Theo Bộ Tài chính, qua tổng kết, đánh giá tình hình triển khai thực hiện chính sách thuế giá trị gia tăng (GTGT) hiện hành cho thấy, các quy định về chính sách thuế GTGT đã đạt được những kết quả nhất định như: Tháo gỡ những vướng mắc phát sinh trong thực tế, góp phần hỗ trợ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của một số ngành trong đó có ngành nông nghiệp, khuyến khích đầu tư đổi mới công nghệ trong việc chế biến sâu tài nguyên thiên nhiên.

Chính sách thuế GTGT thời gian qua còn góp phần thúc đẩy thị trường bất động sản, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển công nghệ, đầu tư đổi mới tài sản cố định, khuyến khích xuất khẩu, góp phần thúc đẩy vốn đầu tư xã hội tăng trưởng, cải cách thủ tục hành chính và đảm bảo nguồn thu cho ngân sách Nhà nước.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, một số quy định về thuế giá trị gia tăng đã bộc lộ bất cập cần được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.

Trên thực tế, đã có vướng mắc phát sinh liên quan đến quy định không phải kê khai, tính nộp thuế GTGT đối với hoạt động chuyển nhượng dự án đầu tư để sản xuất, kinh doanh hàng hoá dịch vụ chịu thuế GTGT của tổ chức, cá nhân cho doanh nghiệp, hợp tác xã (như không phân biệt được thế nào là chuyển nhượng dự án đầu tư, thế nào là chuyển nhượng tài sản; dự án đầu tư chuyển nhượng vừa phục vụ cho hoạt động chịu thuế GTGT và không chịu thuế GTGT; doanh nghiệp chỉ chuyển nhượng một phần dự án đã đầu tư…).

Bên cạnh đó, nảy sinh vướng mắc về giá tính thuế GTGT đối với hoạt động kinh doanh bất động sản, mua bán điện của các nhà máy thủy điện, nhiệt điện hạch toán phụ thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam, do pháp luật đất đai, pháp luật chuyên ngành đã có sự thay đổi. Hay như vướng mắc phát sinh trong việc áp dụng thuế suất GTGT tại khâu nhập khẩu, do chưa có quy định cụ thể về thuốc phòng trừ sâu bệnh, chất kích thích tăng trưởng vật nuôi, cây trồng.

Ngoài ra, theo Bộ Tài chính, vướng mắc phát sinh về hoàn thuế GTGT do các quy định hiện hành chưa rõ dẫn đến cách hiểu khác nhau nên phát sinh vướng mắc trong thực hiện như: Quy định về hoàn thuế đối với dự án đầu tư, dự án đầu tư của cơ sở kinh doanh ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, dự án đầu tư khai thác tài nguyên, khoáng sản.

Để khắc phục những bất cập nêu trên, việc nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các Nghị định về thuế giá trị gia tăng là cần thiết. Theo đó, Bộ Tài chính đã xây dựng dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều Luật Thuế giá trị gia tăng với nhiều nội dung được sửa đổi, bổ sung.

Sửa đổi quy định về không phải kê khai, tính thuế GTGT

Hiện nay, tại Luật thuế GTGT không quy định về các trường hợp không phải kê khai, tính nộp thuế GTGT.

Điều 16 Luật thuế GTGT quy định: "Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành các điều 5, 7, 8, 12, 13 và các nội dung cần thiết khác của Luật này theo yêu cầu quản lý".

Tại Khoản 3 Điều 2 Nghị định 209/2013/NĐ-CP quy định, tổ chức, cá nhân chuyển nhượng dự án đầu tư để sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu thuế giá trị gia tăng cho doanh nghiệp, hợp tác xã.

Trong quá trình thực hiện quy định nêu trên đã phát sinh vướng mắc để phân biệt thế nào là chuyển nhượng dự án đầu tư, thế nào là chuyển nhượng tài sản.

Thứ nhất, doanh nghiệp chuyển nhượng toàn bộ dự án đang trong giai đoạn đầu tư.

Thứ hai, doanh nghiệp chỉ chuyển nhượng tài sản cố định đã hình thành từ dự án đầu tư (không kèm theo quyền và nghĩa vụ).

Thứ ba, doanh nghiệp chuyển nhượng dự án đầu tư đã đi vào hoạt động nhưng chuyển giao nguyên trạng tài sản hình thành từ dự án đầu tư và các quyền lợi, nghĩa vụ khác liên quan của dự án.

Bên cạnh đó, phát sinh trường hợp dự án đầu tư chuyển nhượng vừa phục vụ cho hoạt động chịu thuế GTGT và không chịu thuế GTGT hoặc có doanh nghiệp chỉ chuyển nhượng một phần dự án đã đầu tư.

Kiểm toán Nhà nước có đề nghị nghiên cứu sửa đổi quy định để thu thuế GTGT với hoạt động chuyển nhượng dự án đầu tư kinh doanh bất động sản - xây nhà để bán vì dự án đầu tư xây dựng nhà để bán hoặc cho thuê không hình thành tài sản cố định.

