Dây chuyền sản xuất phân bón của Công ty cổ phần phân bón dầu khí Cà Mau. (Ảnh: Huỳnh Anh/TTXVN)

Trước diễn biến ảm đạm và triển vọng kém tích cực của giá phân bón, các doanh nghiệp ngành phân bón đặt kế hoạch năm 2023 với doanh thu đi lùi sau một năm “bùng nổ” 2022.

Cụ thể trong năm 2023, Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí-CTCP (mã chứng khoán: DPM) đặt kế hoạch doanh thu đạt 17.372 tỷ đồng và lợi nhuận đạt 2.250 tỷ đồng, giảm lần lượt 6,7% và 59,7% so với năm 2022.

Tương tự, Công ty cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau (mã chứng khoán: DCM) đặt mục tiêu doanh thu đạt 13.458 tỷ đồng và lợi nhuận đạt 1.383 tỷ đồng trong năm 2023, tương đương với mức giảm 15,5% và 67,6% so với năm ngoái.

Còn đối với Công ty cổ phần Phân bón Bình Điền (mã chứng khoán: BFC), doanh nghiệp đặt kế hoạch kinh doanh có phần thận trọng với doanh thu giảm 12,9% về mức 7.476 tỷ đồng, nhưng vẫn tích cực hơn so với các doanh nghiệp phân đạm với mục tiêu lợi nhuận sau thuế tăng trưởng 23% so với năm 2022.

Theo Công ty cổ phần Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV), tình hình thời tiết trong nửa đầu năm 2023 được dự báo sẽ thuận lợi cho việc canh tác nông nghiệp.

Hiện tượng La Nina dù đang có xu hướng yếu đi sẽ tiếp tục kéo dài trong vài tháng tới trước khi bước vào giai đoạn trung tính, giúp cho lượng mưa tại khu vực Đồng bằng Bắc Bộ cao hơn từ 5-10% và khu vực Nam Bộ cao hơn từ 10-20% so với trung bình nhiều năm.

Mặc dù vậy, trước những biến động do tình hình chính trị bất ổn trên thế giới, cùng với nhu cầu tiêu thụ suy yếu do tác động của chính sách tiền tệ thắt chặt, việc kinh doanh và xuất khẩu các mặt hàng nông sản được dự báo sẽ gặp nhiều khó khăn.

Theo dự phóng của Bloomberg, giá ngô, đậu nành và gạo được dự báo giảm lần lượt 6,8%, 11,8% và 8,7% trong năm nay trước khi tiếp tục xu hướng giảm trong giai đoạn 2024-2026.

Trong khi đó, giá lúa mỳ sẽ vẫn tiếp tục duy trì ở mức cao do thu hoạch lúa mỳ dự báo tiếp tục giảm trên 50% so với 2022 do ảnh hưởng của cuộc xung đột Nga-Ukraine.

Việc kinh doanh phân bón theo đó cũng sẽ gặp rất nhiều trở ngại do giá các loại vật tư nông nghiệp hiện vẫn đang duy trì ở mức cao so với thời điểm trước COVID-19, trong bối cảnh cầu tiêu thụ suy yếu.

Mặc dù giá ure và DAP đã giảm lần lượt 65% và 38% từ vùng đỉnh thiết lập hồi tháng 4/2022, giá các mặt hàng phân bón hiện vẫn đang cao hơn từ 30-60% so với mặt bằng giá giai đoạn 2018- 2019.

Trong bối cảnh nguồn cung có xu hướng gia tăng trở lại sau khi Trung Quốc bãi bỏ lệnh cấm xuất khẩu, giá các phân bón được dự báo sẽ tiếp tục xu hướng giảm trong năm 2023 trước khi thiết lập một mặt bằng giá cân bằng hơn.

Chuyên gia từ KBSV cho biết xuất khẩu phân bón các loại của Việt Nam tăng mạnh trong năm 2022, đạt 1,75 triệu tấn tăng 29,6% so với cùng kỳ.

Giá xuất khẩu trung bình của các mặt hàng tăng hơn 50% so với 2021, giúp cho tổng giá trị xuất khẩu phân bón của nước ta đạt mốc 1 tỷ USD.

Công nhân Công ty Cổ phần Supe Phốtphát và Hóa chất Lâm Thao vận chuyển sản phẩm phân bón mới lên xe của khách hàng. (Ảnh: Trung Kiên/TTXVN)

Các doanh nghiệp phân đạm như Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí-CTCP, Công ty cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau ghi nhận mức tăng trưởng vượt trội so với trung bình ngành nhờ đẩy mạnh việc xuất khẩu ra nước ngoài.

Mặc dù vậy, lợi nhuận của các doanh nghiệp tại Việt Nam nhiều khả năng đã lập đỉnh vào quý 1/2022, tương đồng với diễn biến của giá phân bón trong nước và trên thế giới.

Giá các loại nông sản sụt giảm kết hợp với nhu cầu tiêu thụ suy yếu sẽ khiến cho việc kinh doanh phân bón trong năm 2023 gặp nhiều khó khăn.

Nguồn cung phân bón được dự báo sẽ tiếp tục gia tăng, đặc biệt là trong nửa cuối năm 2023 khi Trung Quốc gỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm xuất khẩu phân bón.

Năm 2022 ghi nhận sản lượng xuất khẩu phân ure của Trung Quốc thấp kỷ lục, chỉ đạt 2,8 triệu tấn, giảm 45% so với trung bình 3 năm trở lại đây.

Tuy nhiên, sản lượng xuất khẩu hiện có xu hướng tăng mạnh trở lại trong những tháng cuối năm 2022, đặc biệt là sản lượng tháng 12 hiện đã tương đương với giai đoạn 2019-2021, mặc dù vẫn đang trong giai đoạn triển khai chính sách cấm xuất khẩu.

