Tin liên quan

GS.Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ TN&MT

Liên quan đến các KCN lãng phí này, phóng viên ANTT đã có cuộc phỏng vấn với GS. Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ TN&MT. Ông Đặng Hùng Võ cho biết:

Có một số dự án KCN “bất động” một thời gian dài, ví dụ như KCN Cẩm Điền – Lương Điền ở Hải Dương đã bỏ hoang 7 năm, ông đánh giá thế nào về việc này?

Chắc chắn hiện nay chúng ta cũng chưa có chi tiết về việc xem xét, kỷ luật hoặc xử phạt đối với những người gây nên tình trạng này, chính vì thế mà sự lãng phí vẫn cứ tiếp diễn, vẫn cứ đang xảy ra, người ta làm mà không hết trách nhiệm, người ta làm mà không có tính toán chuyên nghiệp, điều này cũng là hệ quả tất yếu.

KCN Cẩm Điền - Lương Điền, tỉnh Hải Dương bỏ hoang 7 năm

Đó chính là một mâu thuẫn khá lớn trong quá trình công nghiệp hóa hiện nay, chúng ta cũng phải có đất mà công nghiệp hóa, điều đó thì ai cũng thấy rằng việc nhà nước thu hồi đất để tiến hành triển khai thành KCN là chuyện đương nhiên phải làm. Nhưng hay xảy ra những bất bình xã hội bởi tiền bồi thường không thỏa đáng, chuyện thỏa đáng hay không thỏa đáng dựa vào căn cứ giá đất ấy có phù hợp giá thị trường hay không, nhưng điều quan trọng hơn là người nông dân sau khi bị thu hồi đất thì đời sống có cao hơn hoặc ít nhất là bằng đời sống trước khi bị thu hồi đất hay không? đó chính là điều chúng ta phải làm. Nếu chính quyền địa phương không làm được điều này thì sẽ dẫn đến chuyện chúng ta lấy tiền của nông dân nghèo để cho các doanh nghiệp giầu đang thực hiện công nghiệp hóa, đấy là điều không đúng. Không có chủ trương nào của Đảng lại chấp nhận chuyện đó cả, nhưng trên thực tế các chính quyền địa phương vẫn đang làm như thế.

Nếu đảm bảo được điều kiện đó thì hẵng làm, còn nếu không đảm bảo được điều kiện đó thì không được làm.

Nói về đường lối phát triển KCN là đúng, việc thu hồi đất của nông dân buộc phải làm để công nghiệp hóa đất nước, để đô thị hóa đất nước, chỉ có điều phải là phải làm như thế nào. Câu chuyện ở VN thường xuyên xảy ra là chủ trương thì đúng nhưng thực hiện thì xộc xệch, đó như bệnh kinh niên của VN, chúng ta cũng rất nhiều lần nhìn vào sự thật rồi xốc lại vấn đề nhưng cho đến hiện nay vẫn chưa đảm bảo được chuyện đó.

Còn đánh giá chung về tình hình các KCN của cả nước thì thấy rằng cũng làm được nhiều việc, cũng vận hành được KCN và mang lại lợi ích kinh tế, chỉ có điều là VN rất yếu về khâu quy hoạch. Yếu là vì quá lãng mạn trong quy hoạch, vẽ bức tranh tương lai luôn luôn sáng sủa mà không tính đến trường hợp xấu nhất xảy ra, tức là rất thiếu thực tế trong khâu quy hoạch. Theo quy hoạch có từng này đất nhưng liệu có đủ tiền đầu tư để sử dụng hết quỹ đất hay không? chứ chỉ vẽ ra tương lai là hiện nay 70 nghìn ha rồi đến năm 2020 là phải có 200 nghìn ha KCN, đó là giấc mơ còn thực tế có tải được giấc mơ đó không lại là câu chuyện hoàn toàn khác. Chúng ta vẫn đang thiếu tầm nhìn và tầm thực tế trong việc quy hoạch, phải nhìn thấy quy hoạch thế nào để mang được tính khả thi nếu chỉ quy hoạch là ước mơ thì thực sự không phải.

Theo khảo sát của chúng tôi tại KCN Lương Điền – Cẩm Điền, tỉnh Hải Dương, ban đầu chính quyền nói chủ trương chỉ có 16,2 triệu/sào không hơn không kém, tuy nhiên sau khi nông dân phản đối thì lại có thêm 7,2 triệu đồng tiền hỗ trợ và thêm 5% đất dịch vụ, vậy vấn đề ở đây có gì đáng nghi vấn không?

