Trước thực trạng nhiều cuộc đấu giá đất tại các địa phương, giá trúng đấu giá một số lô đất cao gấp nhiều lần so với mức khởi điểm, gây nhiễu loạn thị trường, Tổng cục Quản lý đất đai (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho rằng cần sửa đổi các quy định của pháp luật về đấu giá quyền sử dụng đất, bổ sung chế tài xử phạt các trường hợp bỏ cọc.

Xung quanh vấn đề trên, ông Đào Trung Chính, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý đất đai đã có chia sẻ với báo chí về hướng giải quyết trong thời gian tới.

Quy định pháp luật còn nhiều “khe hở,” bất cập

- Đầu tiên, xin ông cho biết đánh giá của mình về thực trạng giá trúng đấu giá đất cao gấp nhiều lần so với giá khởi điểm, xảy ra trong thời gian gần đây?

Ông Đào Trung Chính: Đúng là thực trạng trên đã diễn ra tại một số địa phương. “Nóng” nhất là vụ đấu giá đất tại khu đô thị Thủ Thiêm (Thành phố Hồ Chí Minh) với mức trúng đấu giá lên tới 2,4 tỷ đồng/m2, gấp 8 lần giá khởi điểm.

Hay như vụ việc trúng đấu giá 25 lô đất tại khu X4, phường Mai Dịch (quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội) cao hơn giá khởi điểm từ 2-2,6 lần (giá khởi điểm gần 200 triệu đồng/m2); lô B12 diện tích 44,5m2 với vị trí góc mặt phố Dương Khuê, phường Mai Dịch có mức giá khởi điểm cao nhất là 182,3 triệu đồng/m2, nhưng mức giá trúng tới 364,3 triệu đồng/m2, gấp gần 2 lần so với giá khởi điểm…

Ở khía cạnh tích cực, có thể thấy điều này sẽ mang lại nguồn thu ngân sách dồi dào cho địa phương. Tuy nhiên, việc đẩy giá một số khu, thửa đất không loại trừ trường hợp có chủ ý, có sắp đặt của một nhóm người nhằm kéo mặt bằng giá chung của cả khu vực đó lên cao và ảnh hưởng đến mặt bằng giá đất xung quanh cũng như mở rộng ra ở nhiều khu vực khác, gây khó khăn cho công tác giải phóng mặt bằng, thu hồi đất tại các địa phương; có thể làm tăng khiếu nại đòi mức bồi thường cao hơn, gây mất ổn định xã hội; ảnh hưởng không tốt đến môi trường đầu tư...

Dù vậy, kết quả đấu giá cao kể trên chỉ mang tính phản ánh diễn biến bất thường, cá biệt, chưa mang tính phổ biến vì sau khi trúng đấu giá cao gấp nhiều lần giá khởi điểm, một số doanh nghiệp trúng đấu giá đã xin bỏ cọc trúng đấu giá đất.

- Vậy theo ông, nguyên nhân chính dẫn tới những tồn tại kể trên là do đâu?

Ông Đào Trung Chính: Theo tôi, nguyên nhân của những tồn tại trong đấu giá quyền sử dụng đất thời gian qua là do trong khâu tổ chức thực hiện của một số địa phương còn lúng túng trong việc lựa chọn tổ chức đấu giá tài sản, giám sát cuộc đấu giá. Trong khi đó, quy định của pháp luật còn bất cập, thiếu đồng bộ dẫn đến việc đấu giá đất chịu sự điều chỉnh của nhiều văn bản quy phạm pháp luật như pháp luật về đất đai, pháp luật về đấu giá tài sản, pháp luật về quản lý thuế.

Hiện nay, luật cũng chưa có quy định về việc dừng cuộc đấu giá khi có dấu hiệu bất thường trong việc đẩy giá trúng đấu giá lên quá cao, gây hiệu ứng tiêu cực nêu trên; chưa có chế tài xử lý khoản tiền người trúng đấu giá đã nộp dở dang trong trường hợp phải hủy hợp đồng trúng đấu giá đất...

Khu đô thị mới Thủ Thiêm sau hơn 20 năm quy hoạch. (Ảnh: Quang Nhựt/TTXVN)

Ngoài ra, thời gian từ khi đấu giá đất đến khi hết hạn nộp tiền trúng đấu giá khá dài (180 ngày như ở Thủ Thiêm) là “khe hở” để các công ty tham gia đấu giá thực hiện các ý đồ như thổi giá bất động sản để tăng giá trị cổ phiếu, bán hàng tồn đọng...

Cần bổ sung chế tài xử phạt trường hợp bỏ cọc

- Vậy để giải quyết vấn đề trên, đảm bảo ổn định lại thị trường, Tổng cục Quản lý đất đai đã tham mưu cho Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường thế nào?

Ông Đào Trung Chính: Thực hiện Công điện số 1767/CĐ-TTg ngày 21/12/2021 của Thủ tướng Chính phủ, Tổng cục Quản lý đất đai đã tham mưu Bộ Tài nguyên và Môi trường có công văn báo cáo Thủ tướng Chính phủ về công tác đấu giá đất nói chung và vụ việc đấu giá đất tại Thủ Thiêm nói riêng.

Ngày 20/1/2022 vừa qua, Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp tục có công văn gửi ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đề nghị tập trung rà soát, kiểm tra công tác tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất trên địa bàn đảm bảo đúng pháp luật, công khai, minh bạch; kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, ngăn chặn hành vi lợi dụng đấu giá quyền sử dụng đất để trục lợi…

- Theo ông, cần có chế tài, chính sách mới nào để giải quyết thực trạng trên?

Ông Đào Trung Chính: Theo tôi, để chấn chỉnh, khắc phục những hạn chế, thiếu sót trong công tác đấu giá quyền sử dụng đất, đảm bảo việc đấu giá công khai, minh bạch, tuân thủ quy định của pháp luật, các cơ quan quản lý cần phải tiếp tục nghiên cứu, rà soát, sửa đổi các quy định của pháp luật hiện hành về đấu giá quyền sử dụng đất.

Cụ thể, tập trung rà soát để quy định thống nhất trình tự, thủ tục trong tổ chức thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất; quy định điều kiện vốn chủ sở hữu, cam kết bảo lãnh của ngân hàng, tính khả thi về huy động vốn, tính khả thi về phương án đầu tư kinh doanh trên khu đất trúng đấu giá; bổ sung quy định khi được công nhận là người trúng đấu giá thì phải nộp ngay số tiền đặt cọc để bảo đảm thực hiện hợp đồng theo kết quả trúng đấu giá và phải tính theo giá trị kết quả trúng đấu giá.

Đặc biệt, luật cần bổ sung chế tài xử phạt trường hợp đặt cọc sau đó bỏ cọc nhằm hạn chế tình trạng lợi dụng đấu giá đất để đầu cơ, thổi giá. Người bỏ cọc có thể bị cấm tham gia các cuộc đấu giá trong một khoảng thời gian nhất định.

Ngoài ra, các địa phương cần tổ chức công bố công khai thông tin quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch có liên quan, tiến độ triển khai các dự án phát triển cơ sở hạ tầng, các dự án bất động sản, đặc biệt là các dự án lớn và việc sáp nhập, thành lập các đơn vị hành chính tại địa phương để minh bạch thông tin.

Trân trọng cảm ơn ông!

Tác giả: Hùng Võ