Tại phiên họp trực tuyến Thống đốc các nền kinh tế mới nổi (EME) do Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) vừa tổ chức, các đại biểu đều đánh giá giá nợ xấu của các ngân hàng khu vực EME có thể tăng trong năm 2022. Đồng thời, khoảng 10% các ngân hàng lớn tại các EME không thể duy trì tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu khi hấp thụ khoản lỗ.

Nguyên nhân do trong giai đoạn 2010–2019, tỷ lệ nợ của doanh nghiệp tăng từ 6% GDP lên tới 19% GDP và tốc độ tăng doanh thu thấp hơn tốc độ tăng nợ ròng. Đáng chú ý, tỷ trọng doanh nghiệp vỡ nợ tại nhóm các nước EME tăng từ 7,5% vào năm 2011 lên 12% của năm 2019.

Tại cuộc họp này, các chuyên gia cũng cho rằng, những bất ổn kinh tế, đặc biệt là tác động tiêu cực từ đại dịch Covid-19 sẽ còn đẩy nợ xấu tăng hơn nữa.

Đáng lưu ý, khu vực ngân hàng, nhất là các ngân hàng yếu kém rất dễ bị tác động bởi họ có xu hướng tìm đến các doanh nghiệp yếu kém để cho vay.

Cũng tại phiên họp này, các đại biểu đánh giá việc thắt chặt các điều kiện tài chính toàn cầu có thể tác động tới dòng tín dụng cho các doanh nghiệp tại các EME. Điều kiện tài chính thắt chặt và đồng USD tăng giá có thể khiến các ngân hàng nước ngoài cắt giảm tín dụng cho doanh nghiệp các nước EME; đồng thời, việc huy động vốn trên thị trường quốc tế của các doanh nghiệp trên thị trường quốc tế gặp khó khăn.

Cùng với đó, phí rủi ro trong nước tăng và các điều kiện tài chính đối với doanh nghiệp các EME trở nên ngặt nghèo hơn, ảnh hưởng tới khả năng tiếp cận nguồn tài trợ của các doanh nghiệp.

Về những thách thức, rủi ro liên quan đến biến đổi khí hậu, các đại biểu cho rằng đây là những thách thức trong trung hạn đối với doanh nghiệp tại các EME. Những doanh nghiệp phát thải nhiều khí các-bon sẽ phải đối mặt với rủi ro truyền dẫn gia tăng do những thay đổi trong mô thức đầu tư, tiêu dùng, như yêu cầu đảm bảo các yếu tố “xanh”, tác động tới lợi nhuận, buộc các doanh nghiệp phải điều chỉnh chiến lược kinh doanh.

Hiện tại, các rủi ro liên quan đến biến đổi khí hậu đã được tích hợp trong khuôn khổ thanh tra giám sát tại một số EME như Các tiểu vương quốc Ả-rập thống nhất (UAE). Ngân hàng trung ương một số EME như Brazil có quy định, tiêu chí cụ thể đối với yếu tố “xanh” trong việc quản lý hoạt động cho vay của các ngân hàng.

Các tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế như S&P cũng tích hợp các rủi ro liên quan đến biến đổi khí hậu trong phương pháp luận xếp hạng tín nhiệm. Những diễn biến này có thể buộc các ngân hàng phải xem xét kỹ lưỡng trước khi cho vay.

Trước những thách thức, bất ổn đối với khu vực doanh nghiệp các EME, các đại biểu cho rằng không nên rút ngay mà nên rút dần các chính sách hỗ trợ nhằm đảm bảo doanh nghiệp và ngân hàng có thời gian thích ứng, tránh bị tác động đột ngột; và cơ quan quản lý cũng có điều kiện tốt hơn để đánh giá tác động của việc rút các chính sách hỗ trợ và thực hiện những điều chỉnh khi cần thiết.

Cùng với đó, cần giảm thiểu tác động lây lan từ khu vực doanh nghiệp sang khu vực ngân hàng; ngân hàng trung ương và cơ quan quản lý, thanh tra giám sát hệ thống tài chính cần thận trọng trong việc cân nhắc thời điểm siết chặt lại các quy định an toàn đối với khu vực ngân hàng vốn được nới lỏng để thúc đẩy cho vay.

Cuối cùng để ứng phó với các rủi ro liên quan đến biến đổi khí hậu, hầu hết các đại biểu cho rằng ngân hàng trung ương có vai trò không thể thiếu, đồng thời có thể cân nhắc áp dụng một số giải pháp như nâng cao hiểu biết của doanh nghiệp và ngân hàng, tích hợp các kịch bản khí hậu trong các bài kiểm tra khả năng chống đỡ như đang được triển khai tại Nam Phi.

Tác giả: Vũ Phong