Từ đầu năm đến nay, trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp, chi phí logistics không ngừng “leo thang". Nhiều doanh nghiệp (DN) phản ánh đang gặp nhiều khó khăn, kể cả chi phí logistics và chi phí nguyên liệu gia tăng nên phải cố gắng chống chọi, duy trì hoạt động sản xuất qua giai đoạn này. Trong đó, chi phí logistics là một yếu tố cấu thành quan trọng đối với năng lực cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu.

Hiện tác động của dịch Covid-19 gây nên tình trạng ùn tắc tại cảng, đặc biệt tại khu vực châu Âu và Bắc Mỹ nên các chuyến tàu và khả năng luân chuyển bị hạn chế. Điều này gây ra tình trạng khan hiếm chỗ trên tàu cũng như khan hiếm về phương tiện, đẩy giá cước vận chuyển lên cao. Ở trong nước, việc áp dụng các biện pháp chống dịch hiện nay là ưu tiên hàng đầu cùng những yêu cầu về xét nghiệm đối với các lái xe cũng khá tốn kém, khiến chi phí logistics tăng tác động bất lợi cho DN.

Khan hiếm chỗ trên tàu cũng như khan hiếm về phương tiện đang đẩy giá cước vận chuyển lên cao.

Bà Phạm Thị Bích Huệ, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Western Pacific cho biết, trong thời điểm hiện nay, việc DN đặt được 1 container được coi như “một phần thưởng rất lớn”, vì tất cả các đội tàu đều đang được chi phối bởi các tập đoàn đa quốc gia của nước ngoài. Trong khi đó, Việt Nam chưa tham gia vào thị trường đội tàu quốc tế nên việc tăng, giảm trong tổng chi phí logistics liên quan đến các cước phí vận chuyển rất cao. Chỉ cần một quốc gia hay một chính phủ can thiệp vào đội tàu, thị phần giao thương hàng hóa của Việt Nam sẽ lập tức gặp nhiều khó khăn.

“Đây là một bức tranh rõ nét về đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu. Cước phí booking có thể tăng 1.000% chỉ sau 1 đêm (hơn 10 lần) làm ảnh hưởng đến những hợp đồng kinh doanh với đối tác và làm gãy toàn bộ những hoạch định và đàm phán trước đó. Vì vậy, DN logistics khó có thể đề ra những chiến lược lớn và ký kết các hợp đồng dài hạn với đối tác như trước đây, tất cả đều phải nghe ngóng, thăm dò thị trường và thích nghi với tính thực tế”, bà Huệ cho biết.

Theo ông Đào Trọng Khoa, Phó Chủ tịch Hiệp hội DN dịch vụ logistics Việt Nam (VLA), mặc dù chi phí logistics tại Việt Nam những năm gần đây đã được cải thiện đáng kể so với trước đó, nhưng vẫn còn khá cao so với các nước trong khu vực. Cụ thể, logistics hiện chiếm khoảng 16,8% - 17% trong chi phí của DN, cao hơn so với Thái Lan (15%), Singapore (8,5%) và chiếm tới 50% chi phí vận tải.

Logistics gắn với chuyển đổi số và thương mại điện tử

Nhiều chuyên gia cho rằng, giảm chi phí logistics trong bối cảnh hiện nay là điều cần thiết nhưng cũng là vấn đề khó đối với đa số DN hoạt động trong lĩnh vực này. Do đó, số hóa là yếu tố cần thiết trong bối cảnh hiện nay đối với không chỉ DN ngành logistics nếu DN không muốn tụt hậu.

Ông Đỗ Xuân Minh, Giám đốc SNP Logistics cho biết, mới đây Trung tâm đã đầu tư áp dụng hệ thống quản trị dịch vụ logistics hiện đại, kết hợp triển khai nhiều hệ thống quản lý kho hàng nhằm phục vụ nhu cầu đa dạng của khách hàng. “Việc triển khai ứng dụng các giải pháp CNTT trong quản lý dịch vụ logistics đem lại hiệu quả tối ưu khi quản lý 100% đơn hàng từ khách hàng từ khi phát sinh cho đến khi hoàn tất, ra hoá đơn và theo dõi công nợ, giảm thiểu các sai sót cá nhân. Đánh giá trung thực và hiệu quả năng lực của từng cá nhân trong chuỗi dịch vụ”, ông Minh cho biết.

Chủ tịch HĐQT Công ty CP Western Pacific Phạm Thị Bích Huệ cho rằng, hiện nay ngành logistics đã dần chuyển dịch, khi có đến trên 50% hợp đồng phục vụ cho thị phần tiêu thụ nội địa, đi theo sự tăng trưởng đột biến của thương mại điện tử. Đây vừa là cơ hội vừa là thách thức vì nó đặt ra những bài toán như tốc độ đổi mới công nghệ, chi phí vốn, chi phí đầu tư các trung tâm logistics phát triển cùng với các trung tâm thương mại điện tử.

“Các trung tâm logistics và thương mại điện tử đang nổi lên đều đòi hỏi các vị trí đất đẹp để hình thành hạ tầng thiết yếu cho ngành. Nếu các DN logistics và thương mại điện tử liên kết được với nhau, có những kiến nghị với Chính phủ để tiếp cận các quy hoạch sớm nhất và đồng bộ từ ban đầu, logistics Việt Nam có thể đi nhanh hơn các tập đoàn đa quốc gia nước ngoài vì chúng ta đang có thế mạnh trong khâu thực hiện thủ tục pháp lý, các thủ tục để tiếp cận với đất đai cùng các nguồn tài nguyên”, bà Huệ nêu giải pháp.

Logistics chưa gắn kết với thương mại điện tử khó giảm chi phí cho doanh nghiệp. Ảnh minh họa: Vneconomy

Tháng 7 vừa quam Bộ Công Thương đã có đề nghị Hiệp hội DN Dịch vụ logistics Việt Nam, Hiệp hội Cảng biển Việt Nam, các đơn vị quản lý, khai thác cảng biển, các DN vận tải biển và Trung tâm logistics trên toàn quốc xem xét giảm phí lưu container, lưu kho, lưu bãi cho hàng hóa ở cảng biển và các Trung tâm logistics cho các DN bị buộc phải cắt giảm sản xuất do tác động của dịch Covid-19.

Cùng với đó, nâng cao năng lực giải phóng hàng hóa ra khỏi cảng, năng lực khai thác của bãi cảng và phối hợp giữa các bên điều tiết lượng hàng nhập về cảng để tạo thuận lợi cho DN xuất nhập khẩu.

Tuy nhiên, theo ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), hiện nay cần có cơ chế để các DN được phép duy trì hoạt động với điều kiện như đảm bảo giãn cách tối đa, đảm bảo giãn cách trong quy trình sản xuất không có sự tiếp xúc, hạn chế tối đa tiếp xúc giữa các tổ đội, đảm bảo trang thiết bị cá nhân...

“Nếu các cơ sở cảng biển, logistics áp dụng quy định chỉ cần 1 ca nhiễm phải đóng cửa toàn bộ thì hàng hóa sẽ bị ách tắc. Nên cần phải thay đổi phương án, nếu có 1 ca F0 thì chỉ đóng cửa một bộ phận, không thể đóng cửa toàn bộ vì như thế sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ quá trình của chuỗi cung ứng, ách tắc hàng hóa là điều khó tránh và rất khó có thể phục hồi”, ông Hải lưu ý./.

Tác giả: Nguyễn Quỳnh