Trao đổi với báo chí trước diễn biến ca mắc COVID-19 tại Việt Nam tăng đột biến trong tuần qua, GS.TS Phan Trọng Lân, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết, đánh giá chung tình hình dịch COVID-19 trong nước thì số mắc thời gian tới có thể gia tăng. Hiện nay, dù số ca mắc tăng, nhưng theo đánh giá sơ bộ về cấp độ dịch dựa vào số liệu về số ca mắc, tử vong; độ bao phủ vaccine; khả năng đáp ứng thu dung với quy mô toàn quốc; thì tất cả yếu tố đều là màu xanh và diễn biến dịch tại Việt Nam không vượt qua cấp độ 1.

GS.TS Phan Trọng Lân khẳng định, một trong những nhiệm vụ hiện nay trong phòng, chống COVID-19 là tập trung bảo vệ đối tượng nguy cơ cao. Các địa phương cần rà soát lại tất cả các đối tượng này để tiêm phòng đủ liều, đúng lịch theo các khuyến cáo của Bộ Y tế.

GS.TS Phan Trọng Lân, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế)

"Hiện Việt Nam chưa thay đổi khuyến cáo về tiêm vaccine COVID-19. Vaccine COVID-19 dù còn hạn chế trong hiệu quả phòng lây nhiễm biến chủng Omicron, nhưng vẫn phòng được ca nặng và nhập viện, tử vong một cách hiệu quả", GS.TS Phan Trọng Lân nói.

Trên thực tế, số ca mắc COVID-19 hiện nay tập trung chủ yếu ở khu vực phía Bắc - nơi đang có sự giao mùa, với tỷ lệ mắc mới tăng gần 4 lần với tuần trước đó. Bên cạnh điều kiện thời tiết thuận lợi cho sự phát triển của virus, ý thức phòng bệnh của người dân, đặc biệt là việc đeo khẩu trang tại nơi công cộng, cơ sở khám chữa bệnh chưa được đảm bảo.

"Thời gian qua, Lào Cai, Hà Nội có xảy ra chùm ca mắc, tuy nhiên, các cấp chỉ đạo tiến hành chủ động vào cuộc nhanh chóng và kiểm soát được. Tại Lào Cai, sau 5 ngày, dịch không còn lan rộng. Như vậy, chúng ta đánh giá chung tình hình thì số mắc trong thời gian tới có thể có sự gia tăng. Tuy nhiên, số nặng, nhập viện chưa có sự đột biến, do đó, tôi nhấn mạnh lại, chúng ta vẫn đang kiểm soát được tình hình dịch", Cục trưởng Cục Y tế dự phòng nhấn mạnh. 

Lãnh đạo Bộ Y tế cũng cho biết, việc đánh giá tình hình dịch COVID-19 sẽ dựa trên 3 yếu tố. Thứ nhất là virus SARS-CoV-2. Đến thời điểm này, biến thể phụ Omicron đã xuất hiện được 16 tháng với hơn 500 biến thể phụ khác nhau. Biến thể này hiện đang lưu hành hầu hết các nơi trên thế giới và đang chiếm ưu thế. Các chuyên gia nhận thấy đây là biến thể có đặc tính lây lan nhanh. Những nơi có tăng ca nặng là do số mắc tăng tương ứng. Một số khu vực ghi nhận số ca mắc tăng cục bộ, tăng số ca nặng là do số ca mắc tăng tương ứng.

Thứ hai là môi trường sống, hành vi của người dân. Hiện nay, hầu hết các nước đã mở cửa, nới lỏng toàn bộ các biện pháp phòng, chống dịch kể cả ở những nước có sự lây nhiễm cao. Cùng với đó, việc giao lưu đi lại sau 3 năm đại dịch gia tăng rất lớn và đã tạo điều kiện cho virus lây lan. Một bộ phận người dân có tâm lý chủ quan, không đeo khẩu trang hay khử khuẩn tay, đã làm gia tăng sự lây nhiễm.

Thứ ba là biện pháp đáp ứng, theo đó, vũ khí hiệu quả của Việt Nam là có tỷ lệ bao phủ vaccine rất cao. Với liều cơ bản, Việt Nam bao phủ gần như 100% cho đối tượng từ 12 tuổi trở lên; mũi 3, 4 cũng đạt tỷ lệ cao 80-90%; việc tiêm cho trẻ từ 5 đến - dưới 12 tuổi mũi 1 cũng lên đến 90%, mũi 2 là gần 70%. Tuy nhiên có nơi, có chỗ tỷ lệ tiêm chưa đạt như mong muốn, đặc biệt ở đối tượng nguy cơ cao.

"Thực tế số lượng vaccine hiện nay phân bố dựa trên nhu cầu và đề xuất của các địa phương. Vì thế nơi nào có đề xuất, Bộ Y tế sẽ tham mưu để làm cân đối đầy đủ. Chúng ta căn cứ trên bối cảnh từng đặc điểm dịch tễ để tiêm phòng cho người dân. Chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi những nghiên cứu trên thế giới và khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) để tiếp tục đưa ra lịch tiêm chủng phù hợp. Sắp tới chúng ta sẽ rà soát để làm thế nào có khuyến cáo kịp thời và đúng thời điểm", Cục trưởng Cục Y tế dự phòng nhấn mạnh.

Tập trung tiêm vaccine COVID-19, bảo vệ đối tượng nguy cơ cao

GS.TS Phan Trọng Lân cho biết, theo dự báo của các nhà khoa học và WHO, virus SARS-CoV-2 vẫn tồn tại. Để điều này không ảnh hưởng đến cuộc sống, cần tập trung bảo vệ tối đa đối tượng nguy cơ cao, lực lượng y tế tuyến đầu... Mục tiêu giai đoạn tới là giảm nhập viện, trở nặng, tử vong, tránh quá tải hệ thống y tế, giữ vững thành quả phòng, chống dịch.

Để giảm bớt sự lây nhiễm, Bộ Y tế khuyến cáo người dân tiếp tục thực hiện 2K (Khẩu trang - Khử khuẩn) + Vaccine. Với những người có nguy cơ cao dễ chuyển biến nặng và có nguy cơ tử vong khi mắc COVID-19 (người cao tuổi, người có bệnh nền, người bị suy giảm miễn dịch, phụ nữ mang thai...) khi đến nơi đông người, môi trường ít thông thoáng thì nên đeo khẩu trang; đồng thời phải tiêm chủng vaccine đúng lịch, đủ liều theo khuyến cáo của Bộ Y tế.

Theo GS.TS Phan Trọng Lân, trong cuộc họp tháng 1/2023, WHO xác định tiếp tục nghiên cứu giai đoạn chuyển đổi của đại dịch COVID-19. Từ đầu năm đến nay số mắc, tử vong do COVID-19 trên thế giới giảm nhiều. Vì thế, tại cuộc họp tháng 5 tới, WHO có thể sẽ có quyết định đầy đủ.

"Với diễn biến hiện nay, dịch có thể đi theo kịch bản dù có các biến thể phụ nhưng vẫn ổn định, tiến tới có thể trở thành bệnh có thể mắc, có thể nhập viện, có thể tử vong đặc biệt trên đối tượng nguy cơ cao nhưng nó sẽ không làm xáo trộn xã hội. Lúc đó nó trở thành coi như bệnh thông thường", GS.TS Phan Trọng Lân nói./.

Tác giả: Thiên Bình