Tin liên quan

Ảnh minh họa: Người dân vây trạm thu phí BOT giao thông phản đối tăng phí

Thời gian gần đây, xuất hiện tình trạng người dân và xe cộ tụ tập bất thường, phản đối mức thu phí tăng lên tại một số trạm thu phí dự án BOT đường bộ, cản trở giao thông và gây bức xúc dư luận. Từ năm 2016, hàng loạt các trạm thu phí dự án BOT rục rịch tăng phí (từ 20 đến 30%). Trong 23 trạm thu phí dự án BOT hiện đang hoạt động (lộ trình điều chỉnh tăng phí từ ngày 1-1-2016) được đề nghị lùi thời gian tăng phí, có 10 trạm thu tăng lên 35 nghìn đồng/lượt/xe (xe nhóm 1), năm trạm có mức tăng tương ứng 30 đến 45 nghìn đồng, năm trạm có mức tăng 20 đến 35 nghìn đồng, một trạm tăng 15 đến 35 nghìn đồng/lượt/xe, một trạm tăng 18 đến 20 nghìn đồng.

Từ năm 2017 trở đi, theo lộ trình cứ ba năm điều chỉnh tăng mức thu phí một lần, với mức tăng 18% so với mức phí đang áp dụng. Nếu tỷ lệ tăng này mà áp dụng hết cho 19 trạm thu phí trên hành trình di chuyển từ TP Hồ Chí Minh ra Hà Nội bằng đường bộ, cũng như cho tất cả gần 100 trạm đang và sẽ thu phí dự án BOT thì chi phí vận chuyển đường bộ sẽ tăng ở mức rất cao. Giá cả hàng hóa dịch vụ xã hội cũng sẽ phải chịu áp lực tăng mạnh khiến người dân lo lắng và tạo thêm thách thức cho mục tiêu kiểm soát lạm phát chung cả nước,… Bên cạnh lý do mức thu phí tăng cao, sự bức xúc của người dân một phần còn do họ chưa được hiểu rõ về cơ sở, cách tính và cơ chế thông qua dự án thu phí BOT, nhất là không được công khai lấy ý kiến để thẩm định và phản biện những thông số quan trọng về mức thu, đối tượng thu và địa điểm đặt trạm thu phí,…

Chủ trương đẩy mạnh xã hội hóa trong lĩnh vực giao thông vận tải (GTVT), tăng đầu tư xã hội phát triển các tuyến đường cao tốc, các con đường mới theo nhiều hình thức, trong đó có BOT là đúng đắn, cần thiết. Dự án BOT là động lực phát triển giao thông vì lợi ích quốc gia và cộng đồng xã hội chung. Nhưng ý nghĩa của các dự án BOT giao thông này chỉ phát huy tối ưu khi bảo đảm hài hòa lợi ích, dựa trên tính đồng bộ, tổng thể trong quy hoạch và dự án giao thông có chất lượng cao; không cắt khúc hệ thống đường bộ và loại bỏ sự lựa chọn cho người và phương tiện tham gia giao thông; nhất là không áp đặt, nhập nhằng cơ sở tính phí,…

Bởi vậy, kiểm toán và công khai những cơ sở tính và mức thu phí các dự án giao thông BOT để tạo lập cơ sở pháp lý chặt chẽ, xác đáng và minh bạch hơn cũng cần được đặt ra như một ưu tiên của ngành kiểm toán. Theo đó, cần phân biệt đầu tư hoàn toàn mới với cải tạo, nâng cấp trên nền cốt đường cũ đã có. Việc thiếu chuẩn chung mang tính pháp quy cao hoặc không công khai thông tin, kết quả các cơ sở tính phí, nhất là thẩm định và kiểm toán độc lập, khách quan các số liệu trong dự toán, cũng như trên thực tế trước và sau khi dự án hoạt động dễ tạo kẽ hở, tùy tiện cho lạm dụng và khiến nảy sinh những nghi ngại về độ chính xác, hợp lý của mức phí và thời gian thu phí, đối tượng thu phí; tiềm ẩn nguy cơ gây bất ổn và thiệt hại cho xã hội. Trong quá trình kiểm toán và thẩm định, cần kịp thời “bắt lỗi” những hành vi thiếu trách nhiệm hoặc tham nhũng, làm giảm sút chất lượng và hiệu quả dự án, năng lực và hiệu lực quản lý nhà nước trong xây dựng và triển khai các dự án. Các nhà đầu tư căn cứ tình hình thực tế, chỉ số trượt giá để kịp thời tính toán điều chỉnh mức phí, thỏa thuận với UBND cấp tỉnh và Bộ GTVT để đề nghị Bộ Tài chính xem xét, quyết định điều chỉnh mức thu phí sử dụng đường bộ BOT phù hợp, nhằm hài hòa lợi ích, bảo đảm trật tự xã hội, an toàn giao thông và không cản trở các mục tiêu vĩ mô khác.

Theo TS NGUYỄN MINH PHONG (Nhân dân)