Là một trong 4 dự án cấp nguồn mà Hà Nội yêu cầu đẩy nhanh tiến độ, tập trung trong năm 2020 - 2021, nhưng Dự án Hệ thống cấp nước chuỗi đô thị Sơn Tây - Hòa Lạc - Xuân Mai - Miếu Môn - Hà Nội - Hà Đông giai đoạn II chưa có nhiều tiến triển, dù chủ đầu tư đã “thay máu” cổ đông.

Kế hoạch tham vọng, nhưng đầu tư nhỏ giọt

Trên trục Đại lộ Thăng Long (Hà Nội), trong khi nhiều dự án đô thị đã và đang được triển khai khẩn trương và sôi động, thì Dự án Hệ thống cấp nước chuỗi đô thị Sơn Tây - Hòa Lạc - Xuân Mai - Miếu Môn - Hà Nội - Hà Đông giai đoạn II (gọi tắt là Dự án Cấp nước sông Đà giai đoạn II) với tuyến ống chạy dọc đại lộ này vẫn “đuối” tiến độ, dù đã qua 5 năm kể từ ngày khởi công.

Theo báo cáo của Công ty cổ phần Đầu tư Nước sạch Sông Đà (Viwasupco) - chủ đầu tư Dự án Cấp nước sông Đà giai đoạn II, giá trị xây dựng cơ bản dở dang của Dự án đến cuối năm 2020 mới chỉ xấp xỉ hơn 135,2 tỷ đồng. Phần giá trị xây dựng dở dang tăng thêm ghi nhận trong năm 2020 chưa tới 26 tỷ đồng. Ngoài các khoản đã đầu tư trên, Viwasupco cũng đã ký kết một số hợp đồng đầu tư vào các tài sản cố định của Dự án với số vốn cam kết theo cập nhật mới nhất ở thời điểm cuối năm 2019 là 212,5 tỷ đồng.

Trên thực tế, Viwasupco đã đề ra kế hoạch đầu tư khá tham vọng cho dự án này từ đầu năm 2020. Trong kế hoạch đầu tư do Viwasupco trình và được thông qua tại cuộc họp Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2020, công ty này đã dự trù chi phí cho hoạt động đầu tư và chi phí hoạt động của Ban Quản lý Dự án hơn 967 tỷ đồng.

Dự án Hệ thống cấp nước chuỗi đô thị Sơn Tây - Hòa Lạc - Xuân Mai - Miếu Môn - Hà Nội - Hà Đông đã được phê duyệt năm 2003. Giai đoạn I với chiều dài 45,8 km, công suất 300.000 m3/ngày đêm, vốn đầu tư 1.500 tỷ đồng đã được triển khai năm 2005 và hoàn tất vào năm 2009. Đây cũng là dự án nhiều tai tiếng, bởi đã xảy ra hàng chục lần vỡ đường ống liên tiếp từ năm 2012 và gần nhất là sự cố nhiễm dầu thải tại nguồn hồi tháng 10/2019.

Dự án Cấp nước sông Đà  giai đoạn II dự kiến nâng công suất cấp nước lên 600.000 m3/ngày đêm với tổng vốn đầu tư 4.922 tỷ đồng. Trong đó, hạng mục tuyến ống truyền tải nước sạch dài 21 km được thiết kế nằm trong dải phân cách giữa đường cao tốc phải và đường gom phải của đại lộ Thăng Long, có dự toán trên 1.047 tỷ đồng. So với tổng mức đầu tư, chi phí xây dựng dở dang của Dự án Cấp nước sông Đà giai đoạn II được ghi nhận chưa đến 3%.

“Thay máu” cổ đông, Dự án vẫn chưa thể đẩy nhanh tiến độ

Giữa năm 2020, Sở Xây dựng TP. Hà Nội “đánh tiếng” yêu cầu đẩy nhanh tiến độ thi công, tập trung trong năm 2020 - 2021 tại 4 dự án cấp nguồn, trong đó có Dự án Cấp nước sông Đà giai đoạn II.

Sự chậm trễ của Dự án trong 5 năm qua một phần bởi những điều chỉnh trong phương án thiết kế, gói thầu cung cấp ống gang dẻo cho hạng mục tuyến ống đã có sự thay đổi sang ống được nhập từ Ấn Độ và Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất (UAE) thay vì từ nhà thầu Trung Quốc ban đầu. Bản thân chủ đầu tư Viwasupco cũng liên tục “thay máu” cổ đông trong những năm gần đây.