Ở đây chúng ta thấy, không đảm bảo được thì phải nhích tiền bồi thường dần, nhưng lại không chịu tìm hiểu cặn kẽ nhà đầu tư có đủ năng lực hay không, tất cả những điều đó là do chưa có cách suy nghĩ chuyên nghiệp, chưa đưa ra được dự báo mang tính chuyên nghiệp để biết được rằng người nông dân thực sự cần gì, chủ đầu tư thực sự cần gì, tất cả những điều đó là bị rối giữa chính quyền địa phương – chủ đầu tư – nông dân bị mất đất, vì rối nên làm theo nếp nghĩ không công nghiệp và vướng phải hệ lụy xã hội thì cũng là tất yếu.

Tôi cho rằng đó là trách nhiệm của chủ đầu tư, bởi chuyện thu xếp việc một cách thực sự cho người nông dân địa phương đấy là một chủ trương rất mạch lạc trong chính sách của ta. Trên thực tế các chủ đầu tư họ vẫn làm theo kiểu của họ, có thể họ đã mở cơ sở đào tạo hoặc liên kết với cơ sở đào tạo ở đâu đó và đưa người đến, người ta không thích dùng người của địa phương, chủ đầu tư như vậy là không đúng và không hết trách nhiệm. Lẽ ra phải ưu tiên chứa lao động địa phương được nhiều nhất, trong khi địa phương cũng phải có lao động dôi dư, phải chuyển sang lĩnh vực phi nông nghiệp vì làm gì còn đất để làm nông nghiệp thì họ lại phải tính cho con cái họ đi xuất khẩu lao động, đấy chính là cái “chéo giò” trong thực thi chính sách, chính sách rất đúng nhưng trong thực thi cứ bị xộc xệch, là do trách nhiệm của nhóm người này với nhóm người khác không hết, trách nhiệm với cả đất nước không hết.

Chính quyền địa phương hiện nay vẫn đứng về phía DN, vì DN là người có tiền và không đứng về phía bảo vệ người nông dân mất đất, chính vì vậy chính quyền địa phương thường hay bị công kích rằng thiên về phía DN nhiều quá. Chính quyền địa phương cũng lại có giải thích rằng đang làm nhiệm vụ tạo điều kiện thuận lợi cho môi trường đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi cho việc công nghiệp hóa vì đấy là nhiệm vụ chính trị, nhiệm vụ trọng tâm. Nhưng tôi cho rằng ở đây phải nhìn vào thực chất, thực chất nhiều chính quyền địa phương vẫn đứng về phía DN nhiều hơn là bởi có lợi ích phi chính thức ở đây, từ đó tạo sức ép, thậm chí chính quyền địa phương đối đầu với nông dân thì điều đó là điều càng không nên làm, tức là làm việc đó sẽ tạo hiệu ứng xã hội không cần thiết mà đáng lẽ chính quyền địa phương phải đảm bảo lợi ích hài hòa thì lúc đó mới đảm bảo ổn định xã hội. Nếu không người nông dân bắt buộc phải chịu họ sẽ phản ứng gay gắt và điều đó không có lợi cho địa phương, khi lòng dân bất ổn chính quyền địa phương phải chịu trận nhiều nhất với sự bất ổn đó.

Mắc vì đút lót, bôi trơn

Tôi cho rằng nhược điểm chung của cả nước, đặc biệt nhược điểm này xuất hiện ở rất nhiều địa phương khi ham cho nhiệm kỳ của mình kéo được nhiều vốn đầu tư, ham trong nhiệm kỳ của mình có nhiều KCN, đó là thành tích của địa phương cũng như thành tích của vị lãnh đạo tỉnh, huyện trong nhiệm kỳ đó. Chính vì thế mà không thận trọng về quy hoạch từ đó dẫn đến việc lựa chọn “đại” nhà đầu tư, nghe nhà đầu tư nói là chính chứ không kiểm nhiệm nhà đầu tư đó thực chất như thế nào, các nước họ xem năng lực nhà đầu tư dễ lắm, họ lấy báo cáo kế toán hàng năm, báo cáo tài chính hàng năm, họ nhìn là biết nhà đầu tư này như thế nào. Còn ta thì tường nghe nhà đầu tư giới thiệu mà đôi khi họ giới thiệu quá năng lực của mình, từ đó ghép quy hoạch một cách lãng mạn với việc giới thiệu rất lãng mạn của nhà đầu tư thành ra ta nhận thức sai tình hình, chính vì thế dẫn đến tình trạng có những nơi 7 năm, 10 năm thu hồi đất rồi mà vẫn cứ để yên.

Trân trọng cảm ơn ông!