Theo Thông tư 18, CTTC giải ngân cho vay tiêu dùng trực tiếp cho khách hàng bằng tiền mặt hoặc thông qua việc sử dụng các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt theo thỏa thuận tại hợp đồng cho vay tiêu dùng, đảm bảo kiểm tra, giám sát mục đích sử dụng vốn vay theo quy định của pháp luật. Theo đó, đến năm 2024, Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các công ty tài chính giảm dần trần tỷ trọng cho vay tiền mặt trong tổng dư nợ cho vay xuống 30%.

Quan sát thị trường hiện nay cho thấy, hiện nay trong số các CTTC có thị phần lớn thì FE Credit là đơn vị có cơ cấu sản phẩm cho vay tiền mặt lớn nhất. Theo số liệu của Công ty chứng khoán SSI, tỷ lệ cho vay tiền mặt của FE Credit hiện ở mức 76%, 24% còn lại là dành cho các khoản cho vay mua xe, mua điện thoại và cho vay thẻ tín dụng.

Với các CTTC khác như HDSaison và MCredit, tỷ lệ cho vay tiền mặt thấp hơn, song vẫn khá cao. Cụ thể, đến cuối tháng 9/2019 cơ cấu cho vay tiền mặt của HDSaison ở mức 33%; trong khi MCredit có tỷ lệ này ở mức 70%, nhưng do quy mô thị trường còn nhỏ nên đơn vị này có thể dễ dàng điều chuyển, tái cấu trúc danh mục sản phẩm.

Đánh giá về mức độ ảnh hưởng của Thông tư 18/2019 đến hoạt động kinh doanh của các CTTC tiêu dùng, đa số các chuyên gia đều cho rằng độ ảnh hưởng sẽ không quá lớn. Cụ thể, đối với FE Credit, các chuyên gia tại JP Morgan cho rằng, hiện tại tỷ lệ cho vay tiền mặt của CTTC này khá lớn nhưng các khoản vay trên 20 triệu đồng chỉ dưới 70%. Do đó, trong 2 năm tới (2020 và 2021), tác động sẽ chỉ ở mức thấp do lộ trình chưa ảnh hưởng sâu đến hoạt động kinh doanh đơn vị. 

Từ năm 2022 trở đi, FE Credit có thể sẽ phải hy sinh phần nào hệ số NIM để đạt được cơ cấu danh mục cho vay cân đối hơn. Theo đó, cơ cấu dư nợ cho vay tiền mặt của FE Credit có thể sẽ giảm 25% mỗi năm trong giai đoạn 2020 - 2021 xuống còn 28% tổng dư nợ cho vay. Việc này sẽ khiến NIM hàng năm giảm khoảng 80 điểm phần trăm và hệ số thu nhập/vốn (ROE) có thể giảm từ mức 20% của hiện tại xuống khoảng 15-16%.

Về vấn đề này, Trung tâm Phân tích CTCP Chứng khoán SSI - SSI Research cũng đã có báo cáo đánh giá về ảnh hưởng của các Thông tư 18/2019.Theo SSI Research, tác động của thông tư này đối với hoạt động cho vay của các công ty tài chính nhẹ hơn khá nhiều so với dự thảo trước, khi đã đưa ra một lộ trình để các công ty tài chính tái cấu trúc danh mục cho vay, tránh ảnh hưởng đột ngột đến biên lãi ròng (NIM) và lợi nhuận.

3 ngân hàng niêm yết có công ty con/công ty liên kết là công ty tài chính tiêu dùng, gồm VPBank (100% sở hữu tại FE Credit), HDBank (50% sở hữu tại HDSaison) và MB(50% sở hữu tại MCredit). Thị phần của công ty tài chính này vào cuối quý II lần lượt là 55%, 17% và 7%.

Hiện tại, theo cơ cấu danh mục cho vay, FE Credit là công ty chịu ảnh hưởng nhiều nhất. FE Credit có cơ cấu cho vay tập trung nhiều vào các khoản vay tiền mặt. Cơ cấu sản phẩm bao gồm 76% cho vay tiền mặt, 8% cho vay mua xe máy, 4,7% cho vay điện máy và 11,4% cho vay thẻ tín dụng.

Tuy nhiên, tỷ lệ cho vay tiền mặt đối với khách hàng có tổng dư nợ trên 20 triệu đồng của FE Credit dưới 70%. Do đó, trong 2 năm tới (2020 và 2021), tác động sẽ chỉ ở mức thấp do lộ trình chưa ảnh hưởng sâu đến hoạt động kinh doanh của FE Credit. Tuy nhiên, từ năm 2022-2024, FE Credit có thể phải hy sinh phần nào hệ số NIM để đạt được cơ cấu danh mục cho vay cân đối hơn.

SSI Research duy trì quan điểm rằng HDSaison sẽ ít chịu ảnh hưởng nhất do cơ cấu cho vay bao gồm cho vay tiền mặt (33%), xe máy (43%), điện máy (24%). Dù các khoản vay tiền mặt của MCredit trong tổng dư nợ cho vay khoảng 70%, nhưng việc tái cấu trúc danh mục sản phẩm có thể dễ dàng hơn do quy mô vẫn còn khiêm tốn.

Dung Hoàng (T/h)