VNR vẫn lỗ 90 tỷ đồng

Bộ Tài chính vừa có văn bản gửi Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, Bộ Giao thông Vận tải và Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) về tình hình tài chính và hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh năm 2022 của VNR.

Văn bản của Bộ Tài chính nêu rõ, năm 2022, tổng doanh thu theo báo cáo tài chính hợp nhất của Tổng công ty là 8.166 tỷ đồng (tăng 21% so với năm 2021), mặc dù hoạt động sản xuất kinh doanh đã dần phục hồi sau dịch Covid-19 nhưng kết quả sản xuất kinh doanh năm 2022 của Tổng công ty vẫn bị lỗ 90 tỷ đồng (giảm 428 tỷ đồng so với năm 2021).

Đối với công ty mẹ, tổng doanh thu năm 2022 là 5.520 tỷ đồng (tăng 38% so với năm 2021), trong đó doanh thu dịch vụ điều hành giao thông vận tải đường sắt là 1.997 tỷ đồng (tăng 58%) so với năm 2021 nhưng không đủ bù đắp chi phí nên kết quả sản xuất kinh doanh năm 2022 của Công ty mẹ tiếp tục bị lỗ 152 tỷ đồng.

Công ty Cổ phần Vận tải Đường sắt Sài Gòn có hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu gần 10 lần.

Về đầu tư ra ngoài doanh nghiệp, công ty mẹ chủ yếu đầu tư vào lĩnh vực hoạt động sản xuất kinh doanh chính như bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt, vận tải đường sắt và sản xuất công nghiệp cơ khí đường sắt.

Tại thời điểm ngày 31/12/2022, tổng giá trị đầu tư ra ngoài doanh nghiệp của Công ty mẹ là 1.498 tỷ đồng (giá gốc) trong đó, đầu tư vào các công ty con 1.389 tỷ đồng (chiếm 92,7%/tổng giá trị đầu tư) và đầu tư vào các công ty liên kết và khác 109 tỷ đồng (chiếm 7,3%/tổng giá trị đầu tư).

Về hiệu quả đầu tư, cổ tức Công ty mẹ được chia năm 2022 là 23,8 tỷ đồng (tương đương năm 2021), tỷ suất cổ tức/tổng giá trị đầu tư là 1,59%.

Số dư trích lập dự phòng đầu tư tài chính dài hạn tại thời điểm ngày 31/12/2022 trên báo cáo tài chính của Công ty mẹ là 693 tỷ đồng, trong đó chủ yếu là trích lập dự phòng khoản đầu tư tại hai Công ty cổ phần Vận tải đường sắt: Hà Nội 348 tỷ đồng và Sài Gòn 306 tỷ đồng.

Về tình hình nợ phải thu và phải trả, tại thời điểm ngày 31/12/2022, tổng số nợ phải thu của Công ty mẹ là 1.647 tỷ đồng, chủ yếu phải thu của các công ty con, công ty liên kết; dự phòng nợ phải thu khó đòi là 134 tỷ đồng. Hệ số khả năng thanh toán hiện thời là 1,08 lần.

Về vốn chủ sở hữu và bảo toàn vốn: Công ty mẹ đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh vốn điều lệ giai đoạn năm 2017 - 2019 từ 2.286 tỷ đồng lên 3.250 tỷ đồng, nhưng vốn thực góp tại thời điểm ngày 31/12/2022 chỉ là 3.105 tỷ đồng. Như vậy công ty mẹ chưa được bổ sung đủ vốn điều lệ theo phê duyệt.

Trong những năm vừa qua do chịu ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty mẹ lỗ dẫn tới số lỗ lũy kế tại thời điểm ngày 31/12/2022 là 1.995 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu chỉ còn 1.147 tỷ đồng. Như vậy, theo nguyên tắc bảo toàn và phát triển vốn của doanh nghiệp, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam chưa bảo toàn vốn nhà nước tại Tổng công ty.

Đối với các công ty con, khối bảo trì đường sắt (20 công ty cổ phần): các công ty cổ phần do Công ty mẹ nắm giữ vốn góp chi phối có đặc điểm quy mô vốn điều lệ nhỏ, doanh thu của các công ty phụ thuộc chủ yếu vào vốn sự nghiệp kinh tế đường sắt được ngân sách phân bổ hàng năm.

Do thực hiện cung cấp dịch vụ công ích đường sắt nên lợi nhuận đạt thấp mặc dù các công ty đều có lãi và chia cổ tức hàng năm. Tại thời điểm 31/12/2022, vốn chủ sở hữu của 20 công ty là 457,201 tỷ đồng/338,872 tỷ đồng vốn điều lệ, như vậy thặng dư vốn của 20 công ty này là 117,329 tỷ đồng, trong đó có tỷ lệ sở hữu của Công ty mẹ nắm giữ vốn tại các công ty từ 51% đến 75,77%/vốn điều lệ.

