Điều 59 Luật Kinh doanh bất động sản năm 2006 từng quy định tổ chức, cá nhân kinh doanh bất động sản khi bán, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê mua bất động sản phải thông qua các sàn giao dịch. Tuy nhiên, quy định này đã được bãi bỏ từ Luật Kinh doanh bất động sản năm 2014.

Trong văn bản kiến nghị gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội mới đây, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM nhìn nhận việc quy định này một lần nữa được đưa vào Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) là không đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành.

Vị này cho rằng sàn giao dịch về bản chất chỉ là đơn vị dịch vụ có vai trò kết nối bên bán, bên mua và được trả công bằng phí dịch vụ.

"Nếu bắt buộc giao dịch bất động sản phải qua sàn thì sàn giao dịch từ 'thân phận' một người làm thuê, chỉ chuyên cung cấp dịch vụ cho bên bán và bên mua sẽ trở thành “ông vua” của thị trường bất động sản", Chủ tịch HoREA nhấn mạnh.

HoREA cho rằng không nên một lần nữa quy định các giao dịch bất động sản phải được thực hiện qua sàn. Ảnh: Quỳnh Danh.

Theo ông, sàn giao dịch không góp một đồng vốn nào với chủ đầu tư để bồi thường, giải phóng mặt bằng hay đầu tư xây dựng các công trình trong dự án, nên không thể hưởng đặc quyền bán sản phẩm. Trong lúc đó, chủ đầu tư dự án cũng không thể bị tước bỏ quyền tự chủ kinh doanh, tự do kinh doanh đã được quy định tại Điều 7 Luật Doanh nghiệp 2020. Hai bên đều là doanh nghiệp nên cần bình đẳng với nhau.

Mặt khác, quy định này cũng sẽ sinh ra đặc lợi cho các sàn giao dịch vì phí dịch vụ tối thiểu hiện là 2% trên doanh số bán hàng, thậm chí không ít trường hợp lên đến 7-8% hoặc cao hơn.

"Tổng giá trị thị trường bất động sản lên đến hàng triệu tỷ đồng, chỉ tính mức phí dịch vụ môi giới tối thiểu là 2% thì tổng chi phí môi giới có thể lên đến hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm", ông Châu ước tính.

Chưa kể, sàn giao dịch còn có thể vô tình chiếm dụng tiền thanh toán của khách hàng cho chủ đầu tư, bởi những đơn vị này thường chỉ chuyển định kỳ sau một thời gian nhất định.

Bên cạnh đó, lãnh đạo HoREA cũng chỉ ra nguy cơ khi sàn giao dịch nắm giữ toàn bộ thông tin khách hàng.

"Khi cắt đứt khâu bán hàng ra khỏi chủ đầu tư, thì chủ đầu tư gần như sẽ lệ thuộc hoàn toàn, trở thành người làm thuê cho môi giới và sàn giao dịch, trong khi bản thân họ phải là người nắm được nhu cầu, xu hướng của thị trường để đưa ra sản phẩm phù hợp. Họ cũng không thể làm tốt công tác hậu mãi, chăm sóc khách hàng", ông Châu nói thêm.

Do đó, hiệp hội đề nghị không bắt buộc mà chỉ nên khuyến khích tổ chức, cá nhân giao dịch thông qua sàn.

Hiện nay, thống kê của HoREA cho thấy cả nước tuy đã có hơn 300.000 môi giới nhưng chỉ khoảng 30.000 người có chứng chỉ hành nghề và đã được đào tạo, với khoảng 2.000 văn phòng môi giới, sàn giao dịch bất động sản, trong đó chưa có nhiều sàn giao dịch của các doanh nghiệp uy tín.

Những năm gần đây, các sàn giao dịch cũng hoạt động rất đìu hiu, nhiều đơn vị phải đóng cửa hoặc tạm dừng hoạt động. HoREA nhấn mạnh vấn đề mấu chốt cần giải quyết là trả lại đúng vai trò, vị trí của hoạt động môi giới, sàn giao dịch trên thị trường, tức kết nối nhu cầu bán và mua bất động sản.

 Tác giả: Lan Anh