Tin liên quan

Ảnh: Bloomberg

Sai lầm của người Mỹ

Nhiều tuần trước vụ khủng bố đẫm máu khiến 129 người chết vừa qua tại Paris, không quân Mỹ đã liên tục oanh kích vào các mỏ dầu của Quốc gia Hồi giáo Tự xưng (IS) – một trong những nhóm khủng bố giàu có nhất trong lịch sử.

Những cuộc tấn công này diễn ra sau khi chính quyền của tổng thống Obama nhận ra được tính toán sai lầm của mình. Họ đã đánh giá quá cao các cuộc không kích nhắm vào các nhà máy lọc dầu của IS ở Syria cũng như Iraq.

Lầu Năm Góc cho rằng những nỗ lực của họ có thể khiến nguồn thu từ dầu mỏ của IS thu hẹp chỉ còn khoảng 100 triệu USD trong từ đầu năm. Tuy nhiên theo một quan chức cấp cao Bộ Tài chính Mỹ, số tiền thực sự mà IS thu về từ “vàng đen” trong năm nay có thể gấp 5 lần con số trên.

Chỉ vài giờ ngay trước vụ nổ bom tự sát đầu tiên bên ngoài sân vận động Stade de France một tuần trước, đại tướng Mỹ Steve Warren đã thừa nhận trong một cuộc họp báo rằng những cuộc không kích của Mỹ nhắm vào các nhà máy lọc dầu của IS chỉ có thể làm đứt quãng hoạt động của những cơ sở này không quá hai ngày.

“Đầu tiên, Washington đã không hiểu hết được cách thức cũng như quá trình “In tiền” từ dầu mỏ của IS, và rồi họ lại một lần nữa tiếp tục đánh giá sai lầm hiệu quả từ những cuộc tấn công của mình”, Benjamin Bahney, nhà phân tích chính trị quốc tế tại tổ chức nghiên cứu Rand, cho biết.

Bahney là tác giả của một nghiên cứu được thực hiện từ năm 2010 xoay quanh những vấn đề kinh tế của IS. Ông cho biết sự thay đổi cách nhìn của Lầu Năm Góc về nguồn thu từ dầu mỏ của IS gần đây xuất phát từ tài liệu, sổ sách kế toán thu giữ được trong một cuộc đột kích hiếm hoi vào căn cứ của IS ở Syria hồi tháng 5, giúp hiểu sâu hơn về cơ chế vận hành dòng tiền của tổ chức này.

Số lượng các vụ không kích IS đã tăng mạnh trong năm 2015. Nguồn: BBC

“Dầu vẫn là nguồn thu quan trọng nhất của IS, do vậy chúng ta phải tìm ra cách thức đủ hiệu quả để tiêu diệt triệt để nguồn tiền này”, ông nói, tuy nhiên cho rằng ngay cả khi các mỏ dầu bị cô lập hoàn toàn, nhóm khủng bố vẫn có thể kiếm tiền bằng nhiều cách thức khác như mua bán nô lệ tình dục, bắt cóc tống tiền hay cướp bóc từ những nông trại trong vùng chúng quản lý.

“Kể cả không có dầu mỏ, IS vẫn có thể sống sót nhiều năm nữa”, vị chuyên gia nhận định.

IS đã xây dựng cho mình một bộ máy khai thác - chế biến - tiêu thụ dầu mỏ hoàn hảo ngay trước khi tổ chức này gây chú ý thế giới với một loạt vụ chặt đầu con tin hồi mùa hè năm ngoái, trên cơ sở mạng lưới buôn lậu dầu thô ra khỏi biên giới Iraq dưới thời Saddam Hussein từ những năm 90 của thế kỉ trước.

Theo đó, phần lớn dầu thô hút lên được lọc ở Syria, sau đấy được vận chuyển tới những thành phố nằm dưới quyền kiểm soát của IS, nơi chúng có thể dễ dàng tiêu thụ, cũng như sử dụng nhiên liệu như một công cụ hiệu quả để kiểm soát dân chúng trong khu vực bị chiếm đóng.

