Dự án kênh Bắc sông Chu - Nam sông Mã thuộc Dự án Hồ chứa nước Cửa Đạt, tỉnh Thanh Hóa, được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) phê duyệt năm 2011. Kênh có tổng chiều dài toàn tuyến hơn 370km, tổng vốn đầu tư hơn 4.300 tỷ đồng. Công trình được khởi công năm 2011 và hoàn thành đi vào vận hành năm 2017 phục vụ nước tưới cho hơn 31.000ha đất nông nghiệp của tỉnh Thanh Hóa.

Tuyến kênh tiềm ẩn nhiều rủi ro do không có rào chắn hai bên bờ

Từ khi được đưa vào sử dụng, hệ thống kênh phát huy hiệu quả rất lớn đối với hoạt động sản xuất nông nghiệp của địa phương có kênh đi qua như Thường Xuân, Thọ Xuân, Ngọc Lặc. Theo phản ánh của người dân, bên cạnh những lợi ích quan trọng, cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ chết người tại hệ thống kênh này khi những năm qua liên tục xảy ra những vụ tai nạn chết người.

Do tuyến kênh đi qua địa bàn khu dân cư các huyện Thường Xuân, Thọ Xuân và Ngọc Lặc, được thiết kế cao vát hình phễu, 2 bờ kênh trơn trượt, các bậc lên xuống rất ít và được làm cách xa nhau. Trong khi đó, dòng nước trong kênh chảy xiết, hai bên bờ kênh không có rào chắn bảo vệ, chủ yếu được lắp cọc tiêu cảnh báo. Một khi rơi xuống dòng kênh, ngay cả những người biết bơi cũng rất khó để vào được bờ.

Tính đến nay, theo báo cáo của các 3 huyện Thường Xuân, Thọ Xuân và Ngọc Lặc, từ năm 2018 đến nay đã có 17 trường hợp tử vong trên kênh này, đa số là chết đuối. 

Đã hơn 1 năm trôi qua, em Nguyễn Thị Hà Thanh, trường THCS Kiên Thọ, huyện Ngọc Lặc vẫn không quên được buổi trưa một ngày tháng 1/2019, khi đang trên đường đi học về thì em không may lao cả người và xe đạp xuống dòng kênh. Do kênh đang xả nước cho vùng hạ du nên nước sâu và chảy xiết, đã cuốn trôi em ra giữa dòng. Rất may em được một bạn học khác cứu lên bờ.

Một lãnh đạo UBND xã Kiên Thọ, huyện Ngọc Lặc cho biết: Trước thực trạng xảy ra nhiều vụ đuối nước trên kênh, địa phương đã có khuyến cáo đến người dân cần cẩn thận khi ra khu vực kênh. Đồng thời, tổ chức lắp các biển cảnh báo hai bên bờ kênh để người dân biết. Vào mùa mưa lũ, địa phương thường cử lực lượng canh gác không cho người dân ra tắm giặt. Nhiều lần trong các cuộc họp tiếp xúc cử tri, người dân cũng đề Nhà nước đầu tư xây dựng hệ thống rào chắn hai bên bờ kênh bảo vệ người dân và gia súc.

Trước đó, sáng 27/12/2020, kênh Bắc sông Chu - Nam sông Mã đoạn qua địa phận thôn Minh Lãi, xã Phùng Minh, huyện Ngọc Lặc bất ngờ bị đứt gãy, tụt sâu khoảng 1,5 - 2m, dẫn đến vỡ kênh.

Bộ NN&PTNT cho rằng, nguyên nhân dẫn đến sự cố là do, đoạn kênh nằm trên nền địa chất có cấu trúc phức tạp, một bên là núi, một bên là suối, đất đào và đất đắp không đồng nhất; đặc biệt đây là đoạn kênh đắp nổi, chiều cao lớn (khoảng 6-7m), nằm trên lớp đá phong hóa và có cung trượt phức tạp.

Hiện nay, ngành chức năng đã cơ bản khắc phục xong điểm nứt vỡ, kênh đã thông dòng trở lại.

 Lương Diễn