Bắt buộc những tác phẩm không thể thay thế

6 tác phẩm trong dự thảo chương trình được lựa chọn dựa vào tiêu chí nào, thưa ông?

Dự thảo Chương trình ngữ văn mới đã nêu lên các tiêu chí và yêu cầu lựa chọn văn bản nói chung, chẳng hạn: phục vụ trực tiếp cho việc phát triển các phẩm chất và năng lực theo mục tiêu, yêu cầu cần đạt của chương trình; phù hợp kinh nghiệm, năng lực nhận thức, đặc điểm tâm sinh lý, mối quan tâm của học sinh (HS) ở từng lớp/cấp học.

PGS-TS Đỗ Ngọc Thống

Chương trình giúp HS có hứng thú đọc văn; có giá trị đặc sắc về nội dung và nghệ thuật, nhất là có tính chuẩn mực và sáng tạo về ngôn ngữ; phản ánh được thành tựu về tư tưởng, văn học, văn hóa dân tộc như tinh thần yêu nước, độc lập dân tộc, ý thức về chủ quyền quốc gia, tính nhân văn, lòng nhân ái, khoan dung… và những giá trị phổ quát của nhân loại.

Riêng 6 văn bản bắt buộc, ngoài các tiêu chí trên còn phải đáp ứng được một số yêu cầu sau: Đó là những tác phẩm có vị trí và tầm quan trọng bậc nhất, khó thay thế về tư tưởng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc và giá trị nhân văn.

Có thể thấy điểm chung xuyên suốt các tác phẩm bắt buộc gồm Bài thơ Thần, Hịch tướng sĩ, Bình Ngô đại cáo, Truyện Kiều, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc và Tuyên ngôn Độc lập, là tinh thần dân tộc, tinh thần yêu nước, ý thức về chủ quyền lãnh thổ và tính nhân văn. Đó cũng là những áng văn tiêu biểu cho hình thức các thể loại, mang nhiều giá trị đặc sắc của lịch sử văn học dân tộc; tư tưởng của các tác phẩm này vẫn có ảnh hưởng sâu sắc và hiện vẫn truyền được cảm hứng cho giới trẻ.

Dù theo định hướng mở nhưng vẫn cần có những yêu cầu bắt buộc về học vấn cốt lõi, trong đó có hiểu biết về một số tác phẩm mà HS phổ thông không thể không biết như trên đã nêu.

Học sinh lớp 12 tại TP.HCM trong giờ học môn văn

Giáo viên, học sinh tự lựa chọn các tác phẩm khác

Vậy những tác phẩm gần gũi hơn với cuộc sống đời thường, về những con người bình dị nhưng đại diện cho số đông, cho các tầng lớp khác nhau trong xã hội mà HS cũng rất cần được biết thì sao?

Nếu chương trình chỉ học mỗi 6 tác phẩm này thì đây đúng là một điểm cần băn khoăn. Cần khẳng định ngay rằng quy định học bắt buộc 6 tác phẩm này không có nghĩa là toàn bộ chương trình chỉ dạy 6 tác phẩm đó và cũng không phải tất cả các tác phẩm khác (không bắt buộc) chỉ là đọc thêm. Tổng thời lượng dành cho môn ngữ văn phổ thông là 4.520 tiết, chẳng lẽ chỉ học chính 6 tác phẩm ấy? Vì thế sách giáo khoa (SGK) và giáo viên sẽ phải giới thiệu thêm rất nhiều văn bản, gấp rất nhiều lần 6 tác phẩm này, nên không thiếu những tác phẩm nhằm đáp ứng yêu cầu đời thường. Ngoài ra, cần khẳng định cảm hứng yêu nước là cảm hứng chủ đạo, đáng được đề cao. Vả lại đó chính là thực tiễn lịch sử và thành tựu văn học nước ta.

Với kho tàng văn học đồ sộ của VN, liệu có khó khăn cho giáo viên trong việc lựa chọn tác phẩm nào để giảng dạy phù hợp? Chương trình môn học có đưa ra định hướng cho giáo viên để thực hiện điều này không, thưa ông?

Định hướng của chương trình cho việc lựa chọn tác phẩm chính là các yêu cầu cần đạt cho mỗi lớp. Ngoài ra, chương trình cũng nêu lên một phụ lục gợi ý các tác phẩm nên lựa chọn. Nếu giáo viên thấy khó khăn trong việc lựa chọn thì trước mắt cứ dựa vào gợi ý của chương trình và SGK.

Nhìn chung trừ 6 tác phẩm bắt buộc, với nhiều tác phẩm có giá trị khác, chúng tôi dành quyền cho tác giả viết SGK và giáo viên, HS tự lựa chọn. Ví dụ, để đáp ứng yêu cầu cần dạy cho HS biết đọc hiểu và tiếp nhận truyện cổ tích VN chẳng hạn thì có thể chọn Thạch Sanh hoặc Em bé thông minh, hoặc Cây khế, Sọ Dừa...; không nhất thiết bắt buộc chỉ dạy mỗi Tấm Cám. Cũng như vậy ở giai đoạn văn học 1930 - 1945, có nhiều nhà văn, nhiều tác phẩm có giá trị, chương trình chỉ nêu gợi ý, còn việc chọn tác phẩm của Vũ Trọng Phụng hay Nam Cao, Ngô Tất Tố hay Thạch Lam... thì dành quyền cho tác giả viết sách và người thực hiện dạy học lựa chọn, miễn là các văn bản - tác phẩm được chọn phải đáp ứng được các tiêu chí và yêu cầu mà chương trình đã nêu.

Title đã được ANTT thay đổi.

Theo Thanh Niên