Tại phiên làm việc với Thủ tướng Chính phủ, với các đại diện doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp và các địa phương, Bộ trưởng bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã chỉ ra 8 nhóm vấn đề khó khăn mà doanh nghiệp đang phải đối diện hiện nay.

Thứ nhất, tổng cầu giảm mạnh khiến cho các đơn hàng, hợp đồng, sản lượng đều sụt giảm. Trung bình nhu cầu trong các ngành giảm từ 40 - 50%, nặng nề nhất là ngành hàng không, vận chuyển hành khách, du lịch, nhà hàng, khách sạn nhu cầu bị giảm đến 70 - 80%.

Tình trạng ùn ứ, tắc nghẽn hàng hóa tại một số cảng biển quan trọng như Cát Lái, Cái Mép - Thị Vải thời gian qua đã phản ánh bản chất không hẳn do tắc nghẽn bởi hạ tầng, hay do điều hành lưu thông hàng hoá, mà bản chất là do tình trạng đình trệ sản xuất bởi dịch bệnh.

Thứ hai, doanh thu giảm mạnh trên diện rộng. Trong đó, ngành du lịch không phát sinh doanh thu; các nhà hàng, khách sạn ảnh hưởng nặng nề đặc biệt từ tháng 4/2021 trở lại đây; doanh thu ngành hàng không sụt giảm trung bình 61% so với 2019 và đợt dịch cao điểm đầu năm 2021 giảm 80% so với cùng kỳ năm 2020.

Hoạt động du lịch "nằm im" kể từ khi dịch bùng phát.

Doanh thu sụt giảm dẫn đến dòng tiền bị thiếu hụt nghiêm trọng, khiến cho các doanh nghiệp rất khó khăn để có thể trang trải các khoản chi phí nhằm duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh như: các khoản chi phí cho người lao động (trả lương, đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, kinh phí công đoàn).

Ngoài ra, các doanh nghiệp vẫn phải chi trả tiền thuê văn phòng, mặt bằng, cửa hàng, nhà xưởng, máy móc, trang thiết bị… trong khi phải tạm ngưng hoạt động.

Cũng do thiếu hụt dòng tiền nên hầu hết doanh nghiệp khó có thể xoay xở trả lãi vay ngân hàng đúng hạn, dẫn đến tình trạng nợ xấu, nợ quá hạn, khó có thể tiếp cận các khoản vay mới.

Thứ ba, chi phí đầu vào và chi phí vận chuyển ngày một tăng cao dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguyên, vật liệu đầu vào, làm đội chi phí giá thành sản xuất.

Tình trạng thiếu nghiêm trọng container rỗng, giá thuê container tăng 5-10 lần, chi phí vận chuyển logistics tăng từ 2-4 lần, có thời điểm lên đến 5 lần so với trước khi có dịch. Nhiều khoản chi phí mới phát sinh liên quan như chi phí xét nghiệm, chi đầu tư trang thiết bị để đáp ứng các điều kiện về kiểm soát an toàn dịch bệnh tại doanh nghiệp, chi phí hỗ trợ giữ chân người lao động.

Chi phí đầu vào và vận chuyển ngày một tăng cao dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguyên, vật liệu đầu vào, làm đội chi phí giá thành sản xuất.

Thứ tư, chuỗi cung ứng sản xuất, tiêu dùng và xuất khẩu bị gián đoạn, đình trệ cục bộ. Nhiều doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu bị ảnh hưởng phải trì hoãn hoặc hủy đơn hàng, nếu đợt dịch bùng phát kéo dài có thể bị mất thị trường do bạn hàng thay đổi chuỗi cung ứng.

Các doanh nghiệp đều nhấn mạnh vấn đề đơn giản hóa các thủ tục, đảm bảo tính minh bạch, rõ ràng, nhất quán trong thực thi triển khai các quy định, chính sách trong chống dịch.

Thứ năm là lưu thông hàng hóa gặp khó khăn, kể cả lưu thông trong nước, giữa một số tỉnh thành phố do áp dụng các chính sách phòng, chống dịch bệnh chưa thống nhất và hợp lý. Hậu quả là các doanh nghiệp bị chậm tiến độ giao hàng/nhập hàng, chi phí lưu kho, lưu bãi, cước vận chuyển tăng, sản xuất kinh doanh bị ngưng trệ.

Thứ sáu là khó khăn về lao động khi nhiều doanh nghiệp phải thu hẹp quy mô, cắt giảm lao động để cầm cự trước dịch bệnh. Điều này sẽ gây khó khăn rất lớn cho doanh nghiệp tìm kiếm nguồn lao động trở lại làm việc khi phục hồi sản xuất sau dịch bệnh, đặc biệt là đối với các ngành nghề yêu cầu lao động có tay nghề, chuyên môn nhất định như cơ khí, điện tử…

Nguồn lao động bị thiếu hụt do dịch Covid-19.

Thứ bảy là khó khăn về chuyên gia. Các doanh nghiệp, chủ yếu là doanh nghiệp FDI còn gặp khó khăn với vấn đề nhập cảnh, đặc biệt đối với những tập đoàn lớn vào Việt Nam nghiên cứu, quyết định dự án quy mô lớn và cấp mới/điều chỉnh giấy phép lao động cho chuyên gia nước ngoài.

Và cuối cùng là khó khăn về tiếp cận các chính sách hỗ trợ của Nhà nước. Các doanh nghiệp còn cho biết việc triển khai của một số chính sách còn khá chặt chẽ, cứng nhắc, thiếu thống nhất ở một số địa phương, gây khó khăn cho đối tượng hỗ trợ, chưa bao quát hết các tình huống phát sinh trong thực tế, công tác thực thi có lúc, có nơi còn chưa chủ động, linh hoạt.

Theo đánh giá của Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, trong năm 2020, Chính phủ đã triển khai nhiều gói hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch Covid-19; các chính sách tài khoá đã được ban hành để hỗ trợ giảm chi phí, hạn chế dòng tiền ra cho doanh nghiệp như gia hạn thời hạn nộp thuế, điều chỉnh giảm 3 lần các mức lãi suất hay 2 đợt hỗ trợ giảm giá điện…

Ông cho rằng, các chính sách và giải pháp đã được cộng đồng doanh nghiệp ghi nhận, góp phần giảm bớt những khó khăn đang phải gánh chịu và giúp doanh nghiệp có thể duy trì, ổn định hoạt động sản xuất kinh doanh, việc làm cho người lao động; đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, bảm đảo an sinh xã hội.

Theo đó, trong bối cảnh tình hình dịch Covid-19 diễn biến rất phức tạp, toàn bộ hệ thống chính trị đang dốc toàn lực nhằm kiểm soát dịch bệnh và dự kiến có thể kiểm soát trong cuối năm 2021, khi tiến độ tiêm vắc-xin Covid-19 được đẩy nhanh và có thể đạt miễn dịch cộng đồng vào quý II/2022.