Doanh thu năm 2022 của 20 công ty là 3.630 tỷ đồng, lợi nhuận là 76,68 tỷ đồng, hệ số khả năng thanh toán nợ đến hạn của các công ty đều đảm bảo lớn hơn 1, một số công ty có hệ số nợ/vốn chủ sở hữu cao như: Công ty Cổ phần Đường sắt Vĩnh Phúc (6,07 lần), Công ty Cổ phần Đường sắt Thanh Hóa (4,86 lần), Công ty Cổ phần Đường sắt Hà Ninh (6,9 lần) do đặc thù chưa thanh toán lương, bảo hiểm xã hội vào thời điểm cuối năm,…

Theo Bộ Tài chính, nhìn chung do hạ tầng đường sắt lạc hậu, khai thác hạ tầng đường sắt chưa tốt dẫn đến khả năng cạnh tranh của vận tải đường sắt kém so với các loại hình vận tải khác. Mặc dù doanh thu vận tải đường sắt năm 2022 đã có sự phục hồi, tăng 60% so với năm 2021 (3.868 tỷ đồng/2.441 tỷ đồng), lãi 6,2 tỷ đồng (năm 2021 lỗ 261 tỷ đồng) nhưng do ảnh hưởng của dịch Covid-19 những năm vừa qua nên hai công ty có số lỗ lũy kế lớn, tình hình tài chính và hoạt động sản xuất kinh doanh gặp nhiều khó khăn.

Công ty Cổ phần Vận tải đường sắt Hà Nội có vốn điều lệ là 801 tỷ đồng, nhưng vốn chủ sở hữu chỉ còn 421 tỷ đồng, hệ số khả năng thanh toán nợ đến hạn là 0,84 lần, hệ số nợ/vốn chủ sở hữu là 2,29 lần.

Công ty Cổ phần Vận tải đường sắt Sài Gòn có vốn điều lệ là 503 tỷ đồng, nhưng vốn chủ sở hữu chỉ còn 113 tỷ đồng, hệ số khả năng thanh toán nợ đến hạn thấp (0,39 lần) và hệ số nợ/vốn chủ sở hữu cao (9,98 lần) cho thấy tình hình tài chính rất khó khăn, mất vốn thuộc diện phải thực hiện giám sát tài chính đặc biệt.

Bên cạnh đó, theo báo cáo của Bộ Tài chính, Công ty Cổ phần Xe lửa Gia Lâm doanh thu là 31,6 tỷ đồng (tương đương năm 2021) nhưng tiếp tục lỗ 2,68 tỷ đồng. Công ty có vốn điều lệ là 36 tỷ đồng nhưng vốn chủ sở hữu chỉ còn 2,6 tỷ đồng, hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu là 16,54 lần cho thấy tình hình tài chính rất khó khăn, mất vốn, thuộc diện phải giám sát đặc biệt.

VNR phải thu hồi các khoản công nợ

Trước tình hình trên, Bộ Tài chính đề nghị Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp tăng cường công tác giám sát tài chính, hiệu quả hoạt động của VNR, khẩn trương gửi báo cáo giám sát tài chính năm 2022 để Bộ Tài chính tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Bên cạnh đó, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp xem xét, phê duyệt theo thẩm quyền hoặc trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt chiến lược phát triển Tổng công ty Đường sắt Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030 và định hướng đến năm 2035.

Đề án cơ cấu lại VNR giai đoạn 2021 - 2025, trong đó xem xét đến việc điều chỉnh bổ sung vốn điều lệ của Tổng công ty đã được phê duyệt và điều chỉnh bổ sung tăng vốn điều lệ cho các công ty cổ phần bảo trì đường sắt từ nguồn Quỹ Đầu tư phát triển, quỹ khác thuộc vốn chủ sở hữu và thặng dư vốn của các công ty này để đảm bảo vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh.

Bộ Tài chính đề nghị VNR thu hồi các khoản Công ty mẹ cho vay, các khoản công nợ và cổ tức được chia để không bị chiếm dụng vốn, tiền, tài sản của Tổng công ty. Chỉ đạo người đại diện vốn của VNR tại các công ty con bảo trì đường sắt phân tích, làm rõ nguyên nhân những công ty có hệ số nợ phải trả/vốn chủ sở hxu đảm bảo không vượt quá 3 lần, giảm rủi ro về mặt tài chính; có ý kiến về tỷ lệ chia cổ tức, quy mô vốn điều lệ, việc trích lập quỹ đầu tư phát triển, quỹ phát triển khoa học và công nghệ,… để đảm bảo hài hòa lợi ích của doanh nghiệp và các cổ đông.

VNR phải phân tích, đánh giá các nguyên nhân khách quan, chủ quan thuộc nội dung quản trị của Công ty mẹ, 2 công ty cổ phần đường sắt, Công ty Cổ phần Xe lửa Gia Lâm và nguyên nhân hoạt động điều hành giao thông vận tải, dịch vụ công nghiệp chưa hiệu quả để có các giải pháp kịp thời khắc phụ khó khăn, tăng doanh thu bù đắp chi phí, phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh. Thực hiện công tác giám sát đối với Công ty cổ phần Vận tải đường sắt Sài Gòn, Công ty Cổ phần Xe lửa Gia Lâm theo hình thức phù hợp theo quy định của Chính phủ.