Theo các cụ cao niên ở làng Luận Văn, xã Thọ Xương, huyện Thọ Xuân (Thanh Hoá) thì từ xa xưa bưởi Luận Văn được dùng để tiến vua. Khi chín bưởi có màu đỏ từ trong ra ngoài, vì vậy bưởi Luận Văn được cho là sẽ đem lại may mắn, thịnh vượng khi bày trong mâm quả.

Ngoài ra, quả bưởi Luận Văn nơi đây còn có những nét riêng không nơi nào có được, vỏ và ruột bưởi đều có màu đỏ rất đẹp, có mùi thơm đặc trưng, bởi vậy giống bưởi này được nhiều người ưa chuộng, đặc biệt là vào dịp tết đến, xuân về.

Bưởi tiến vua khi còn non cũng có vỏ màu xanh như các loại bưởi thông thường, đến khoảng tháng 10 - 11 âm lịch, bưởi tiếp tục có sự thay đổi về màu sắc. Toàn bộ quả bưởi từ vỏ đến tép bưởi đều chuyển sang màu đỏ gấc trông rất đẹp mắt.

Nông dân trở nên khá giả nhờ trồng bưởi đỏ Luận Văn 

Ông Trịnh Đình Thành (thôn Xuân Tân, xã Xuân Bái, huyện Thọ Xuân) cho biết: Giống bưởi này được gia đình ông trồng từ lâu, khi đó đem ra chợ bán giá chỉ được 20.000-30.000 đồng/quả vào dịp Tết. 

Khoảng 10 năm nay, do nhu cầu của thị trường tăng nên nhà ông đã đầu tư trồng nhiều hơn, khoảng 300 gốc bưởi. Giá mua sỉ tại vườn dao động từ 65.000-70.000 đồng/quả, nhưng thường thì vào dịp Tết giá sẽ cao hơn nữa. Nhờ có bưởi tiến Vua mà cuộc sống của người dân được nâng lên, bộ mặt nông thôn có nhiều khởi sắc.

Theo người dân ở đây, bưởi luận Văn chỉ duy trì được những đặc tính quý hiếm khi được trồng tại một số xã thuộc huyện Thọ Xuân. 

Nhận thấy tiềm năng kinh tế từ giống bưởi đỏ Luận Văn, năm 2013, anh Phạm Văn Nam, Giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư Thương mại Đại Nam đã mạnh dạn ký kết bao tiêu và phục dựng lại cây bưởi đỏ Luận Văn.

Hiện công ty đang bao tiêu khoảng 100 ha ở các xã trên địa bàn huyện Thọ Xuân (Thanh Hóa). Ngoài thị trường hiện nay giá khoảng 200.000 đồng/quả, đến Tết Nguyên đán giá có thể lên đến 250.000 - 300.000 đồng/quả hoặc có thể đắt hơn. Theo kinh nghiệm của ông, với những quả bưởi to, chừng trên 2kg thường gọi là quả "Vip" thì giá lại càng đắt hơn vì số lượng quả này ít. Những quả đẹp có giá lên tới hơn 1 triệu đồng/cặp.

Những năm gần đây, diện tích cây cây bưởi đỏ Luận Văn tăng lên nhanh chóng vì người dân thấy hiệu quả nên đã tập trung vốn đầu tư. Tuy nhiên, anh Phạm Văn Nam khuyến cáo người dân không mở rộng diện tích mà tập trung vào chăm sóc, nâng cao chất lượng; quy hoạch cụ thể về diện tích khu vực trồng và kiểm soát chất lượng để giữ gìn thương hiệu bưởi đỏ Luận Văn. 

Tết là dịp hái ra tiền của người dân trồng bưởi

Đến năm 2022, tổng số diện tích đất trồng bưởi tại Thọ Xương, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hoá đã phát triển lên tới hơn 35ha. Hộ làm nhiều thì thuê đất trồng vài nghìn gốc, còn hộ ít thì cũng trồng lẻ tẻ vài chục cây hoặc vài cây trong nhà để phục vụ lễ tết cho chính gia đình. 

Ông Nguyễn Văn Tư, thôn Thủ Trinh, xã Thọ Xương, huyện Thọ Xuân (Thanh Hoá), người có kinh nghiệm hơn 10 năm trồng bưởi đỏ tiến vua cho biết, năm nay, ông trồng 1.000 gốc bưởi trên diện tích 3ha. Năm trước vườn bưởi nhà tôi năm ngoái bán được hơn 6.000 quả, trừ hết chi phí cũng thu về gần 500 triệu đồng. 

“Năm nay, tiết trời ấm áp nên bưởi sai quả hơn, mấy hôm nay thương lái về xem rồi đặt tiền trước để mua hàng trăm đến cả nghìn quả nhưng tôi không đồng ý, vì bán sớm quá một là bị trượt giá, hai là giá giảm sâu thì đến cận ngày thương lái lại không đến mua nữa. Rút kinh nghiệm từ nhiều năm, giờ cứ đến khoảng từ 15/12 âm lịch trở đi ai mua tại vườn thì tôi cắt bán”, ông Tư cho hay. 

Bưởi khi chín có màu đỏ đẹp mắt từ trong ra ngoài

Chia sẻ bí quyết để quả bưởi Luận Văn luôn đỏ mọng, ông Nguyễn Văn Tư nói, khi hái từ trên cây xuống, nếu lau quả bưởi bằng một chút rượu gạo, vỏ bưởi sẽ tăng thêm màu đỏ, hương thơm tỏa đều và có thể để trên bàn thờ được khoảng hai tháng.

Theo ông Lê Trung Hiếu, Chủ tịch Hội Nông dân xã Thọ Xương, huyện Thọ Xuân, hiện tại toàn xã có trên 35 ha bưởi Luận Văn. Trong đó, một số ít diện tích được trồng tập trung, còn lại được người dân phát triển qua phong trào cải tạo vườn tạp, chuyển đổi cơ cấu cây trồng... Hiện tại, xã đã có vùng trồng bưởi của ông Nguyễn Hải Đăng ở thôn 7, đạt OCOP 4 sao.

Trong thời gian tới, địa phương sẽ tiếp tục mở rộng thêm nhiều diện tích loại cây có giá trị kinh tế này. 

Lương Diễn