Trên Báo Đầu tư Chứng khoán số ra gần đây, chuyên gia chứng khoán Lê Anh Tuấn chia sẻ thông tin, vốn vay trên thị trường chứng khoán đang ở mức thấp nhất trong 2 năm và đây là một trong những yếu tố để tin rằng, chứng khoán sẽ không giảm sâu nữa. Vậy thực tiễn dòng tiền vay (margin) trên thị trường chứng khoán Việt Nam đang ở mức nào?

Cho vay marin trên vốn hóa chỉ đạt 1,5%

Theo số liệu của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, tính đến hết năm 2018, dư nợ cho vay margin ở mức 44.200 tỷ đồng, thấp hơn 10% so với thời điểm VN-Index lập đỉnh (ngày 20/4/2018 là 48.500 tỷ đồng), nhưng tăng gần 6.000 tỷ đồng so với cuối năm 2017, tương đương mức tăng 14,68%.

Tỷ lệ này tăng hơn một chút so với mức tăng của quy mô vốn hóa các doanh nghiệp niêm yết trên hai sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội và TP.HCM trong cùng thời gian (khoảng 12%).

Tăng cả về giá trị tuyệt đối và tỷ trọng trên vốn hóa thị trường, vậy vì sao các nhà đầu tư lớn lại lạc quan về mức cho vay đối với lĩnh vực chứng khoán hiện nay?

Trước hết, sự lạc quan nằm ở tỷ lệ cho vay trên vốn hóa thị trường. Tính trên quy mô vốn hóa trên hai sàn chính thức (đủ điều kiện cho vay giao dịch ký quỹ), tỷ lệ cho vay margin hiện mới chỉ tương đương 1,5%. Trong khi đó, tính từ năm 2018 đến nay, một loạt mã chứng khoán niêm yết được cho phép giao dịch ký quỹ bổ sung như VHM, VRE, TCB, VPB, HDB, VJC… đều là các mã chứng khoán quy mô vốn hóa lớn, có tính thanh khoản cao…

Việc bổ sung các mã vốn hóa lớn, thanh khoản cao… “vào giỏ” được vay margin đã tạo ra dư địa cho vay mới rất lớn của các công ty chứng khoán.

“Trong các giai đoạn trước, chúng tôi gặp khó khi quản lý rủi ro cho vay giao dịch ký quỹ các mã chứng khoán vì số cổ phiếu đáp ứng được đồng thời các tiêu chí như thanh khoản cao, có nhu cầu vay của khách lớn và có cơ bản tốt không quá nhiều.

Nay với các mã chứng khoán mới, công ty chứng khoán có thể dễ dàng hơn trong hoàn thành chỉ tiêu cho vay, mà không quá phụ thuộc vào một vài mã chứng khoán”, giám đốc một công ty chứng khoán nói. 

Cho vay đầu tư chứng khoán giảm: Ẩn số cuộc đua margin 2019

Nếu nhìn vào dữ liệu cho vay margin các công ty chứng khoán, nhà đầu tư có thể thấy mức tăng về tín dụng chứng khoán qua những con số tuyệt đối.

Tuy nhiên, ở góc nhìn rộng hơn, bao gồm các nguồn cho vay khác như các hợp đồng giải ngân từ bên thứ 3 (nguồn tiền repo cổ phiếu), các khoản vay khác từ ngân hàng trực tiếp và gián tiếp cho mục đích đầu tư chứng khoán thì nguồn vốn vay trên thị trường chứng khoán thực chất lại giảm nhiều.

Mức giảm này hiện chưa có tổ chức nào đo lường được con số tuyệt đối, nhưng Báo cáo gửi khách hàng của một tổ chức độc lập (không đưa tên vì không công bố rộng rãi) cho biết, tổ chức này đã khảo sát từ các công ty chứng khoán và phân tích dữ liệu vay đầu tư chứng khoán, vay tiêu dùng các ngân hàng thương mại.

Kết quả cho ra con số khá ấn tượng: nửa cuối năm 2018, vay bên thứ ba với dịch vụ quản lý giám sát, phong tỏa tài khoản từ các công ty chứng khoán lớn đã thu hẹp khá nhiều, do nhà đầu tư lớn đã thận trọng.

Cho vay tiêu dùng (nhất là các khoản vay với mục đích sửa chữa nhà cửa…) mà bản chất là vay đầu tư bất động sản, vay đầu tư chứng khoán… cũng đã giảm xuống và chiếm tỷ lệ thấp trong cơ cấu tổng dư nợ tín dụng của nền kinh tế.

Liên quan đến dòng tiền vay, diễn biến có thể sẽ nổi lên trên TTCK Việt Nam 2019 là sự xuất hiện của nguồn tiền cạnh tranh từ công ty chứng khoán ngoại. Nhiều công ty chứng khoán trong khối này đang có kế hoạch tăng vốn điều lệ, lấy nguồn từ phát hành cổ phiếu, trái phiếu cho đối tác hoặc nguồn từ công ty mẹ để phục vụ hoạt động giao dịch ký quỹ tại Việt Nam.

Chạy đua về vị thế margin sẽ là câu chuyện thú vị 2019. Nhà đầu tư có lẽ là chủ thể đáng vui mừng nhất nếu như chi phí tiền vay tiếp tục giảm xuống cùng với việc Bộ Tài chính vừa ban hành thông tư bỏ mức phí sàn môi giới chứng khoán trên thị trường chứng khoán Việt Nam.   

Theo Đầu tư chứng khoán