Trước thềm kỳ họp thứ 7 của Quốc hội khai mạc sáng 20/5, Tổng kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc đã gửi đến các vị đại biểu Quốc hội báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán năm 2018. Bên cạnh những đóng góp tích cực trong điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng của NHNN, trong báo cáo gửi Quốc hội mới đây, Kiểm toán Nhà nước còn chỉ ra những tồn tại của ngành ngân hàng (đến cuối năm 2017).

Cụ thể, báo cáo kiểm toán cho biết một số tổ chức tín dụng tăng trưởng tín dụng vượt mức cho phép của NHNN, bao gồm BaoViet Bank, DongABank, PVComBank. NamA Bank, VietBank với tổng dư nợ vượt 6.988 tỷ đồng.

Vi phạm quy định về giới hạn góp vốn, mua cổ phần có Sacombank, KienLongBank sở hữu cổ phần trực tiếp qua lại lẫn nhau.

5 TCTD nắm giữ cổ phần của hơn 2 TCTD khác bao gồm: MSB, Vietcombank, CBBank, OceanBank, Agribank.

Ngoài ra, Kiểm toán Nhà nước còn phát hiện Công ty TNHH MTV Quản lý Tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) chưa thực hiện vai trò trong việc mua nợ và xử lý nợ xấu.

Cụ thể, VAMC không thẩm định giá mua (giá mua bằng dư nợ trừ (-) dự phòng rủi ro do tổ chức tín dụng tự xác định); không kiểm tra, đánh giá khách hàng vay, tính trung thực, chính xác của hồ sơ, tài liệu và tài sản đảm bảo của khoản nợ... Đồng thời, VAMC xử lý nợ xấu sau khi mua chủ yếu thông qua việc ủy quyền lại cho các tổ chức tín dụng bán nợ, kết quả kiểm toán nêu rõ.

Kết quả kiểm toán cũng cho thấy Ngân hàng Nhà nước chưa xây dựng lộ trình giảm tỷ trọng tiền mặt xuống dưới 10% tổng phương tiện thanh toán theo đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam giai đoạn 2016-2020 (giai đoạn 2011 đến 2017, tỷ lệ tiền mặt/tổng phương tiện thanh toán ở mức gần 12%.) Hệ số an toàn vốn (CAR) toàn hệ thống, theo báo cáo kiểm toán là chưa tin cậy.

Cụ thể, kiểm toán cho rằng loại trừ các ngân hàng yếu kém và các ngân hàng được NHNN mua 0 đồng; một số ngân hàng thương mại đầu tư trái phiếu chéo lẫn nhau, làm “cải thiện ảo” hệ số CAR. Nhiều NHTM phân loại nợ không đúng làm ảnh hưởng đến lợi nhuận, tác động giảm hệ số CAR.

Bên cạnh đó, Kiểm toán Nhà nước cũng cho rằng NHNN còn chậm quyết toán các chương trình hỗ trợ lãi suất, chưa thu hồi nợ tồn đọng nhóm 2 và nợ có tính chất tồn đọng nhóm 2 để hoàn trả ngân sách Nhà nước.

Cụ thể, tính đến 31/12/2017, nợ tồn đọng nhóm 2 và nợ có tính chất nhóm 2 là 108,22 tỷ đồng và 2,2 triệu USD. Trong đó, BIDV có 40,03 tỷ đồng, Agribank 30,95 tỷ, VietinBank 36,23 tỷ đồng và 2,2 triệu USD.

Cũng theo báo cáo này, một số đơn vị chưa xử lý dứt điểm công nợ tồn đọng từ nhiều năm, ví dụ như các khoản tham ô, chiếm dụng từ các tổ tiết kiệm và vay vốn tại 28 chi nhánh từ trước năm 2010 và các khoản nhận bàn giao từ Ngân hàng Nông nghiệp, Kho bạc Nhà nước 3,4 tỷ đồng…tại Ngân hàng Chính sách xã hội.

Theo công bố thống kê của NHNN, đến cuối tháng 2, tỷ lệ an toàn vốn (CAR) của cả hệ thống là 11,8%, cải thiện so với mức 11,57% cuối tháng 1, tuy nhiên vẫn thấp hơn khá nhiều so với mức 12,47% thời điểm đầu năm. Các NHTM Nhà nước vẫn tiếp tục là khối có CAR thấp nhất, chỉ 9,42%. CAR cao nhất là ở các ngân hàng liên doanh, nước ngoài, đạt 24,67%. CAR của khối NHTM Cổ phần là 10,76%.

Trong một báo cáo triển vọng năm 2019 được công bố mới đây, nhóm phân tích của chứng khoán Rồng Việt VDSC lưu ý rằng, tỷ lệ an toàn vốn (CAR) đang là điểm nghẽn đối với hệ thống ngân hàng Việt Nam, chỉ đạt 12 lần, tới cuối năm 2017. Đây là mức thấp nhất trong khu vực ASEAN và chỉ cao hơn Bangladesh.

Hoàng Dung