Công tác của Viện trưởng VKSND Tối cao vừa được Viện trưởng Lê Minh Trí tổng hợp trong báo cáo gửi Quốc hội.

Theo thống kê của VKSND Tối cao, trong 6 tháng đầu năm, tình hình tội phạm diễn biến phức tạp và tăng so với cùng kỳ năm 2022.

Tham nhũng có sự cấu kết giữa cán bộ Nhà nước với doanh nghiệp

Trong đó, tội phạm kinh tế nổi lên với các sai phạm trong lĩnh vực đấu thầu, đấu giá, đất đai, tài chính, ngân hàng, chứng khoán, lợi dụng chính sách phát triển kinh tế - xã hội. Bên cạnh đó, nhiều vụ án về tội tham nhũng, chức vụ với nhiều thủ đoạn tinh vi, phức tạp, có quy mô tổ chức gây hậu quả đặc biệt lớn tại nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước...

Hơn 48.000 vụ án hình sự đã được các cơ quan phát hiện, khởi tố trong 6 tháng đầu năm, tăng 30% so với cùng kỳ năm 2022.

Viện trưởng VKSND Tối cao Lê Minh Trí (Ảnh: Quốc hội).

VKSND Tối cao cho biết tội phạm xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, sở hữu và môi trường tăng nhiều nhất, xảy ra trong các lĩnh vực tài chính, chứng khoán, ngân hàng, đấu thầu, mua sắm tài sản công nhằm chiếm đoạt số tiền đặc biệt lớn.

Điển hình như vụ án Đỗ Anh Dũng, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Tân Hoàng Minh cùng đồng phạm sử dụng 3 công ty thành viên phát hành 9 đợt trái phiếu trái quy định pháp luật, tổng trị giá 10.300 tỷ đồng; vụ án Trương Mỹ Lan, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Tập đoàn Vạn Thịnh Phát cùng đồng phạm phát hành, mua bán trái phiếu trái quy định, chiếm đoạt hàng trăm nghìn tỷ đồng của người dân trong thời gian 2018-2019…

Theo Viện trưởng VKSND Tối cao, các cơ quan đã khởi tố mới 459 vụ (tăng 109,6%) tội phạm tham nhũng, chức vụ. Đặc biệt, các cơ quan đã khởi tố, điều tra nhiều vụ án lớn, tính chất tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp, có sự cấu kết chặt chẽ giữa cán bộ Nhà nước với các công ty, doanh nghiệp tư nhân hoạt động trong các lĩnh vực đất đai, chứng khoán, trái phiếu, y tế, giáo dục và đăng kiểm, gây bức xúc trong dư luận xã hội.

Điển hình là vụ án "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản", "Rửa tiền" xảy ra tại Công ty Cổ phần Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Công ty Cổ phần Tập đoàn Đầu tư An Đông và các tổ chức, đơn vị có liên quan; vụ án "Vi phạm quy định về hoạt động Ngân hàng" xảy ra tại Ngân hàng SCB và Tập đoàn Vạn Thịnh Phát; vụ án "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng" xảy ra tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam; vụ án "Đưa và nhận hối lộ xảy ra tại Cục đăng kiểm - Bộ GTVT và các Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới, Chi cục đăng kiểm tại TPHCM và các tỉnh, thành phố trên cả nước...

Cùng trong giai đoạn đầu năm, số vụ xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, sở hữu đã khởi tố là 19.500 vụ (tăng 36%). Sai phạm chủ yếu trong lĩnh vực tài chính, chứng khoán, ngân hàng, đấu thầu, mua sắm tài sản công; lừa đảo chiếm đoạt trên không gian mạng; cưỡng đoạt tài sản dưới hình thức đòi nợ thuê núp bóng doanh nghiệp.

Lý giải nguyên nhân số vụ án khởi tố mới tăng mạnh, theo Viện trưởng Lê Minh Trí, do tình hình kinh tế xã hội có nhiều khó khăn, tác động tiêu cực, dẫn đến gia tăng nhiều loại tội phạm. Nhiều phương thức, thủ đoạn phạm tội mới xuất hiện. Trong khi đó, công tác quản lý Nhà nước trong một số lĩnh vực thiếu chặt chẽ, tạo kẽ hở để một số cán bộ lợi dụng.

Đề nghị tăng phạt tiền, giảm phạt tù

Nêu kiến nghị với Quốc hội, Viện trưởng VKSND Tối cao đề nghị Quốc hội chỉ đạo nghiên cứu xây dựng chính sách xử lý tội phạm trong lĩnh vực kinh tế, tham nhũng, chức vụ, bảo đảm yêu cầu vừa nghiêm trị, vừa khoan hồng theo hướng xử lý nghiêm người chủ mưu cầm đầu, có động cơ vụ lợi để răn đe, giáo dục chung.

Vụ án liên quan Tập đoàn Tân Hoàng Minh phát hành trái phiếu trái quy định là một trong những vụ án hình sự bị VSKND Tối cao "điểm danh" trong báo cáo gửi Quốc hội (Ảnh: Tiến Tuấn).

VKSND Tối cao cũng kiến nghị việc phân hóa, tạo điều kiện cho chủ thể sai phạm khắc phục hậu quả, giảm nhẹ cho người vi phạm do chấp hành mệnh lệnh, không vụ lợi nhằm làm tốt hơn việc thu hồi tài sản Nhà nước bị tham nhũng, thất thoát.

Viện trưởng Lê Minh Trí chỉ ra thực tế cán bộ vi phạm pháp luật không chỉ là tội phạm tham nhũng mà nhiều trường hợp là tội phạm kinh tế, chức vụ nhưng không có yếu tố vụ lợi. Vì thế, trong chính sách hình sự cần cân nhắc sửa đổi mức hình phạt, mức tính hậu quả thiệt hại hiện nay và tăng chế tài phạt tiền, giảm chế tài phạt tù để có chính sách xử lý hiệu quả hơn, vừa nghiêm trị, vừa nhân văn, thuyết phục.

Nói về giải pháp, Viện trưởng VKSND tối cao cho biết đã chỉ đạo người đứng đầu các cấp Kiểm sát phải đánh giá đúng khả năng công tác của mỗi cán bộ để sắp xếp, phân công, chuyển đổi vị trí công tác. Việc này nhằm khắc phục tính trì trệ, "ở quá lâu tại một vị trí, lĩnh vực công tác", qua đó phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong nội bộ.

Ngành kiểm sát cũng tăng cường thanh tra đột xuất, kiểm tra theo chuyên đề, tập trung vào những lĩnh vực, khâu công tác và đơn vị còn hạn chế, yếu kém; làm rõ và xử lý vi phạm đối với cán bộ, đảng viên. Nếu thông qua kiểm tra, thanh tra của cấp trên phát hiện vi phạm và xử lý thì sẽ xem xét xử lý nghiêm trách nhiệm người phụ trách, người đứng đầu đơn vị đó.

Tác giả: Hoài Thu