Sau khi cổ đông ngoại Acuatico Pte Ltd (Singapore) thoái vốn vào năm 2016 và tiếp sau đó là sự rút lui của công ty mẹ Vinaconex, cơ cấu sở hữu của Viwasupco hiện gồm hai cổ đông chính, đều là các doanh nghiệp tư nhân trong nước. Trong đó, Công ty Năng lượng Gelex (công ty con của Công ty cổ phần Thiết bị điện Việt Nam) sở hữu 60,46% vốn; Công ty Nước sạch REE (công ty con thuộc sở hữu 100% của Công ty cổ phần Cơ điện lạnh) nắm 35,95% vốn.

Kể từ khi thành viên của các “ông lớn” trở thành cổ đông nắm tới trên 95% vốn của Viwasupco, một trong những bước tiến hiếm hoi có thể thấy ở công ty này là sự thay đổi ở khoản vay dài hạn được đảm bảo bằng chính tài sản hình thành trong tương lai của Dự án Cấp nước sông Đà giai đoạn II phục vụ để đầu tư Dự án.

Viwasupco đã ký hợp đồng tín dụng với Vietcombank Chi nhánh Tây Hồ với hạn mức 4.300 tỷ đồng, thời hạn cho vay tối đa lên tới 216 tháng (18 năm) vào cuối năm 2018. Hợp đồng này thay thế cho hợp đồng tín dụng hồi cuối năm 2015 với hạn mức chỉ 960 tỷ đồng.

Do Dự án Cấp nước sông Đà giai đoạn II không sử dụng vốn ngân sách nhà nước, nên các nguồn huy động đến từ nguồn vốn tự có và vốn vay tín dụng thương mại. Đến cuối năm 2020, Viwasupco đã vay 520 tỷ đồng. Về năng lực tài chính, đến cuối năm 2020, quy mô vốn chủ sở hữu của Viwasupco khá lớn (1.168 tỷ đồng), vẫn chiếm tới 64% tổng nguồn vốn của doanh nghiệp (1.821,35 tỷ đồng) và tương đương gần 24% tổng vốn đầu tư của Dự án.

Điều đáng nói là, việc Dự án Cấp nước sông Đà giai đoạn II “giậm chân tại chỗ” nhìn chung không làm xấu đi kết quả kinh doanh của Viwasupco. Bất chấp dịch bệnh, việc kinh doanh lĩnh vực thiết yếu vẫn giúp Công ty “sống khỏe” với Nhà máy giai đoạn I. Ngoài nền tảng sẵn có, trạm điều tiết lưu lượng Tây Mỗ đi vào hoạt động từ quý III/2020 đang giúp tăng cường về lưu lượng, áp lực, tận dụng tối đa lượng nước dư thừa vào ban đêm.

Theo số liệu cập nhật cuối năm 2019, Viwasupco là nhà cung cấp nguồn nước nắm 25% thị phần tổng sản lượng toàn hệ thống ở Hà Nội, độ phủ thị trường thông qua các công ty phân phối phục vụ hơn 1,1 triệu người dân, chiếm khoảng 29% dân số đô thị. Lợi nhuận trước thuế năm 2020 của Viwasupco đạt gần 207 tỷ đồng, tăng 42% so với năm 2019.

Dù doanh thu chỉ duy trì ổn định ở mức quanh 540 tỷ đồng, nhưng với việc không phải dành ra chi phí lớn cho hoạt động khấu hao như giai đoạn đầu đưa Nhà máy vào hoạt động và số lần xảy ra sự cố ít hơn các năm trước, Viwasupco đã tiết kiệm được nhiều khoản chi phí.

Tuy nhiên, khác với thời điểm cách đây 10 năm, thị trường cấp nước Hà Nội cũng đã có sự cạnh tranh khốc liệt với sự góp mặt của nhiều công ty lớn, như Công ty cổ phần Nước Aqua One (đã hoàn thành đầu tư Nhà máy nước Sông Đuống giai đoạn II), Công ty cổ phần Nước mặt Sông Hồng (Dự án Nhà máy nước Sông Hồng)… Bản thân các công ty cấp nước lớn của Hà Nội cũng tự đầu tư hoặc liên doanh để chủ động nguồn cấp nước.

Tại cuộc họp Đại hội đồng cổ đông thường niên  năm 2020, ông Nguyễn Xuân Quý, Tổng giám đốc Viwasupco cũng thừa nhận, việc chậm triển khai tuyến ống giai đoạn II không chỉ dẫn đến tình trạng thiếu nguồn cấp cho các khu vực nội thành và ngoại thành Hà Nội, mà còn dẫn đến làm mất địa bàn cấp nước theo quy hoạch đã được phê duyệt cũng như không phát triển được hệ thống tuyến ống truyền dẫn cấp 2 tới các khu vực trọng yếu.

Với tình hình đầu tư phát triển các nguồn cấp mới cũng như phát triển mạng lưới truyền tải, phân phối và dịch vụ, miếng bánh thị phần của Viwasupco trong tương lai có thể có những biến động.

Tác giả: ThanhThủy