Mặc dù Fed đã cắt giảm lãi suất hai lần kể từ đầu năm với tổng mức giảm lên tới 50 điểm cơ bản, đưa phạm vi lãi suất mục tiêu xuống còn 1,75% - 2,0%. Thế nhưng chừng đó vẫn chưa đủ để làm hài lòng Tổng thống Mỹ Donald Trump và ông này lại vừa tiếp tục chỉ trích Fed đã giữ lãi suất quá cao và điều đó khiến đồng đôla mạnh lên, hệ quả là làm tổn thương các nhà máy của Mỹ. Lời chỉ trích này được đưa ra sau khi các số liệu yếu kém của khu vực sản xuất tại Mỹ được công bố.

Trên thực tế, việc Fed thay đổi quan điểm chính sách và đã cắt giảm lãi suất hai lần kể từ cuối tháng 7 đến nay là để chủ động hỗ trợ cho nền kinh tế trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang yếu đi và nhiều chuyên gia kinh tế dự báo có khả năng sẽ rơi vào suy thoái.

Fed đang chịu nhiều sức ép từ ông Trump trong việc giảm lãi suất

Fed hy vọng rằng việc hạ lãi suất sẽ giúp giữ cho nền kinh tế duy trì được đà tăng trưởng. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng tác động của việc cắt giảm lãi suất là không nhiều, trừ khi chúng giảm xuống dưới 0%, điều chưa từng xảy ra ở Mỹ cho đến nay. Mặc dù vậy, hiện một số chính trị gia của Mỹ, bao gồm cả Tổng thống Trump, đã kêu gọi Fed áp dụng chính sách lãi suất âm.

Vấn đề là liệu sức ép của ông Trump có khiến Fed giảm lãi suất xuống dưới 0% như các đối tác của họ ở châu Âu và Nhật đang áp dụng, bởi lãi suất âm sẽ khiến mọi thứ đảo lộn mà chưa chắc đã phát huy tác dụng như mong muốn.

Lãi suất quy định số tiền bạn phải trả để vay tiền. Nó cũng xác định số tiền mà ngân hàng phải trả cho người gửi tiền để được lưu trữ số tiền của họ. Con số đó thường là dương hoặc bằng 0%. Điều đó có nghĩa là bạn trả lãi cho số dư thẻ tín dụng của mình để nhà phát hành kiếm tiền và ngân hàng của bạn trả tiền cho bạn để duy trì tài khoản tiết kiệm, thay vì bạn trả cho họ.

Còn nếu lãi suất âm, người gửi tiền sẽ phải trả tiền cho ngân hàng để ngân hàng giữ tiền của họ và một công ty thẻ tín dụng sẽ phải trả cho người tiêu dùng để chi tiêu. Điều đó về lý thuyết sẽ khuyến khích người tiêu dùng chi tiêu thay vì tiết kiệm. Chi tiêu tiêu dùng tăng sẽ làm tăng nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ, từ đó tạo ra việc làm. Vì vậy, lôi kéo người Mỹ chi tiêu nhiều hơn sẽ thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng.

Tuy nhiên trên thực tế ngay cả giới chuyên gia cũng không dám chắc điều gì sẽ xảy ra đối với nền kinh tế nếu Fed cắt giảm lãi suất xuống dưới 0%, vì nó chưa từng xảy ra trước đó ở Mỹ. Tuy nhiên, họ có thể đưa ra một số phỏng đoán.

Đối với người tiết kiệm, lãi suất âm có thể là thảm họa bởi họ sẽ mất tiền nếu cất nó vào tài khoản tiết kiệm. Vì thế, nhiều khả năng xảy ra là người dân sẽ tích trữ tiền mặt dưới gầm giường của họ thay vì gửi vào ngân hàng. “Việc cắt giảm lãi suất xuống dưới 0% sẽ bán đứng người gửi tiền”, Greg McBride - nhà phân tích tài chính tại Bankrate nói với CNBC. “Lãi suất âm không phải là thuốc trị bách bệnh”, ông nói thêm và giải thích rằng, lãi suất dưới 0% có thể không có tác dụng như mong muốn là khiến mọi người chi tiêu.

Nó cũng làm thay đổi quan điểm tiết kiệm cho hưu trí, Robin Anderson - một nhà kinh tế cao cấp tại Principal nói. “Thách thức của lãi suất âm là bạn thực sự có thể phải tiết kiệm nhiều hơn vì bạn có thể thấy lợi suất âm đối với một số khoản đầu tư của mình”, bà nói. “Bạn có thể phải tiết kiệm nhiều hơn để đạt được mục tiêu nghỉ hưu giống như khi lãi suất dương”.

Trong khi với những người đang tìm cách vay tiền để mua một ngôi nhà hoặc một chiếc xe mới, hoặc để tài trợ cho việc học tập, lãi suất âm về lý thuyết là một điều tuyệt vời. Thế nhưng theo các chuyên gia, trên thực tế sẽ không có bất kỳ nhà cho vay nào muốn trả trả tiền để người tiêu dùng vay nợ. Thay vào đó, họ sẽ tìm những cách khác để kiếm tiền. “Cuối cùng, tôi nghĩ rằng người tiêu dùng sẽ phải trả nhiều tiền hơn dưới dạng phí cao hơn”, Anderson nói.

Hiện đã có một số nền kinh tế đã áp dụng chính sách lãi suất âm, như EU, Nhật Bản, Thụy Sĩ và Thụy Điển… Nhưng Chủ tịch Fed Jerome Powell đã nhiều lần nói rằng ông muốn tránh lãi suất âm. “Tôi không nghĩ rằng chúng tôi sẽ xem xét việc sử dụng lãi suất âm”, Powell nói với các phóng viên sau cuộc họp gần đây của Fed.

Chủ tịch Fed có những lý do chính đáng để quan ngại. Nghiên cứu cho thấy lãi suất âm ở châu Âu và Nhật Bản có thể đang gây tác dụng ngược, làm xói mòn lợi nhuận và từ đó ảnh hưởng đến khả năng cung cấp các khoản vay của ngân hàng. Thế nhưng bất chấp sự phản đối của Powell, một số nhà kinh tế và lãnh đạo các tập đoàn vẫn dự đoán Fed có thể áp dụng chính sách lãi suất âm hoặc chuẩn bị cho chúng bằng cách cắt giảm chi phí và xem xét tăng phí.

Trong bối cảnh đó, sự chuẩn bị tốt nhất đối với người tiêu dùng là tuân thủ các thói quen tài chính cơ bản, lành mạnh. Cụ thể, xây dựng khoản tiết kiệm, cân nhắc khi chi tiêu và ghi nhớ kỹ các mục tiêu dài hạn. Lãi suất âm có thể trở thành hiện thực, nhưng không nên hy vọng các công ty phát hành thẻ tín dụng sẽ trả tiền để bạn vay nợ chi tiêu. “Đối với người tiêu dùng, có thể nói thẳng một điều về lãi suất âm - không ai sẽ trả tiền cho bạn để vay tiền”, McBride nói với NBC News.

Theo Thời báo ngân hàng