người đàn ông thì có một trường hợp bị polyp khi bước sang tuổi 50. Polyp tuyến thường không gây triệu chứng gì nhưng có thể tiến triển thành ung thư, nguy cơ này gia tăng cùng với độ tuổi.

Thời gian để các polyp đại tràng trở thành ác tính thường kéo dài 5 đến10 năm. Thời gian tiền ung thư này tương đối dài, bệnh nhân có thể kịp thời phát hiện và điều trị triệt để các polyp trước khi chúng trở thành ung thư.

Hầu hết polyp có thể được loại bỏ trong quá trình nội soi đại tràng mà không cần phải phẫu thuật. Do vậy, bác sĩ Zee khuyên nên bắt đầu sàng lọc ở tuổi từ 50 trở đi và nội soi đại tràng 10 năm một lần. Người có nguy cơ cao mắc ung thư này nên sàng lọc ở tuổi trẻ hơn và nội soi đại tràng ba năm một lần. Nhóm có nguy cơ cao thì nội soi đại tràng mỗi năm một lần, bắt đầu từ tuổi thanh niên.

Thời gian thực hiện nội soi đại tràng chỉ kéo dài khoảng 15 phút. Trước đó, ruột của bệnh nhân được làm sạch hoàn toàn. Khâu xổ ruột thường được tiến hành vào hôm trước hoặc buổi sáng khi chuẩn bị nội soi. Bác sĩ kê thuốc uống cho bệnh nhân đại tiện phân lỏng.

Lưu ý: Thủ thuật nội soi có thể khiến bạn cảm thấy hơi đau dù có dùng thuốc an thần nhẹ. Sau khi nội soi, bạn ăn theo chế độ bình thường vào cuối ngày, hiếm khi xảy ra bất ổn về sức khỏe.

Xét nghiệm phết kính cổ tử cung (Pap smear, gọi tắt là Pap)

Phụ nữ từ 25 tuổi trở lên đã quan hệ tình dục dù chỉ một lần thì nên làm xét nghiệm Pap định kỳ ba năm. Đây là một thủ thuật đơn giản để kiểm tra ung thư cổ tử cung. Bác sĩ sẽ nhẹ nhàng lấy các tế bào từ cổ rộng của tử cung, gửi mẫu tới phòng thí nghiệm để kiểm tra có thay đổi gì trong tế bào cổ tử cung không.

Hai ngày trước khi kiểm tra Pap, phụ nữ nên tránh quan hệ tình dục, thụt rửa, dùng các thuốc âm đạo hay xà phòng diệt tinh trùng, kem vì chúng có thể làm sạch hoặc che khuất các tế bào bất thường. Tránh xét nghiệm Pap khi đang có kinh nguyệt.

Xét nghiệm này chỉ mất vài phút và thường không đau. Bạn có thể cảm thấy hơi khó chịu vì một thiết bị được đưa vào trong âm đạo và banh rộng ra để bác sĩ nhìn rõ cổ tử cung. Công cụ được dùng là một chiếc mỏ vịt bằng nhựa và bàn chải nhỏ để thu lấy các tế bào cổ tử cung mang đi kiểm tra.

Từ kết quả kính cổ tử cung, nếu phát hiện bất thường tiền ung thư, các bác sĩ sẽ xử trí triệt để trước khi chúng tiến triển thành ung thư xâm lấn. Các nghiên cứu đều chỉ ra ung thư cổ tử cung rất dễ ngăn ngừa bằng cách kiểm tra Pap thường xuyên. 

Ngoài ra, một số xét nghiệm khác cũng có ý nghĩa trong việc điều trị ung thư giai đoạn sớm, chẳng hạn như chụp nhũ ảnh vú, xét nghiệm máu và chụp CT. Ung thư được ngăn chặn ngay từ đầu sẽ giúp bệnh nhân mau chóng trở lại với cuộc sống bình thường. Ngược lại, nếu phát hiện muộn, các tế bào ung thư có thể di căn sang các bộ phận khác khiến việc điều trị phức tạp hơn. Theo thống kê, 9/10 bệnh nhân ung thư ruột, vú và buồng trứng được điều trị sớm có thể sống trên 5 năm, tỷ lệ này chỉ 1/10 ở những người được chẩn đoán giai đoạn bệnh đã tiến triển.