Tính đến 31/12/2022, tồn kho phân ure cuối năm của Trung Quốc cũng tăng gần gấp đôi so với quý trước, đạt hơn 5 triệu tấn.

Bên cạnh đó, Ấn Độ, quốc gia nhập khẩu ure lớn nhất thế giới sẽ thực hiện cắt giảm khoản trợ cấp nhập khẩu phân bón khoảng 22% trong bối cảnh hai nhà máy Sindri và Barauni đi vào hoạt động giúp cho sản lượng sản xuất tăng thêm 3 triệu tấn.

Điều này được cho sẽ gây áp lực lên giá phân ure trong năm 2023 khi mà nhu cầu tiêu thụ được dự báo chỉ tăng nhẹ 3,3% so với năm 2022, lên mức 186,1 triệu tấn, khiến giá phân ure tiếp tục giảm thêm 15-20% so với năm ngoái về quanh ngưỡng 380-400 USD/tấn.

Giá các mặt hàng phân lân được dự báo sẽ tiếp tục giảm trong năm 2023 trước nhu cầu suy yếu và nguồn cung gia tăng.

Theo KBSC, thống kê cho thấy nhu cầu nhập khẩu phân lân trong năm 2022 sụt giảm đáng kể ở các thị trường lớn như Brazil giảm 23%, châu Âu giảm 42%, Mỹ giảm 48%, Australia giảm 21% trước đà tăng phi mã của giá các mặt hàng này.

Ấn Độ là quốc gia duy nhất đẩy mạnh nhập khẩu trong năm 2022, với tổng sản lượng đạt 6,7 triệu tấn, tăng 49% so với mức nền thấp của năm 2021.

KBSV nhận định với lượng hàng tồn kho của các quốc gia nhập siêu hiện vẫn đang ở mức cao, kết hợp với tâm lý chờ đợi giá phân lân tiếp tục giảm thêm, việc tiêu thụ phân DAP, MAP dự kiến sẽ chậm lại trong nửa đầu năm 2023 trước khi dần hồi phục trong nửa cuối năm về mức 65,6 triệu tấn.

Xét về yếu tố nguồn cung, công suất sản xuất DAP, MAP trong năm 2022 tăng nhẹ 2,7% so với năm 2021 lên mức 118,1 triệu tấn/năm, trong khi sản lượng tiêu thụ giảm 3,4% so với cùng kỳ về mức 65.84 triệu tấn, thấp nhất kể từ 2019.

Công suất sản xuất trong năm 2023 dự kiến sẽ tiếp tục tăng thêm 2,6 triệu tấn trong năm 2023 với 2 dự án công suất 1 triệu tấn đi vào hoạt động là Dorogobuz và Leningrad tại Bắc Âu.

Trước áp lực từ nguồn cung gia tăng, giá DAP và MAP được dự báo sẽ tiếp tục giảm sâu trong giai đoạn nửa đầu năm 2023 về quanh ngưỡng 510 USD/tấn và 490 USD/tấn trước khi hồi phục về quanh ngưỡng 550-590 USD/tấn trong giai đoạn nửa cuối năm.

Ở chiều ngược lại, những yếu tố hỗ trợ về giá có thể kể đến như tình trạng cấm vận vẫn tiếp diễn, giá điện và cước vận tải biển có xu hướng tăng trở lại... sẽ giúp cho giá phân DAP và MAP hồi phục sớm hơn dự kiến.

Theo Công ty Cổ phần Chứng khoán KIS Việt Nam (KIS), nguồn cung cao trên toàn cầu và việc Trung Quốc - quốc gia xuất khẩu phân bón hàng đầu mở cửa trở lại có thể tiếp tục kéo giá giảm sâu hơn. Đặc biệt, tâm lý người mua chờ giá tốt hơn khiến giá phân bón khó hồi phục.

Hiện nay, các công ty phân bón ghi nhận mức tồn kho cao. Năng lực sản xuất trong nước đã vượt ít nhất 40% so với nhu cầu trong nước hiện tại.

Do giá phân bón giảm, nông dân trì hoãn quyết định mua để chờ giá tốt hơn, có thể dẫn đến giá trị phân bón tồn kho cao và doanh thu phân bón bán ra trong quý 1/2023 suy giảm.

Cũng theo KIS, giá phân bón giảm giúp sản xuất nông nghiệp ổn định và hiệu quả hơn.

Dựa trên hoạt động trồng trọt tích cực trong quý I/2023 cả về giá cả và năng suất, hầu hết các cửa khẩu đã mở cửa và các quốc gia tăng cường dự trữ lương thực trong bối cảnh lạm phát và khủng hoảng chính trị toàn cầu, chuyên gia từ KIS kỳ vọng một dấu hiệu tích cực hơn cho quá trình tiêu thụ phân bón tồn kho trong năm 2023.

Chuyên gia từ Công ty cổ phần Chứng khoán SSI (SSI) cho rằng, nhu cầu urê có thể suy yếu trong năm 2023 do lo ngại về suy thoái kinh tế toàn cầu và sự điều chỉnh giá của các mặt hàng nông nghiệp.

Với dự báo lợi nhuận giảm trong năm 2023, SSI khuyến nghị kém khả quan đối với ngành phân bón.

Mặc dù giá cổ phiếu của các doanh nghiệp phân bón hiện đã rơi về vùng định giá tương đối thấp, nhưng chuyên gia chứng khoán từ KBSC cũng chỉ đánh giá trung lập đối với cổ phiếu ngành phân bón, trước những thách thức mà ngành này vẫn phải đối mặt trong trung hạn./.

Tác giả: Văn Giáp