Theo báo cáo Giám sát việc làm trên thế giới tháng 5/2023, Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) nhận định các cú sốc và rủi ro toàn cầu đang kìm hãm sự phục hồi của thị trường lao động, đặc biệt là ở các nước có thu nhập thấp và trung bình.

Tại các nước đang phát triển, việc ứng phó với nhiều cuộc khủng hoảng hiện nay hay còn gọi là “đa khủng hoảng” bị hạn chế bởi sự kết hợp giữa lạm phát cao và lãi suất cao, cùng với khó khăn về nợ ngày càng tăng. Triển vọng của thị trường lao động toàn cầu vẫn còn rất bấp bênh. Để ổn định và củng cố thị trường lao động, cần có các chính sách, biện pháp để giải quyết những khó khăn, thách thức hiện nay, nếu không sẽ ảnh hưởng tiêu cực kéo dài đến tăng trưởng và phát triển kinh tế-xã hội.

Thị trường lao động vẫn đang đối diện với nhiều khó khăn. (Ảnh minh họa)

Thị trường lao động vẫn nhiều khó khăn

Theo báo cáo của Tổng Cục Thống kê cũng cho thấy, quý 2/2023, trong nước, lực lượng lao động đang làm việc tăng so với quý trước và so với cùng kỳ năm trước nhưng thị trường lao động việc làm vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức chủ yếu do các doanh nghiệp thiếu đơn hàng sản xuất. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động tăng so với quý trước nhưng giảm so với cùng kỳ năm trước; tình trạng lao động buộc nghỉ giãn việc, thôi việc, mất việc ở các doanh nghiệp vẫn tiếp diễn và có xu hướng chuyển dịch sang khu vực phi chính thức. Điều này cho thấy thị trường lao động việc làm phục hồi nhưng chưa thực sự bền vững, vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn thách thức.

Nhận định về những khó khăn mà thị trường lao động đang gặp phải thời gian này, ông Vũ Quang Thành, Phó Giám đốc Trung tâm dịch vụ việc làm Hà Nội cho biết, hiện doanh nghiệp vẫn đang phải đối mặt với tình trạng thiếu đơn hàng do ảnh hưởng chung từ những khó khăn toàn cầu như chính sách tiền tệ, sức mua sắm sụt giảm, bên cạnh đó chi phí sản xuất, giá nguyên liệu lại tăng mạnh. Việc giao thương trên toàn thế giới đang ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của các doanh nghiệp trong nước.

Ông Vũ Quang Thành, Phó Giám đốc Trung tâm dịch vụ việc làm Hà Nội

Thêm vào đó, sau đại dịch Covid-19, doanh nghiệp vốn đã phải chống đỡ thời gian dài, đến nay, để cải thiện tình trạng khó khăn, doanh nghiệp đã buộc phải thực hiện nhiều biện pháp trong đó có việc chuyển đổi cơ cấu lao động.

Một số lĩnh vực đang bị ảnh hưởng nhiều nhất và sa thải nhiều lao động như dệt may, da giày, chế biến gỗ.

“Thời gian qua Trung tâm dịch vụ việc làm cũng đã nỗ lực lắng nghe doanh nghiệp, người lao động, chúng tôi cũng đã tiếp cận những doanh nghiệp sa thải lao động để giới thiệu, kết nối việc làm để hỗ trợ người lao động quay lại thị trường nhanh chóng, kịp thời”, ông Thành cho biết.

Ông Lê Đình Quảng, Phó Trưởng ban Chính sách pháp luật, Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam cũng cho rằng, bên cạnh những ảnh hưởng từ khủng hoảng toàn cầu, các doanh nghiệp trong nước cũng đang gặp nhiều khó khăn từ môi trường sản xuất kinh doanh còn nhiều rào cản, khó khăn về thủ tục hành chính, tiếp cận vốn.

“Đối diện với khó khăn như vậy thì rất khó cho các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh tốt để mở rộng việc làm. Doanh nghiệp muốn tuyển lao động có tay nghề, nhưng nhiều lao động mất việc lại không đáp ứng được yêu cầu, không có kỹ năng người lao động doanh nghiệp cần. Ngoài ra, những người lao động mất việc, thì đằng sau họ là cả gia đình, con cái, nên việc di chuyển đến địa phương khác để có công việc mới gặp rất nhiều khó khăn, liên quan đến an sinh xã hội”, ông Lê Đình Quảng cho biết.

Nhiều hệ quả từ việc lao động mất việc làm

Nói về những tác động tiêu cực mà người lao động đang gặp phải trong bối cảnh hiện nay, ông Lê Đình Quảng cho biết, những tháng đầu năm 2023, thị trường lao động gặp nhiều khó khăn, trên 500.000 người bị ảnh hưởng do sự khó khăn về thị trường lao động, trong đó có trên 54% người lao động mất việc làm, trên 40% giảm giờ làm. Số giảm mất việc làm chủ yếu rơi vào những ngành thâm dụng lao động, lao động giản đơn, lao động có tuổi. Đây cũng là nhóm lao động rất khó tìm việc làm.

Ông Lê Đình Quảng, Phó Trưởng ban Chính sách pháp luật, Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam

Trước đây, thu nhập của người lao động vốn đã không cao, hầu như chỉ đủ trang trải cuộc sống nên khi bị giảm giờ làm, đời sống người lao động gặp rất nhiều khó khăn. Việc người lao động mất việc làm, giảm việc ảnh hưởng rất lớn đến người lao động và gia đình họ, ảnh hưởng đến chính sách an sinh xã hội cũng như vấn đề rút bảo hiểm xã hội 1 lần hay tín dụng đen.

"Vấn đề lo việc làm cho người lao động rất quan trọng, chỉ khi họ có việc làm mới có thể đảm bảo đời sống gia đình, an sinh xã hội. Nếu không có giải pháp giải quyết tốt tình trạng này, mất việc, giảm giờ làm sẽ là vấn đề rất đáng quan tâm, ảnh hưởng đến đời sống người lao động và an sinh xã hội”, ông Lê Đình Quảng lo ngại.

Ông Vũ Quang Thành cũng đồng quan điểm cho rằng mất việc làm là một trong những rủi ro lớn nhất của người lao động. Để hạn chế những tiêu cực phát sinh, cần phải có các chính sách hỗ trợ hiệu quả, phù hợp với từng nhóm chủ thể. Các chính sách cần sát hơn, các chương trình xúc tiến thương mại, kích cầu nội địa… đều có thể hỗ trợ doanh nghiệp. Ngoài ra, vốn, giá nguyên vật liệu đầu vào… cũng rất cần thiết để hỗ trợ doanh nghiệp nhanh chóng phục hồi. Từ đó, người lao động sẽ có công ăn, việc làm.

Bên cạnh đó, theo Phó Giám đốc Trung tâm dịch vụ việc làm Hà Nội, công tác định hướng, dự báo cũng rất quan trọng. Từ đó, dần định hướng lại, hỗ trợ trong công tác phát triển nhân lực, phù hợp với sự phát triển của doanh nghiệp. Như vậy, từng bước phục hồi thị trường lao động bền vững, việc làm bền vững.

Tác giả: Nguyễn Trang