“IS đang vận hành một chuỗi cung ứng hoàn hảo chạy khắp Iraq và Syria”, Michael Knights, chuyên gia Trung Cận Đông tại Viện Nghiên cứu Washington, nhận định.

Chuyên gia Bahney bổ sung: “Bởi vì trước đây người Mỹ thường cho rằng nguồn thu của IS tới chủ yếu từ xăng, dầu diesel hơn là dầu thô, cho nên phần lớn các cuộc không kích của quân đội Mỹ trong năm ngoái đều hướng tới các cơ sở lọc dầu và các kho dự trữ xăng”.

Ông cùng nhiều chuyên gia khác đã chỉ ra rằng chiến lược trên chứa đựng một thiếu sót chết người: ngoài xăng và các sản phẩm sau chế biến, IS hoàn toàn có thể bán một lượng lớn dầu thô khai thác được cho các nhà buôn - những người sở hữu vô số cơ sở lọc dầu nhỏ lẻ khác nằm rải rác trên các sa mạc của Syria.

Lầu Năm Góc cho biết trong suốt hơn một năm qua họ luôn tránh đánh bom những mục tiêu là xe bồn chở dầu, tránh gây thương vong cho dân thường. Chiến lược này dường như đã bị điều chỉnh sau khi các báo cáo cho biết không quân nước này đã phá hủy 116 xe bồn chỉ trong ngày 16/11 vừa qua.

Hai binh sĩ Nga đang chuẩn bị cho một cuộc không kích, ngoại ô TP Lattakia, phía tây Syria. Nga là cường quốc mới nhất tham gia tấn công IS. Ảnh: The Guardian

Nguồn tiền đa dạng của IS

Trong bối cảnh nguồn thu từ dầu mỏ đang bị đe dọa, những kẻ cầm đầu tổ chức Hồi giáo cực đoan này đang tìm cách đa dạng hóa hơn nữa nguồn tiền của chúng.

Bên cạnh dầu, IS được cho là đang nắm trong tay nhiều tài sản khác, bao gồm số tiền mặt lên tới 1 tỉ USD mà chúng cướp được từ các ngân hàng Iraq hồi năm ngoái, hàng trăm triệu USD tới từ các hoạt động thu thuế trong khu vực chiếm đóng cũng như hàng chục triệu USD khác tới từ buôn bán cổ vật và bắt cóc – tống tiền.

“Những hoạt động không liên quan tới dầu mỏ này đang đưa về cho IS số tiền khủng khiếp, đặc biệt từ thuế”, Aymenn Jawad al-Tami, chuyên gia tại Diễn đàn Trung Đông, người đã có thời gian dài theo dõi nhóm khủng bố, cho biết.

Ngoài ra một nguồn thu ổn định nữa của IS tới từ những vựa lúa mì mênh mông trong các vùng đất chúng chiếm được. Theo Liên Hiệp Quốc, khu vực nằm dưới tầm kiểm soát của tổ chức khủng bố này sản xuất tới một nửa sản lượng lúa mỳ hàng năm của Syria và 1/3 của Iraq. Chúng có thể đưa về cho IS không dưới 200 triệu USD mỗi năm thậm chí cả khi được bán với giá thấp trên thị trường chợ đen.

“Chúng ta liệu có thể không kích những vựa lúa cùng những người nông dân không!”, ông Jawad al-Tami cảm thán.

Về phần mình, nhà phân tích Bahney cho rằng IS thậm chí còn đang có được trạng thái thặng dư ngân sách trong thời gian qua.

“Sức mạnh thực sự của IS tới từ sự cuồng tín khó tin của các thành viên. Họ sẵn sàng nhận mức lương thấp để thực hiện “lý tưởng” mù quáng của mình, do đó số tiền thu về chỉ từ hoạt động dầu mỏ trong năm ngoái có thể đủ chi trả thù lao cho 100.000 chiến binh trong hai năm tới”, ông nhận định.

“Tóm lại, khi mà Mỹ và đồng minh đang cố gắng tiêu diệt dòng tiền của IS, thì họ phải nhận thức được rằng cắt cụt nguồn cung từ dầu là quan trọng nhất, tuy nhiên là chưa đủ”.

Nghi Điền