Đề nghị tạo 1 quy hoạch mới cho Ninh Thuận

Tại phiên thảo luận hội trường ngày 30/5 về việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch kể từ khi Luật quy hoạch có hiệu lực thi hành, nhiều đại biểu nêu quan điểm liên quan đến triển khai dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (đoàn Ninh Thuận) nhắc lại năm 2016, Quốc hội khóa XIV đã có chủ trương dừng đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Bà Hương cho biết việc kéo dài dự án đã gây nên những bất cập ảnh hưởng tới đời sống, kinh tế, gây bức xúc cho người dân, ảnh hưởng tới thu hút đầu tư và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Nêu lại kiến nghị của Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ xem xét tạm giữ quy hoạch cho tới khi cấp có thẩm quyền có ý kiến chính thức, đại biểu Hương cho rằng thực tế này khiến người dân ở vùng dự án lo lắng về việc kéo dài quy hoạch, nhà đầu tư lo ngại và ảnh hưởng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Đại diện cho cử tri tỉnh Ninh Thuận, đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương nói rằng, dự án điện hạt nhân Ninh Thuận treo kéo dài đã gây nên những bất cập ảnh hưởng tới đời sống người dân.

Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Thuận kiến nghị Trung ương sớm xem xét, cho ý kiến chính thức về chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Đánh giá việc thực hiện nghị quyết, nêu ra vướng mắc để tháo gỡ, giúp tỉnh tiếp tục thu hút vốn đầu tư, phát triển bền vững.

Cũng nêu ý kiến về vấn đề này, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn Tp.HCM) cũng đã đề nghị Quốc hội xóa bỏ quy hoạch điện hạt nhân Ninh Thuận. Đồng thời, ông đề nghị tạo ra một quy hoạch mới cho Ninh Thuận để trở thành một vùng du lịch sinh thái, có chuyển động về kinh tế và cuộc sống được nâng lên bằng quy hoạch mới.

"Tôi thấy Ủy ban Kinh tế có sự luyến tiếc về quy hoạch này khi đưa ra đề nghị tạm giữ quy hoạch vị trí làm nhà máy điện hạt nhân. Cá nhân tôi đề nghị xóa quy hoạch này. Còn trong 10-20 năm tới chúng ta có làm điện hạt nhân thì làm quy hoạch mới", ông Nghĩa đề nghị việc rốt ráo nhất là giải quyết quyền lợi bà con, không nên luyến tiếc.

Xu hướng tất yếu phải tính đến điện hạt nhân

Tại phiên thảo luận trả lời một số ý kiến đại biểu liên quan đến vấn đề quy hoạch phát triển điện hạt nhân, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, các cấp có thẩm quyền đã cho chủ trương và Quốc hội đã có Nghị quyết về việc dừng thực hiện chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

"Như vậy Nghị quyết là tạm dừng chứ không phải hủy bỏ", ông Diên nói. Ông cho biết, về nguyên tắc, không có cơ sở để bỏ quy hoạch địa điểm xây nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận.

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên tại phiên thảo luận Quốc hội chiều 30/5.

Từ góc độ ngành, Bộ trưởng cho biết Bộ đã tham mưu Chính phủ là thế giới hiện nay cũng phải quay lại phát triển điện hạt nhân. Bởi lẽ các quốc gia cam kết ở Hội nghị COP26 việc phải phát triển năng lượng sạch như gió, mặt trời.

Theo đó, để khai thác nguồn năng lượng tái tạo này, Bộ trưởng nhấn mạnh "phải có điện nền ổn định". Trong khi đó, nhiệt điện than thì không còn điều kiện để phát triển còn thủy điện cũng hết dư địa.

Do vậy, Bộ trưởng nhấn mạnh, nếu tương lai buộc phải thực hiện những cam kết ở COP26 thì phát triển rất mạnh năng lượng tái tạo. "Nhưng để phát triển tái tạo thì phải có điện nền, xu hướng tất yếu lúc nào đó phải tính đến điện hạt nhân", ông nhấn mạnh.

Bộ trưởng cũng thông tin thêm, gần đây, Hoa Kỳ và Đức là những quốc gia 3 năm trước giảm điện hạt nhân nhưng đến thời điểm hiện tại, hai quốc gia này cũng đang phải xây dựng lộ trình phát triển mạnh hơn điện hạt nhân.

Do vậy Bộ trưởng đã phải "kiên trì" kiến nghị với Chính phủ và Chính phủ đã báo cáo Quốc hội về quy hoạch địa điểm phát triển điện hạt nhân ở tỉnh Ninh Thuận, chờ đến khi cấp có thẩm quyền quyết định tiếp tục hay không tiếp tục… Bộ trưởng nhấn mạnh rằng đây là địa điểm được đối tác nghiên cứu rất kỹ. "Không có địa điểm nào phù hợp hơn phát triển ở đây", ông Diên nói.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, để phát triển tái tạo thì phải có điện nền, xu hướng tất yếu lúc nào đó phải tính đến điện hạt nhân.

Trước đó, Ủy ban Kinh tế đã có báo cáo giám sát việc thực hiện Nghị quyết 31 của Quốc hội về việc dừng thực hiện chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận giai đoạn 2016 - 2021. Ủy ban này đánh giá, mặc dù tỉnh Ninh Thuận đã có phát triển vượt bậc, nhưng một bộ phận đời sống người dân vùng dự án vẫn gặp khó khăn, chưa an tâm ổn định sản xuất, dẫn tới lãng phí nguồn lực đất đai.

Trong bối cảnh ngành điện ngày càng tăng về tỉ trọng năng lượng tái tạo, nhưng theo Ủy ban Kinh tế, Việt Nam sẽ phải đối mặt với thách thức thiếu điện giai đoạn 2021 - 2025.

Thị trường điện cạnh tranh cũng chưa xây dựng được một cách đồng bộ; cơ chế giá điện còn chậm thay đổi, chưa vận hành giá điện theo cơ chế thị trường. Nguồn điện được xây dựng cũng chưa đảm bảo khả năng phát triển bền vững, ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường.

Đặt trong bối cảnh xu hướng phát triển ngành năng lượng thế giới là xanh, sạch, cam kết của Việt Nam tại COP26, đòi hỏi Việt Nam phải có định hướng chiến lược để vừa bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, vừa hạn chế phát thải carbon trong dài hạn, trong khi điện hạt nhân là nguồn điện ít phát thải.

Do đó, Ủy ban Kinh tế cho rằng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận mới được dừng thực hiện, nếu hủy bỏ sẽ ảnh hưởng đến khả năng phát triển điện hạt nhân trong tương lai.

Đồng thời ảnh hưởng đến quan hệ với các nước đối tác, nên đề nghị Chính phủ xem xét tạm giữ quy hoạch đối với các vị trí dự kiến xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 cho đến khi cấp có thẩm quyền có quyết định chính thức về vấn đề này.

Vì thế, Uỷ ban Kinh tế cho rằng tiếp tục phát triển điện hạt nhân hay không thì Chính phủ cần sớm có phương án giải quyết thoả đáng, kịp thời để tổ chức lại sản xuất, ổn định đời sống, quyền lợi cho người dân vùng dự án chịu ảnh hưởng.

Tác giả: Nguyễn Thu Huyền