Các doanh nghiệp thép được dự báo tiếp tục gặp khó trong nửa đầu năm nay và sẽ bắt đầu phục hồi trong nửa cuối năm. Ảnh: Hoàng Hà.

Trong bối cảnh doanh nghiệp bắt đầu công bố kết quả kinh doanh quý IV và cả năm 2022, bức tranh lợi nhuận các ngành dần sáng tỏ với những gam màu khác nhau. Tại đó, ngành thép - một trong những ngành kinh doanh có vốn hóa lớn trên thị trường - lại có kết quả kém khả quan.

Dù chưa doanh nghiệp nào trong ngành công bố kết quả kinh doanh trong quý cuối năm 2022, việc sản lượng bán hàng quý IV liên tục sụt giảm khiến triển vọng lợi nhuận ngành thép khó cải thiện trong thời gian ngắn.

Như tại Hòa Phát (HPG) - nhà sản xuất thép lớn nhất cả nước - trong những tháng cuối năm 2022 đã liên tục ghi nhận sản lượng bán hàng sụt giảm và rơi xuống vùng đáy hai năm. Tính trong cả năm 2022, nhà sản xuất thép này đã ghi nhận doanh số bán hàng giảm 7% so với năm 2021, đạt 7,2 triệu tấn thép.

Với diễn biến này, nhiều đơn vị đã đưa ra phân tích về triển vọng kém tích cực của ngành thép.

Có thể lỗ thêm quý IV/2022

Các chuyên gia phân tích tại Công ty Chứng khoán SSI đưa ra bốn điểm nhấn chính của ngành này trong năm vừa qua, bao gồm hoạt động xuất khẩu suy yếu; nhu cầu trong nước giảm nửa cuối năm; giá thép giảm đáng kể vào cuối năm và lợi nhuận doanh nghiệp thép xấu đi. Cả bốn tín hiệu này đều cho thấy ngành thép đã trải qua năm kinh doanh đầy khó khăn.

Cụ thể, theo SSI, xuất khẩu thép đã giảm đáng kể do nhu cầu toàn cầu chậm lại, đặc biệt tại thị trường Mỹ và châu Âu. Theo Hiệp hội thép thế giới, nhu cầu toàn cầu đã giảm 2,3% trong năm 2022 sau khi phục hồi 2,8% trong năm 2021. Trong đó, nhu cầu từ thị trường châu Âu ước tính giảm 3,5%, trong khi tăng trưởng nhu cầu ở thị trường Mỹ giảm tốc từ 21,3% năm 2021 xuống 2,1% năm 2022.

Trong nước, sản lượng tiêu thụ thép sau khi tăng 15% trong quý I/2022 đã ghi nhận xu hướng giảm nhanh từ giữa năm do lãi suất tăng cũng như sự biến động trên thị trường bất động sản. Theo đó, sản lượng tiêu thụ thép thành phẩm giai đoạn tháng 4-11/2022 đã giảm 4% so với cùng kỳ, dù quý III/2021 ghi nhận mức so sánh thấp.

Tương tự với chỉ tiêu giá, sau khi tăng 20% trong 3 tháng đầu năm 2022, giá thép xây dựng và HRC đã giảm lần lượt 22% và 35% do nhu cầu suy yếu và hàng tồn kho ở mức cao.

Với các diễn biến này, lợi nhuận hầu hết công ty thép đều sụt giảm đáng kể trong 9 tháng đầu năm 2022 và ghi nhận mức lỗ kỷ lục trong quý III cùng năm do nhu cầu thị trường giảm nhanh và giá thép giảm, khiến các công ty phải tăng trích lập dự phòng hàng tồn kho.

Các chuyên gia tại SSI dự báo hầu hết công ty thép sẽ tiếp tục phải ghi nhận khoản lợi nhuận âm trong quý cuối cùng của năm 2022.

