Có trường hợp đóng BHXH trái luật gần 20 năm

Báo cáo của Bộ LĐ-TB&XH gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội mới đây nói rõ, theo quy định hiện hành thì chủ hộ kinh doanh cá thể không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Thế nhưng từ tháng 1/2003 tới tháng 12/2021, cơ quan BHXH nhiều địa phương đã thu BHXH bắt buộc đối với những trường hợp này.

Theo số liệu của BHXH Việt Nam, tại thời điểm tháng 9/2016 đã có 4.240 chủ hộ kinh doanh cá thể tại 54 địa phương đóng BHXH bắt buộc. Ngành BHXH đã thu BHXH bắt buộc đối với số lượng lớn chủ hộ kinh doanh cá thể trên hầu hết các tỉnh, thành phố trong cả nước.

Ngành BHXH đã thu BHXH bắt buộc đối với số lượng lớn chủ hộ kinh doanh cá thể trong cả nước. (Ảnh minh hoạ: BHXH Việt Nam)

Do việc thực hiện BHXH bắt buộc không đúng quy định của pháp luật nên các chủ hộ kinh doanh cá thể chưa được tính thời gian đã đóng để hưởng chế độ BHXH, đặc biệt có nhiều trường hợp đã đóng BHXH được gần 20 năm. Thực tế này khiến người dân bức xúc, một số trường hợp đã làm đơn khiếu nại, thậm chí khởi kiện BHXH ra tòa án.

Việc thu BHXH bắt buộc không đúng đối tượng thuộc trách nhiệm của ngành BHXH, gây ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của chủ hộ kinh doanh cá thể. Việc này rất cần được quan tâm giải quyết dứt điểm.

Cần xử lý theo hướng đảm bảo chế độ an sinh

Chiều 5/6, tại cuộc họp báo thông tin định kỳ của BHXH Việt Nam, ông Đỗ Ngọc Thọ, Trưởng ban thực hiện chính sách BHXH (BHXH Việt Nam) cho rằng, bản chất các chủ hộ kinh doanh cá thể là người lao động và Luật BHXH không quy định chủ hộ không được tham gia. Bản thân chủ hộ kinh doanh cá thể cũng mong tham gia BHXH nên đây là nguyện vọng hoàn toàn chính đáng.

“Thực tế quy định không cấm, trong khi bản chất chủ hộ cũng là người lao động nên khi đã đóng BHXH rồi thì cần thiết bảo vệ quyền lợi chính đáng của họ trên nguyên tắc đóng – hưởng”, ông Thọ nói.

Ông Đỗ Ngọc Thọ, Trưởng ban thực hiện chính sách BHXH, BHXH Việt Nam (Ảnh: H.Q)

Ông Thọ cũng nêu thực tế, năm 2021 vấn đề này đã có tiền lệ khi thu BHXH với xã đội phó, phó công an xã, người làm việc hợp đồng lao động tại xã phường. Khi đó Chính phủ đã ra Nghị quyết 101 cho phép ghi nhận thời gian đóng đó là đóng BHXH bắt buộc.

Thời điểm đó có trên 10 nghìn người thuộc diện này, do vậy bây giờ có thêm khoảng 4.000 chủ hộ kinh doanh cá thể cũng rất cần một nghị quyết của Chính phủ để xử lý theo hướng đảm bảo chế độ an sinh cho các chủ hộ kinh doanh cá thể.

“Chúng ta đều mong muốn mở rộng đối tượng tham gia BHXH, do vậy việc xác nhận cho các hộ kinh doanh cá thể theo hướng đảm bảo chế độ an sinh cho người lao động là phù hợp”, ông Thọ nói.

Tổng giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thế Mạnh thông tin thêm, BHXH đã ký văn bản phê bình các giám đốc BHXH thu sai đối với các hộ kinh doanh cá thể từ năm 2003. Việc phê bình là “cực chẳng đã” do họ chưa hiểu hết, thu theo nguyện vọng của chủ hộ.

Về hướng giải quyết, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam cho biết, trước mắt cơ quan này vừa đề xuất Quốc hội cho phép giải quyết quyền lợi với chủ hộ kinh doanh đã đóng BHXH bắt buộc; cho phép họ được hưởng các quyền lợi như những người đã đóng BHXH bắt buộc khác.

Về dài hạn, BHXH Việt Nam phối hợp với các bộ ngành thống nhất đưa vào dự thảo sửa đổi Luật BHXH, quy định mở rộng diện tham gia BHXH bắt buộc với chủ hộ kinh doanh cá thể.

Khi luật được sửa đổi, quyền lợi người lao động tham gia BHXH, trong đó có chủ hộ kinh doanh sẽ được đảm bảo tốt nhất theo nguyên tắc đóng – hưởng.

Tác giả: Vũ Điệp