Làm gì để thị trường trái phiếu Chính phủ sơ cấp hấp dẫn đang đòi hỏi sự “tính toán” thật kĩ lưỡng từ phía cơ quan chức năng.

Lãi suất trái phiếu Chính phủ trúng thầu liên tục tăng nhẹ. Ảnh ST​​​.

Tỷ lệ trúng thầu thấp do khối lượng chào thầu cao

Theo báo cáo thống kê của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, trong tháng 7/2018, Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội đã tổ chức 33 phiên đấu thầu, huy động được tổng cộng 15.770 tỷ đồng trái phiếu, giảm 6,9% so với tháng 6/2018. Thực tế huy động cho thấy, tỷ lệ giá trị trúng thầu so với giá trị gọi thầu trong tháng này chỉ đạt 42,3%.
Theo nhận định của ông Nguyễn Đức Hùng Linh, Giám đốc Phân tích và Tư vấn đầu tư khách hàng cá nhân, Công ty Chứng khoán Sài Gòn (SSI), tỷ lệ trúng thầu không cao do khối lượng chào thầu rất cao. Từ đầu tháng 6, Kho bạc Nhà nước liên tục chào thầu tất cả 6 kỳ hạn với khối lượng lớn trên 7.000 tỷ đồng/phiên, do đó tỷ lệ trúng thầu chỉ đạt trung bình dưới 50%.

Mặt khác, tỷ lệ trúng thầu cũng cần xem xét trên từng kỳ hạn. Mặt bằng lãi suất hiện nay vẫn ở mức thấp nhất trong nhiều năm khiến tổ chức phát hành ưu tiên huy động các kỳ hạn dài. Bằng chứng là lãi suất các kỳ hạn 10 và 15 năm liên tục được đẩy tăng từ 2-3 điểm cơ bản mỗi phiên. Đây là 2 kỳ hạn có tỷ lệ trúng thầu cao nhất, tương ứng 70% và 50% tính từ tháng 4. Hai kỳ hạn dài 20 và 30 năm có kỳ vọng lãi suất cao hơn nhưng phát hành khó khăn. Còn các kỳ hạn ngắn 5 và 7 năm không phải ưu tiên của tổ chức phát hành trong giai đoạn này nên tỷ lệ trúng thầu rất thấp.

Điều chỉnh lãi suất cho hợp cung – cầu

Nhìn vào thực tế thị trường trái phiếu Chính phủ sơ cấp thời gian gần đây có thể thấy, thị trường không còn sôi động như cùng kỳ năm ngoái và có chiều hướng hạ nhiệt. Lý giải nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, ông Nguyễn Đức Hùng Linh cho rằng, thị trường trái phiếu Chính phủ hạ nhiệt không phải do cầu giảm mà do lãi suất.

“Từ đầu quý II, xu hướng tăng lãi suất ngân hàng bắt đầu thể hiện rõ ràng gây khó khăn cho hoạt động phát hành trái phiếu Chính phủ sơ cấp. Lãi suất từ hai phía cung và cầu không gặp nhau khiến tỷ lệ trúng thầu chỉ đạt trung bình 50%. Với dự báo kỳ vọng lãi suất ngân hàng sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới, nếu muốn đẩy mạnh huy động trái phiếu, thì tổ chức phát hành buộc phải nâng lãi suất”, ông Nguyễn Đức Hùng Linh nhận định.

Tuy nhiên, trong bối cảnh giải ngân nguồn vốn trái phiếu Chính phủ chậm, nhà phát hành có lý do để chưa vội điều chỉnh lợi suất phát hành trên thị trường sơ cấp theo sát tín hiệu của thị trường bởi huy động được lượng vốn trái phiếu Chính phủ lớn, nhưng giải ngân chậm sẽ gây gánh nặng trả lãi cho ngân sách.

Theo nhiều chuyên gia kinh tế, hiện ngân hàng thương mại vẫn là nhà đầu tư chủ lực trên thị trường trái phiếu Chính phủ, trong khi càng về cuối năm, theo chu kỳ kinh doanh, các ngân hàng thường tăng dự trữ thanh khoản để đáp ứng cho nhu cầu tăng trưởng tín dụng cao. Điều này khiến cho số vốn sẵn sàng đầu tư vào kênh trái phiếu Chính phủ của khối nhà đầu tư lớn này không còn dồi dào như nửa đầu năm. Sức cầu trên thị trường giảm khiến cho khả năng hấp thụ trái phiếu Chính phủ trên thị trường sơ cấp cũng giảm theo.

Một nhà đầu tư cho rằng, nếu Kho bạc Nhà nước không cần lượng tiền lớn thì có thể cân nhắc giảm giá trị phát hành. Tác động tích cực của bước đi này là tạo hiệu ứng tác động tâm lý tới thị trường, qua đó góp phần làm giảm kỳ vọng lợi suất trên thị trường. Cùng với đó, Kho bạc Nhà nước cần cân nhắc điều chỉnh tăng lợi suất trái phiếu phát hành trên thị trường sơ cấp theo hướng bám sát hơn tín hiệu của thị trường, để cung cầu gặp nhau.

Mặt khác, Kho bạc Nhà nước cần có những thông tin rõ ràng, kịp thời ra thị trường để giúp nhà đầu tư có kế hoạch tham gia thị trường chủ động, tích cực, tránh rơi vào trạng thái khó đoán định tín hiệu điều hành từ phía tổ chức phát hành như hiện tại.