Đa dạng hoá các hoạt động giám sát dịch bệnh

Sau khi Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tuyên bố Covid-19 không còn là tình trạng y tế công cộng khẩn cấp gây quan ngại toàn cầu, người dân quan tâm đến phương án phòng, chống dịch Covid-19 trong thời gian tới sẽ ra sao?

Từ băn khoăn này, GS.TS Phan Trọng Lân – Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) đã có những chia sẻ với báo chí về quan điểm, cách thức phòng Covid-19 ở nước ta.

NĐT: Xin ông cho biết các hoạt động phòng chống dịch Covid-19 tại Việt Nam sẽ thay đổi như thế nào sau tuyên bố của WHO?

GS.TS. Phan Trọng Lân: Tôi phải nhấn mạnh lại rằng công bố của WHO về việc Covid-19 không còn là tình trạng y tế công cộng khẩn cấp gây quan ngại toàn cầu. Tuy nhiên, Tổng Giám đốc WHO nhấn mạnh việc tuyên bố không có nghĩa là Covid-19 không còn là mối đe dọa hay Covid-19 ít nguy hiểm hơn.

WHO đánh giá rủi ro nguy cơ về Covid-19 vẫn ở mức cao trên toàn cầu, dù số mắc và số ca tử vong giảm trên toàn cầu nhưng từng khu vực vẫn có sự gia tăng. Bản thân virus SARS-CoV-2 vẫn có biến đổi, thay đổi.

Nếu như đầu tháng 4, WHO công bố có khoảng 400-500 biến thể phụ của Omicron thì đến đầu tháng 5, con số này đã là 900. WHO luôn nhắc các nước không được chủ quan, cảnh giác với các biến thể mới xuất hiện.

GS.TS Phan Trọng Lân – Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế).

Với Việt Nam, chúng ta đã đưa ra các đáp ứng phù hợp với tình hình dịch tễ trong bối cảnh từng thời kỳ. Các hoạt động phòng chống dịch tại nước ta có sự chỉ đạo xuyên suốt trong thời gian qua, đặc biệt từ tháng 10/2021, Việt Nam đã chuyển hướng sang trạng thái “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19”, Việt Nam đã chuyển sang thích ứng an toàn linh hoạt kiểm soát có hiệu quả dịch Covid-19.

Tiếp theo đó, ngày 17/3/2022, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 38 ban hành Chương trình phòng, chống dịch Covid-19, với quan điểm, mục tiêu nhất quán trong phòng, chống dịch Covid-19 lâu dài, bền vững như hiện nay.

Bộ Y tế đang tiếp tục xây dựng kế hoạch ứng phó bền vững với đại dịch Covid-19 trong tình hình mới, trong đó có tính đến bối cảnh có biến thể mới nguy hiểm xuất hiện, dịch lan rộng…; Tăng cường giám sát lồng ghép Covid-19 và các bệnh viêm đường hô hấp khác.

Bên cạnh đó, chúng tôi đa dạng hoá các hoạt động giám sát dịch bệnh để có thể đánh giá đúng tình hình dịch nhằm triển khai các biện pháp ứng phó phù hợp.

Vừa tăng cường giám sát trọng điểm, thường xuyên, lồng ghép, giám sát theo sự kiện, vừa giám sát ngẫu nhiên.

Việc giám sát ngẫu nhiên ở cửa khẩu không mang tính bắt buộc nhưng vẫn mang lại lợi ích trong cộng đồng nên người dân cần phối hợp.

NĐT: Khi nào Việt Nam có thể công bố hết dịch Covid-19, thưa ông?

GS.TS. Phan Trọng Lân: Hiện chúng ta không còn hạn chế đi lại, trong khi bản chất của SARS-CoV-2 vẫn có thể di chuyển trên những người khỏe mạnh, vượt qua hàng rào hành chính, do đó phòng chống dịch Covid-19 mang tính toàn cầu, không riêng một quốc gia, một địa phương.

Miễn dịch Covid-19 sẽ giảm theo thời gian và dịch vẫn có thể xuất hiện làn sóng mới từ khu vực này đến khu vực khác. Chính vì thế, dịch bệnh Covid-19 khó dự báo, khó lường và có sự gia tăng ở từng khu vực.

