Thanh Hóa được đánh giá là tỉnh đi đầu của cả nước về thực hiện việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã. Theo đó, Thanh Hóa đã giảm 76 xã, 1.578 thôn, tổ dân phố sau khi thực hiện. Việc sắp xếp này, không chỉ giúp cho tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả mà còn tiết kiệm chi ngân sách.

Tuy nhiên, sau sáp nhập, nhiều công trình dư thừa hiện đang bỏ không, gây lãng phí. Giải quyết công trình này thế nào là vấn đề đang được dư luận quan tâm.

Công sở xã Hà Lan, huyện Hà Trung lãng phí

Tại huyện biên giới Quan Sơn, sau khi thị trấn Quan Sơn và xã Sơn Lư sáp nhập, trụ sở làm việc được thống nhất chuyển về UBND xã Sơn Lư. Điều này đồng nghĩa với việc, UBND thị trấn Quan Sơn trở thành công trình dôi dư sau sáp nhập.

Sau nhiều năm bỏ hoang không đưa vào sử dụng, nhiều hạng mục công trình đã xuống cấp, rác vứt bừa bãi, gây mất mỹ quan đô thị. Mặc dù UBND huyện Quan Sơn đã kiến nghị bàn giao công trình về địa phương quản lý, thế nhưng tới nay công trình này vẫn đang đóng cửa, gài then, gây lãng phí nguồn vốn đầu tư của nhà nước.

Cách công trình UBND thị trấn Quan Sơn không xa, công trình Trạm y tế thị trấn Sơn Lư sau khi sáp nhập cũng trong tình trạng xập xệ, xuống cấp và hư hỏng nghiêm trọng do nhiều năm bị bỏ hoang. Do quỹ đất của địa phương hạn hẹp, nên đa số người dân đều mong muốn các cấp chính quyền hoàn tất các thủ tục sớm bàn giao và chuyển đổi các công trình về cho địa phương quản lý để sửa sang thành công trình phúc lợi phục vụ cho bà con nhân dân, tuy nhiên đến nay vẫn chưa được thực hiện.

Trao đổi về vấn đề này, ông Trương Trọng Tuấn, Phó Chủ tịch UBND huyện Quan Sơn, cho biết, sau khi thực hiện Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã tỉnh Thanh Hóa, theo thống kê huyện Quan Sơn có 40 cơ sở nhà đất dôi dư. Huyện đã tái sử dụng 18 cơ sở, còn lại 22 cơ sở đến nay vẫn chưa được chuyển đổi…

Địa phương đã có văn bản trình UBND tỉnh, Sở Tài chính sắp xếp tài sản, nhà đất tránh lãng phí cho nhà nước. Huyện đã đề nghị 22 cơ sở này bán tài sản trên đất, chuyển quyền sử dụng để tăng nguồn thu. Còn lại 18 cơ sở huyện đã có phương án sắp xếp theo quy định trình UBND tỉnh vào quý I/2024...

Công sở thị trấn Quan Sơn bỏ hoang sau sáp nhập

Tại huyện Quảng Xương, sau khi sắp xếp lại các đơn vị hành chính, toàn huyện có 18 cơ sở nhà đất dôi dư. Các công trình này đa phần còn nguyên giá trị lớn, giá trị khấu hao tài sản còn nhiều và đang còn khả năng sửa chữa cải tạo để sử dụng. Thậm chí, ở nhiều địa phương các công trình đang còn mới, chưa kịp đưa vào sử dụng.

Đơn cử tại xã Quảng Phúc, năm 2018, đơn vị này được đầu tư trụ sở UBND xã gồm nhà làm việc 2 tầng diện tích sàn khoảng 585 m2 trên tổng diện tích đất hơn 3.000 m2 với số tiền đầu tư khoảng 5,6 tỷ đồng (trong đó ngân sách tỉnh hỗ trợ 4,3 tỷ đồng, phần còn lại UBND xã Quảng Phúc chịu trách nhiệm bố trí ngân sách và huy động các nguồn hợp pháp khác).