Có quan điểm tương tự, các chuyên gia phân tích tại Công ty Chứng khoán VNDirect hầu hết công ty thép đều ghi nhận kết quả kinh doanh ảm đạm trong ba quý đầu năm 2022 do nhu cầu thép yếu khiến cả sản lượng và giá bán đều giảm.

Bên cạnh đó, giá đầu vào tăng cao (giá than cốc, HRC), lãi suất tăng và Đồng Việt Nam suy yếu đã khiến nhiều doanh nghiệp trong ngành ghi nhận lỗ ròng trong riêng quý III/2022. Đáng chú ý nhất là khoản lỗ ròng gần 1.800 tỷ đồng của nhà sản xuất thép lớn nhất - Hòa Phát.

Phục hồi từ nửa sau năm 2023

Trong bối cảnh thị trường chưa có nhiều thay đổi, triển vọng ngành thép trong năm 2023 được dự báo tiếp tục khó khăn, đặc biệt trong nửa đầu năm.

VNDirect đánh giá các nhà sản xuất thép trong nước đang phải đối mặt với hàng loạt khó khăn như nhu cầu xây dựng toàn cầu giảm, giá nguyên liệu đầu vào tăng và dư thừa nguồn cung từ cuối năm 2022.

Bên cạnh đó, triển vọng trong năm 2023 của ngành này cũng bị đè nặng bởi sự ảm đảm của thị trường bất động sản dân cư.

Các chuyên gia cho rằng hoạt động xuất khẩu thép của Việt Nam sẽ gặp nhiều khó khăn trong những tháng tới, trước khi tình hình được cải thiện trong nửa cuối năm 2023. Kỳ vọng này đến từ việc giá nguyên liệu đầu vào giảm, trong khi thị trường Trung Quốc mở cửa trở lại và đẩy mạnh phát triển cơ sở hạ tầng sẽ thúc đẩy nhu cầu thép toàn cầu phục hồi.

Diễn biến cổ phiếu ba doanh nghiệp thép lớn nhất thị trường chứng khoán một năm qua. Nguồn: Tradingview.

Trong nước, đầu tư công cũng là điểm sáng trong năm 2023 với ngành thép. VNDirect ước tính giải ngân vốn đầu tư công năm này sẽ tăng 20-25% so với năm liền trước.

Các chuyên gia phân tích tại SSI cũng cho rằng ngành thép sẽ tiếp tục khó khăn và chỉ bắt đầu ghi nhận phục hồi trong nửa sau của năm 2023.

Theo đó, nhu cầu trong nước có thể tiếp tục suy yếu do thị trường bất động sản trì trệ và chính sách tiền tệ thắt chặt. Theo Bộ Xây dựng, số lượng căn hộ mới được cấp phép xây dựng trong 3 quý đầu năm 2022 đã giảm 41% so với cùng kỳ. Ngoài ra, tiến độ của các dự án đang tồn đọng cũng có thể bị chậm lại, do vấn đề thanh khoản của chủ đầu tư bất động sản. SSI cho rằng nhu cầu thép thành phẩm trong nước có thể giảm ở mức một con số trong năm 2023.

Ở thị trường xuất khẩu, rủi ro suy thoái kinh tế sẽ khiến nhu cầu thép toàn cầu phục hồi chậm, trong khi nhu cầu ở cả thị trường Mỹ và châu Âu dự kiến giảm trong năm nay. Do đó, SSI dự báo sản lượng xuất khẩu thép thành phẩm có thể giảm hơn 10% trong năm nay.

Trợ lực cho nhóm ngành này là giá thép có thể ít biến động hơn do nhu cầu từ thị trường Trung Quốc ổn định, khi quốc gia này mở cửa trở lại và đưa ra nhiều chính sách nhằm hỗ trợ, phục hồi thị trường bất động sản.

SSI dự báo lợi nhuận ngành thép sẽ tiếp tục giảm trong nửa đầu năm nay và dần phục hồi vào cuối năm nhờ khả năng phục hồi nhu cầu ở cả thị trường trong nước và xuất khẩu.

Tác giả: Quang Thắng