Nhật Bản phát hành tiền giấy sử dụng công nghệ chống tiền giả. (Nguồn: Getty Images)

Theo phóng viên TTXVN tại Tokyo, ngày 3/7, Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BOJ) bắt đầu phát hành loại tiền giấy mới sử dụng hình ảnh 3 chiều (3D) tiên tiến đầu tiên trên thế giới để chống tiền giả. Đây là lần đầu tiên sau 20 năm Nhật Bản lưu hành tiền giấy mới.

Tiền giấy mới gồm 3 loại mệnh giá 10.000 yen, 5.000 yen (62 USD) và 1.000 yen, in hình chân dung 3 chiều của các nhân vật lịch sử gắn liền với các tổ chức tài chính và giáo dục của Nhật Bản. Hình ảnh sẽ thay đổi tùy theo các hướng và góc nhìn khác nhau.

Tiền giấy mệnh giá 10.000 yen (62 USD) có hình nhà kinh tế Eiichi Shibusawa, được ca ngợi là "cha đẻ của chủ nghĩa tư bản Nhật Bản" và là người sáng lập ngân hàng và sàn giao dịch chứng khoán đầu tiên của nước này; tờ 5.000 yen (31 USD) in hình nhà giáo dục Umeko Tsuda - người tiên phong trong giáo dục phụ nữ ở Nhật Bản và tờ 1.000 yen (6 USD) in hình nhà vi sinh vật học Shibasaburo Kitasato nổi tiếng.

Mặt sau của tờ 10.000 yen in hình tòa nhà gạch đỏ Marunouchi của ga Tokyo - một công trình kiến trúc lịch sử nổi tiếng được xếp hạng là tài sản văn hóa quan trọng.

Mặt sau của tờ 5.000 yen là những bông hoa tử đằng được yêu thích ở Nhật Bản, còn mặt sau của tờ 1.000 yen là tác phẩm “Sóng lừng Kanagawa" nổi tiếng mô tả những con sóng lớn và Núi Phú Sĩ.

Đây là bức tranh nằm trong chuỗi tác phẩm “36 tầm nhìn Núi Phú Sĩ," của nghệ sỹ Katsushika Hokusai, một trong những đại diện cho dòng tranh in ukiyo-e thời kỳ Edo.

Loại tiền giấy này có nhiều tính năng bảo mật mới, trong đó có một số tính năng đầu tiên trên thế giới để ngăn chặn làm giả và tăng tính khả dụng.

Mệnh giá trên các tờ tiền mới này là chữ số Arab, kích cỡ lớn hơn so với phiên bản hiện nay, thay thế các Hán tự tiếng Nhật, để tất cả mọi người, bất kể tuổi tác và quốc tịch, đều nhận biết được mệnh giá một cách dễ dàng. Ngoài ra, các tờ tiền này còn có các dấu xúc giác để người khiếm thị xác định được mệnh giá đồng tiền.

Theo kế hoạch, BOJ trước tiên cung cấp tiền giấy mới cho các tổ chức tài chính và các ngân hàng sẽ bắt đầu sử dụng chúng sau khi chuẩn bị sẵn sàng. Điều này có nghĩa là thời điểm tiền giấy mới được cung cấp đến tay người dùng qua máy ATM và cửa sổ thu ngân sẽ khác nhau giữa các tổ chức tài chính.

Nhật Bản có kế hoạch in khoảng 7,5 tỷ tờ tiền mới vào cuối tài khóa hiện tại, bổ sung thêm vào khoảng 18,5 tỷ tờ tiền, trị giá 125.000 tỷ yen, đã được lưu hành tính đến tháng 12/2023.

Tính đến cuối tháng 3, BOJ đã chuẩn bị 4,53 tỷ tờ tiền mới và dự kiến con số này sẽ đạt 5 tỷ vào ngày 3/7. Theo BOJ và Bộ Tài chính Nhật Bản, tiền giấy cũ vẫn được chấp nhận khi tiền mới được lưu hành.

Theo khảo sát của Bộ Tài chính, khoảng 80-90% số ngân hàng, nhà ga, cửa hàng tiện lợi và siêu thị sẽ hoàn tất việc cập nhật máy để chấp nhận tiền giấy mới trước ngày 3/7.

Tuy nhiên, máy bán hàng tự động trên đường phố và máy bán vé tại nhà hàng dự kiến sẽ mất nhiều thời gian hơn để cập nhật.

Phát biểu tại lễ phát hành tiền mới ngày 3/7, Thống đốc BOJ Kazuo Ueda nói: “Trong khi quá trình hướng tới xã hội không tiền mặt đang tiến triển, tiền mặt vẫn là một phương thức thanh toán đáng tin cậy mà bất kỳ ai cũng có thể tự tin sử dụng ở bất cứ đâu. Tiền mặt dự kiến sẽ tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong tương lai."

Tuy nhiên, việc phát hành tiền mới cũng mang lại những thách thức. Viện nghiên cứu Nomura ước tính rằng việc điều chỉnh cơ sở hạ tầng, chẳng hạn như máy ATM, máy bán vé và máy bán hàng tự động, để phù hợp với tiền giấy mới sẽ tiêu tốn 1.630 tỷ yen (10 tỷ USD).

Theo khảo sát của Bộ Tài chính, hơn 90% máy ATM tại các tổ chức tài chính và 80-90% số máy tính tiền tại siêu thị và các nhà bán lẻ khác dự kiến sẽ tương thích với các tờ tiền mới ngay từ đầu. Tuy nhiên, máy bán đồ uống tự động dự kiến chỉ tương thích từ 20-30%.

Tại các nhà hàng nơi khách hàng lựa chọn tại máy in vé để đưa cho nhân viên, chỉ có khoảng 50% số máy tương thích.

Nhật Bản - quốc gia được cho là ưa chuộng sử dụng tiền mặt - đang thúc đẩy hướng tới thanh toán không dùng tiền mặt.

Tính đến năm 2021, tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt tại Nhật Bản là 32,5%, thua xa mức 95,3% của Hàn Quốc và 83,8% của Trung Quốc.

Đến năm 2023, mặc dù thanh toán không dùng tiền mặt tại Nhật Bản đạt 39,3%, nhưng vẫn chưa đạt được mục tiêu khoảng 40% của chính phủ./.

Tác giả: Nguyễn Tuyến-Linh Tô