Từ nhưng phân tích nêu trên, để tránh vướng mắc trong thực hiện, Bộ Tài chính trình Chính phủ: bỏ quy định “chuyển nhượng dự án đầu tư” về các trường hợp không phải kê khai, tính nộp thuế GTGT. Theo đó, “chuyển nhượng dự án đầu tư” thuộc đối tượng áp dụng thuế suất 10% (thống nhất với chính sách thuế GTGT đối với chuyển nhượng tài sản, bất động sản...). Doanh nghiệp nhận chuyển nhượng dự án đầu tư được kê khai, khấu trừ theo quy định.

Ngoài ra, dự thảo Nghị định đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về giá tính thuế GTGT. Bộ Tài chính đề nghị quy định giá tính thuế GTGT đối với trường hợp cơ sở kinh doanh nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất của các tổ chức, cá nhân thì giá đất được trừ để tính thuế GTGT là giá đất tại thời điểm nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất không bao gồm cơ sở hạ tầng, cơ sở kinh doanh được kê khai, khấu trừ thuế GTGT đầu vào của cơ sở hạ tầng (nếu có) theo quy định.

Thuế đối với hàng hóa bán tại khu vực đã làm thủ tục xuất cảnh

Bên cạnh đó, tại dự thảo này, Bộ Tài chính bổ sung quy định: Hàng hóa bán tại khu vực cách ly cho cá nhân đã làm thủ tục xuất cảnh, hàng hóa từ nội địa bán vào cửa hàng miễn thuế thuộc đối tượng áp dụng thuế suất 0% tại khoản 1 Điều 6 Nghị định số 209/2013/NĐ-CP.

Bộ Tài chính cho biết, vướng mắc hiện nay là hàng hóa bán tại khu cách ly là phục vụ cho người Việt Nam, người nước ngoài xuất cảnh, quá cảnh qua Việt Nam và là hàng xuất khẩu, được cơ quan hải quan kiểm soát chặt chẽ lượng hàng hóa ra, vào khu cách ly (doanh nghiệp có đăng ký tờ khai hải quan đối với hàng xuất khẩu).

Hiện nay doanh nghiệp bán hàng tại khu cách ly được áp dụng thuế suất thuế GTGT 0%, tuy nhiên không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào do không đáp ứng được các điều kiện quy định tại điểm c khoản 2 Điều 9 Nghị định số 209/2013/NĐ-CP như: Hợp đồng ký với tổ chức, cá nhân nước ngoài (bán cho người Việt Nam hoặc người nước ngoài); chứng từ thanh toán qua ngân hàng (khách hàng thanh toán bằng nhiều hình thức: Tiền mặt, thẻ Visa, ví điện tử...).

Để khuyến khích hoạt động xuất khẩu hàng hóa và thống nhất với quy định người nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài được hoàn thuế đối với hàng hóa mua tại Việt Nam mang theo người khi xuất cảnh (không có điều kiện về hợp đồng và chứng từ thanh toán qua ngân hàng) tại khoản 4 Điều 13 của Luật Thuế GTGT, Bộ Tài chính trình Chính phủ quy định: Hàng hóa bán tại khu vực cách ly cho cá nhân đã làm thủ tục xuất cảnh thuộc đối tượng áp dụng thuế suất thuế GTGT 0%.

Đồng thời, bổ sung quy định về thuế suất 0% áp dụng đối với hàng hóa từ nội địa bán cho cửa hàng miễn thuế vào dự thảo Nghị định do nội dung quy định tại Thông tư đã được thực hiện ổn định, khi bổ sung vào Nghị định sẽ đảm bảo căn cứ pháp lý cao hơn.

Nội dung quy định cụ thể như sau “Đối với hàng hóa xuất khẩu bao gồm: Hàng hóa xuất khẩu ra nước ngoài, bán vào khu phi thuế quan; công trình xây dựng, lắp đặt ở nước ngoài, trong khu phi thuế quan; hàng hóa bán tại khu vực cách ly cho cá nhân đã làm thủ tục xuất cảnh; hàng hóa từ nội địa bán ở cửa hàng miễn thuế; hàng hóa bán mà điểm giao, nhận hàng hóa ở ngoài Việt Nam; phụ tùng, vật tư thay thế để sửa chữa, bảo dưỡng phương tiện, máy móc thiết bị cho bên nước ngoài và tiêu dùng ở ngoài Việt Nam; xuất khẩu tại chỗ và các trường hợp khác được coi là xuất khẩu theo quy định của pháp luật”.

Bộ Tài chính hướng dẫn điều kiện áp dụng mức thuế suất 0% đối với trường hợp hàng hóa bán tại khu vực cách ly cho cá nhân đã làm thủ tục xuất cảnh, hàng hóa từ nội địa bán cho cửa hàng miễn thuế và một số trường hợp bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ đặc thù khác, hồ sơ, chứng từ thay thế cho chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt và tờ khai hải quan.

Tác giả: Tuệ Minh