Tại một số huyện khác: Hoằng Hóa, Hậu Lộc, Nga Sơn, Hà Trung, Thiệu Hoá, thị xã Bỉm Sơn... nhiều công trình như công sở, hội trường, trạm y tế, sân vận động, nhà văn hóa thôn và trường học bị bỏ hoang, cây cỏ mọc um tùm, nhiều hạng mục bị hư hại và có dấu hiệu xuống cấp.

Bên cạnh đó, một số địa phương cũng đã tận dụng tối đa công trình dôi dư vào mục đích như làm trụ sở công an thị trấn, công an xã, khối đoàn thể...

Tại xã Thuần Lộc, huyện Hậu Lộc đang có rất nhiều công trình bị bỏ hoang sau khi sáp nhập lại với xã Văn Lộc. Do di chuyển toàn bộ các phòng, ban làm việc sang trụ sở của xã Văn Lộc cũ, nên hiện nay, các công sở, trạm y tế, sân vận động, nhà văn hoá thôn và trường học cũ đang bị bỏ hoang.

Theo thống kê, hiện toàn tỉnh Thanh Hoá có 789 cơ sở nhà đất thuộc sở hữu Nhà nước bị dôi dư sau khi sáp nhập các đơn vị hành chính. Qua rà soát của cơ quan chức năng, cho thấy toàn bộ 789 cơ sở nhà đất trên phần lớn còn nguyên giá trị lớn, giá trị khấu hao tài sản còn nhiều và đang còn khả năng sửa chữa, cải tạo để sử dụng. Thậm chí, ở nhiều địa phương, các công trình đang còn mới, chưa kịp đưa vào sử dụng.

Ngoài ra, theo báo cáo của Sở Tài chính, tỉnh Thanh Hóa có 101 trường trung học phổ thông, thời điểm sau sáp nhập còn 88 trường, giảm 13 trường, hiện có 8 trường thuộc diện dôi dư.

Sau nhiều năm không sử dụng, hàng chục công trình công sở, trạm y tế, sân vận động và trường học dôi dư sau khi sáp nhập bị bỏ hoang và có dấu hiệu xuống cấp. Trong đó, nhiều công trình mới được đầu tư có giá trị hàng tỷ đồng, đưa vào sử dụng chưa được bao lâu thì đã sáp nhập và bỏ không công trình cho đến nay vẫn chưa được sử dụng.

Hiện một số địa phương gửi báo cáo về Sở Tài chính đề nghị điều chỉnh sang bán tài sản trên đất và chuyển nhượng quyền sử dụng đất, hình thức thu hồi để thanh lý tài sản để thực hiện dự án xây dựng hạ tầng khu dân cư, các công trình công cộng… Tuy nhiên, việc tham mưu, xử lý các tài sản này còn lúng túng, bất cập do vướng giữa quy định của Luật Quản lý sử dụng tài sản công và Luật Đất đai năm 2013.

Ngoài ra, các nghị định, thông tư có liên quan và các văn bản hướng dẫn của cơ quan cấp bộ chuyên ngành (Bộ Tài chính, Bộ Xây dựng, Bộ Tài nguyên và Môi trường) còn chưa thống nhất.

Theo ông Lê Duy Hiếu, Phó Trưởng Phòng Quản lý Công sản - Giá cả, Sở Tài chính tỉnh Thanh Hóa, hiện nay, Sở này đã có đề nghị UBND xã các huyện, thị xã, thành phố rà soát, sắp xếp đưa tài sản công vào sử dụng, hạn chế việc đề xuất bán, thu hồi để thực hiện dự án khác tránh gây lãng phí, thất thoát tài sản Nhà nước. Trong trường hợp xác định tài sản công thực sự dôi dư mới thực hiện bán và người đứng đầu UBND các huyện, thị xã, thành phố chịu hoàn toàn trách nhiệm về đề xuất xử lý tài sản dôi dư nếu đang còn nhu cầu sử dụng.

Lương Diễn