Ngành bán lẻ dược phẩm đang mở rộng nhanh chóng khi các tập đoàn lớn trong nước đầu tư mạnh. Không chỉ đến từ sự mở rộng của Pharmacity, Long Châu hay An Khang mà còn là kế hoạch tham gia của tập đoàn Masan, Viettel.

Sự mở rộng của khối nhà thuốc hiện đại còn thể hiện qua việc giành thêm thị phần từ các kênh truyền thống, kênh bệnh viện và sự gia tăng tiêu dùng của người dân sau Covid-19.

Quy mô thị trường hàng tỷ USD

Theo ước tính của Economist Intelligence Unit, doanh thu dược phẩm tại Việt Nam tăng trưởng 9,6% trong năm 2021 đạt 5,9 tỷ USD. Còn giai đoạn 2017-2021, doanh thu dược phẩm tăng trưởng với tốc độ CAGR là 7,4%.

Economist Intelligence Unit dự báo tốc độ tăng CAGR là 9,5% trong 5 năm tới, do chi tiêu cho các sản phẩm liên quan đến sức khỏe sẽ tăng cùng với thu nhập người dân tăng lên.

Các chuỗi bán lẻ hiện đại đang tăng tốc chiếm thị phần từ cửa hàng nhỏ lẻ, bệnh viện. Ảnh: T.L

Theo thống kê của IQVIA, Việt Nam có 55.300 cửa hàng thuốc vào năm 2016, trong đó chỉ có 185 cửa hàng thuộc chuỗi nhà thuốc hiện đại. Tổng số cửa hàng thuốc đến năm 2021 giảm xuống còn 44.600, nhưng số lượng nhà thuốc hiện đại lại tăng thành 1.600 địa điểm.

Kết quả này là do các chuỗi nhà thuốc hiện đại đã tăng tốc mở mới kể từ năm 2021 để giành thị phần từ các nhà thuốc truyền thống và tiếp tục mở mới đầy tham vọng từ năm 2022.

Theo SSI Research, kênh hiện đại chiếm dần thị phần của kênh truyền thống - mang tính nhỏ lẻ - là do sự kiểm soát chặt chẽ hơn các loại thuốc kê đơn, việc triển khai kê đơn điện tử, hạn chế nguồn cung khiến cửa hàng nhỏ khan hiếm hàng tồn kho.

Kênh hiện đại cũng dần có lợi thế với kênh bệnh viện do đại dịch đã hạn chế việc thăm khám, các bệnh viện công thận trọng hơn khi đấu thầu thuốc do nhiều vấn đề pháp lý.

Tuy nhiên các chuỗi nhà thuốc lớn cũng đối mặt với các thách thức như kết nối với ngành y tế để dự báo nhu cầu từng loại thuốc, năng lực tài chính lớn để mở rộng đầu tư và khuyến mãi, khả năng quản lý cửa hàng với số lượng lớn.

Long Châu gấp đôi đối thủ

Trong số các thương hiệu nhà thuốc lớn, hiện Pharmacity vẫn đang dẫn đầu về độ phủ với 1.093 nhà thuốc (tính đến ngày 25/9). Chuỗi được hậu thuẫn bởi Mekong Capital đặt mục tiêu khá tham vọng có 5.000 cửa hàng vào năm 2025.

Mặc dù là chuỗi bán lẻ dược phẩm lớn nhất tính theo số lượng cửa hàng, Pharmacity vẫn thua lỗ vào năm 2021, trong khi một số đối thủ chính đã đạt được điểm hòa vốn.

Chuỗi Số lượng cửa hàng Doanh thu/cửa hàng quý I/2022 (tỷ đồng) Biên lãi gộp năm 2021 Tỷ trọng thuốc và thực phẩm chức năng

Trong khi đó, đối thủ chính là Long Châu đang tỏ ra vượt trội hơn về mức doanh số bình quân trên mỗi cửa hàng đạt đến 1,4-1,5 tỷ đồng/tháng. Đây là con số cao hơn gấp đôi so với Pharmacity hay An Khang.

Chuỗi nhà thuốc thuộc sở hữu của FPT Retail còn dự kiến vẫn tiếp tục mở rộng thị phần với ít nhất có khoảng 800 cửa hàng vào cuối năm nay và đóng góp lợi nhuận khoảng 50-100 tỷ đồng.

Còn chuỗi An Khang đang có 549 cửa hàng điểm bán hàng. Chuỗi được tài trợ vốn bởi Thế Giới Di Động cũng đặt mục tiêu sớm đạt cột mốc 800 cửa hàng vào cuối năm và xa hơn là 2.000 địa điểm vào cuối năm 2023.

Người đứng đầu chuỗi dược phẩm này nói rõ mục tiêu hiện tại là tập trung nhiều cho vấn đề mở rộng, sử dụng các nguồn tài chính để mở rộng nhanh nhất và tiếp cận khách hàng nhiều nhất.

Một điểm khác biệt lớn của các chuỗi trên còn nằm ở cấu trúc danh mục sản phẩm. Trong khi Long Châu có định hướng giống nhà thuốc nhất với tỷ trọng thuốc và thực phẩm chức năng chiếm đến 70-80%, của An Khang thấp hơn 50-60% và Pharmacity thiên về tính tiện lợi hơn với tỷ trọng thuốc dưới 40%.

Theo SSI Research, Long Châu có khoảng 12.000 loại sản phẩm, cao hơn 1.000-2.000 sản phẩm so với hiệu thuốc nhỏ, cho phép đáp ứng nhiều hơn cho các nhu cầu về chữa bệnh mãn tính. Chuỗi này còn có lợi thế liên kết chặt chẽ với các bệnh viện tại TP.HCM nên có dự báo chính xác hơn về nhu cầu từng loại thuốc.

Lợi thế cạnh tranh của An Khang là có năng lực tài chính mạnh mẽ hơn từ tập đoàn mẹ để tăng tốc mở mới, tận dụng tập khách hàng có sẵn từ các chuỗi hàng điện tử và bách hóa để bán chéo sản phẩm.

Trong khi đó Pharmacity lại chứng kiến biến động nội bộ với thông cáo là trong quá trình tối ưu hóa hoạt động. Nhà sáng lập Chris Blank đã chính thức rời khỏi vị trí tổng giám đốc kể từ đầu tháng 9 và được thay thế bởi bà Trần Tuệ Tri, số lượng cửa hàng cũng bị giảm sút trong thời gian vừa qua.

Tác giả: Huy Lê