Liên quan đến công bố dịch, Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm quy định việc công bố dịch gồm 5 nội dung: Thứ nhất trên dịch bệnh; thứ hai là thời gian, địa điểm, phạm vi, quy mô; thứ ba là nguyên nhân, đường lây truyền và tính chất nguy hiểm của dịch; thứ tư là các biện pháp phòng chống và thứ năm là các cơ sở khám chữa bệnh tiếp nhận điều trị.

Người dân không nên lơ là, chủ quan mà vẫn cần thực hiện các biện pháp phòng dịch theo khuyến cáo (Ảnh: Phạm Tùng).

Như vậy, với 5 nội dung này, vẫn cần tiếp tục công bố số liệu về dịch để các cơ quan liên quan và người dân nắm được. Mỗi số liệu đưa ra đều mang ý nghĩa giúp cho người dân và cơ quan liên quan biết thời gian, địa điểm, quy mô dịch và các biện pháp phòng chống để thực hiện một cách xuyên suốt thống nhất, giúp cho nhanh chóng khống chế dịch.

Đến nay, ngay cả trong cuộc họp của WHO ngày 5/5, câu hỏi bao giờ đại dịch kết thúc vẫn chưa rõ ràng. Vì thế đối với Việt Nam, chúng tôi sẽ cùng các chuyên gia cập nhật, tham mưu cho Bộ Y tế, cho Chính phủ đưa ra các biện pháp linh hoạt, phù hợp mới mức độ, diễn biến tình hình dịch, đảm bảo sức khỏe, tính mạng người dân là trên hết.

Các hoạt động phòng, chống dịch hiện nay sẽ dựa trên tình hình dịch tễ, biện pháp phòng chống, nguồn lực… đặc biệt trong bối cảnh dịch chưa ổn định, vẫn có biến chủng, ca mắc mới hàng ngày. Các biện pháp này nhằm đảm bảo khi có tình huống phải áp dụng để kiểm soát dịch nhanh chóng.

Khuyến cáo phòng dịch hiện nay

NĐT: Theo ông có nên chuyển Covid-19 từ bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm A sang bệnh truyền nhiễm nhóm B?

GS.TS. Phan Trọng Lân: Phòng chống dịch phải trên nguyên lý khoa học cũng như căn cứ trên luật pháp cả quốc tế và Việt Nam.

Đối với hoạt động phòng chống dịch nói chung, Covid-19 nói riêng đều có 4 cấu phần. Thứ nhất, dựa trên tình hình dịch tễ; thứ hai là các biện pháp phòng chống; thứ ba là thời điểm áp dụng các biện pháp và thứ tư là các nguồn lực, biện pháp phòng chống, các chính sách để đảm bảo thực hiện các biện pháp ứng phó một cách đồng bộ.

Như vậy, phải cân đối 4 yếu tố này, làm thế nào để khi tình huống liên quan đến dịch bệnh thì áp dụng đúng thời điểm nhằm khống chế, kiểm soát nhanh chóng dịch bệnh.

Người dân cần chủ động tiêm phòng vắc-xin Covid-19 (Ảnh: Hữu Thắng).

Đối với Covid-19 tính chưa ổn định, khó lường, dù có giảm các biện pháp phòng chống nhưng về miễn dịch suy giảm theo thời gian, trong khi biến thể phụ thường xuyên xuất hiện, dịch xuất hiện làn sóng mới. Như vậy, biện pháp chúng ta áp dụng phải trải từ hành chính xã hội cho đến biện pháp về chuyên môn, kỹ thuật.

Trong phân loại, bệnh truyền nhiễm nhóm A thiên về các biện pháp hành chính xã hội và đảm bảo nguồn lực. Tuy nhiên, tôi nhấn mạnh dù là nhóm bệnh nào thì việc phối hợp thực hiện hài hoà, linh hoạt để khi áp dụng các biện pháp phòng chống dịch có thể triển khai nhanh chóng, phù hợp với tình huống dịch, tránh được lãng phí mới là quan trọng.

NĐT: Vậy, ông có khuyến cáo gì với người dân trong phòng, chống dịch Covid-19 hiện nay?

GS.TS Phan Trọng Lân: Như tôi đã nói ở trên, dịch Covid-19 vẫn diễn biến khó lường, khó dự báo. Do đó, chúng tôi tiếp tục khuyến cáo trong thời gian tới chúng ta vẫn cần duy trì thực hiện 2K + vắc-xin + thuốc điều trị, công nghệ và ý thức người dân trong việc phòng, chống Covid-19 lâu dài.

NĐT: Xin cảm ơn ông!

Tác giả: Hoàng Bích – Phương Thảo