Năm học kết th�c bằng lễ bế giảng rộn r�ng, ho�nh tr�ng. Ch�n th�ng vất vả của thầy v� tr�, giờ đ� đến ng�y “thu hoạch”, c�n g� vui v� x�c động hơn trong buổi lễ đ�ng nhớ n�y. S�n trường rợp cờ hoa v� giấy khen, phần thưởng. Gương mặt em n�o cũng hớn hở, rạng rỡ nụ cười, �nh l�n niềm vui khi cầm tr�n tay phần thưởng cuối năm học.

Phụ huynh c�ng vui, h�nh diện hơn sau 9 th�ng đồng h�nh lo toan, vất vả c�ng con em, giờ đ�y gia đ�nh “gặt h�i” được một niềm vui lớn, d� chỉ l� tấm giấy khen nhỏ, phần thưởng trị gi� kh�ng lớn m� nh� trường d�nh cho c�c em.

Thầy c� gi�o, ban gi�m hiệu, l�nh đạo địa phương, l�nh đạo ng�nh cũng vui v� tự h�o khi tỷ lệ học sinh kh�, giỏi, xuất sắc của năm nay cao hơn năm trước, chất lượng gi�o dục ng�y c�ng đi l�n.

Từng d�ng học sinh nối nhau l�n tr�n lễ đ�i nhận phần thưởng, sau mỗi đợt l� một tr�ng ph�o tay t�n dương, ch�c mừng.

Đang mi�n man trong tiếng nhạc dập d�u, chăm ch� nh�n c�c em, bỗng một thầy gi�o lớn tuổi, đập vai t�i, t�m sự:“C�ch đ�y mười năm trở về trước, số lượng học sinh được khen thưởng �t hơn rất nhiều, qu� hồ tinh bất qu� hồ đa, kh�ng chạy theo số lượng v� “loạn khen” như b�y giờ.�

C�u n�i của thầy l�m t�i cụt hứng v� bất ngờ, dường như n� bật ra kh�ng đ�ng l�c lắm. Nhưng ngẫm lại, đ�ng l� như thế thật, trường t�i năm nay ph�t thưởng đ�ng 3 giờ đồng hồ, chưa kể c�c em đạt danh hiệu Học sinh Ti�n tiến c� điểm trung b�nh dưới 7,5, c�c em n�y nhận tại lớp v� số lượng qu� đ�ng, trường kh�ng thể trao thưởng cho tất cả tr�n lễ đ�i.

Khen nhiều, thưởng nhiều c� nh�n l�n niềm vui thực sự khi nh� trường lấy tỷ lệ, lấy điểm số l�m thước đo duy nhất? Thực tế kh�ng �t em được n�ng điểm, vớt điểm để được kh�, giỏi: số điểm trung b�nh m�n từ 6,3, 6,4 n�ng l�n th�nh 6,5; 7,8, 7,9 n�ng l�n th�nh 8,0; nhất l� n�ng điểm trung b�nh c�c m�n từ 7,9 l�n loại giỏi, phải n�ng h�ng loạt m�n.

Kh�ng phải l� tất cả, nhưng đ�u đ�, sau kỳ thi l� kỳ xin điểm, vớt điểm, thậm ch� “cấy điểm”, “sạ điểm”, tất cả v� th�nh t�ch, v� l�m vừa l�ng mọi người từ l�nh đạo, phụ huynh đến học sinh. C� thầy c� v� phụ huynh, v� đồng nghiệp. C� thầy c� th� tự gi�c “n�ng l�n qu�ch cho rồi” để người ta phải k�u, phải nhờ phiền phức, điểm v�o sổ rồi khỏi phải sửa đi sửa lại l�i th�i.

Lại c� thầy c� vớt điểm cho tr� kh�, giỏi v� tr� đi học th�m nơi m�nh. C� thầy c� n�ng điểm cho tr� v� nếu kh�ng n�ng sẽ bị l�nh đạo nh� trường soi x�t, ph�n l� “cay c�” trong đ�nh gi� học sinh. N�i chung c� 1.001 l� do để người ta n�ng điểm, vớt điểm.

Nếu một trường tr�n một ngh�n học sinh th� số lượng khen vớt, thưởng vớt kh�ng phải l� �t. Đ�nh rằng c�c em học 13, 14 m�n, khống chế một m�n, tạo điều kiện để động vi�n, khuyến kh�ch c�c em cũng l� việc n�n l�m.

Nhưng với c�ch đ�nh gi�, cho điểm qu� “tho�ng” như hiện nay, � nghĩa động vi�n dường như kh�ng c�n nữa. Kh�ng phải l� trường chuy�n nhưng chuyện một lớp 90-100% kh�, giỏi hiện nay kh�ng c�n l� chuyện hiếm.

Hiển nhi�n, kh�ng việc g� phải sợ khen nhiều, nhưng chỉ sợ khen ảo, khen c�o bằng. V� sợ nhất l� phụ huynh ảo tưởng về năng lực của con em, c�c em tự ảo tưởng về m�nh, sinh ra th�i độ chủ quan, tự m�n. Phấn đấu đạt th�nh t�ch cao nhất nhưng th�nh t�ch phải thực. Th�nh t�ch kh�ng n�n l� quả b�ng bơm l�n qu� căng để đến khi n�o đ� n� nổ tung th� kh�ng cứu v�n được nữa.

Nghịch l� thay, th�nh t�ch ảo m� cao thường l�m cho người ta dễ chịu, bằng l�ng, t�n dương hơn l� th�nh t�ch thấp m� thật.

Hội chứng “lạm ph�t” học sinh kh�, giỏi, khen thưởng tr�n lan l� biểu hiện “ảo gi�c” của bệnh th�nh t�ch. Ai đang mắc chứng “ảo gi�c” ấy? Xin thưa, kh�ng ri�ng g� nh� trường!

D�n Tr