Ðến thời điểm hiện tại, theo ghi nhận đã có 5/24 ngân hàng xóa sạch nợ tại VAMC, bao gồm Vietcombank, MBBank, Techcombank, OCB và VIB. So với thời điểm cuối năm 2017, danh sách này có thêm sự góp mặt của OCB và VIB: cuối năm 2017, VIB còn nắm hơn 1.500 tỷ đồng, OCB nắm 317 tỷ đồng trái phiếu đặc biệt VAMC.

15/24 ngân hàng có lượng trái phiếu đặc biệt của VAMC giảm so với hồi đầu năm 2018. 5 ngân hàng tiếp tục tăng thêm nợ xấu tại VAMC bao gồm Saigonbank, BaoVietBank, ABBank, VietinBank, SCB.

Tổng hợp từ BCTC Hợp nhất sau soát xét năm 2018

Sacombank là ngân hàng có nhiều nợ xấu tại VAMC nhất, lên tới 40.233 tỷ đồng, giảm nhẹ 7,5% so với đầu năm 2018. Theo sau là SCB với dư nợ hơn 26.600 tỷ, tăng 10,6%; BIDV với hơn 14.100 tỷ, giảm mạnh 36,8%.

Đứng thứ 4 trong các NHTMCP về số nợ xấu ở VAMC là VietinBank với con số hơn 13.400 tỷ, tăng mạnh 81,6%. Đáng chú ý, ngân hàng này đã từng sạch nợ tại VAMC vào thời điểm cuối quý 2/2018. Điều đó có nghĩa, chỉ trong 6 tháng cuối năm 2018, VietinBank quay trở lại bán thêm hơn 13.400 tỷ nợ xấu sang VAMC.

Sacombank có lượng nợ xấu ở VAMC nhiều nhất với 40.233 tỷ đồng.

Bán nợ cho VAMC là một phương thức xử lý nợ chủ yếu của các ngân hàng để được hỗ trợ trong quá trình xử lý nợ xấu, đồng thời cũng là một cách làm đẹp bảng cân đối kế toán. Tuy nhiên, bán nợ cho VAMC cũng không đồng nghĩa các ngân hàng sẽ thoát khỏi gánh nặng từ các khoản nợ xấu này.

Nợ xấu vẫn có khả năng quay lại ngân hàng nếu sau 5 năm (thời hạn của trái phiếu đặc biệt) vẫn chưa được xử lý. Hơn nữa, tuy đã bán nợ cho VAMC, các ngân hàng vẫn phải tiếp tục trích lập dự phòng với chi phí khá cao ở mức 20% đối với mệnh giá trái phiếu trong vòng 5 năm (chỉ trừ vài trường hợp đặc biệt dạng tái cơ cấu được trích lập dự phòng ở mức 10% theo thời hạn trái phiếu 10 năm).

Hiện nay có nhiều số liệu khác nhau về nợ xấu, được các cơ quan, tổ chức khác nhau công bố. Nhìn chung các số liệu công bố cho thấy tỷ lệ nợ xấu của các NHTM đã giảm khá nhiều, đó là kết quả của việc đa dạng hóa các biện pháp giải quyết nợ xấu.

Chẳng hạn, NHNN cho biết, đến cuối năm 2018, tỷ lệ nợ xấu nội bảng là 1,89%, giảm so với mức 2,46% cuối năm 2016 và mức 1,99% cuối năm 2017; bao gồm cả nợ tiềm ẩn thành nợ xấu và nợ bán cho VAMC thì ở mức 6,67%.

Trong một nghiên cứu, TS Trần Thế Sao, trường ĐH Mở TP.HCM cho rằng tỷ lệ nợ xấu nội bảng đang ở mức thấp song nợ xấu ngoại bảng vẫn còn cao. Trong các biện pháp giải quyết nợ xấu của các NHTM thì chủ yếu vẫn là bán nợ cho VAMC, trích lập dự phòng rủi ro đưa ra ngoại bảng,…còn số nợ xấu thu được từ bán tài sản đảm bảo, từ khách hàng chiếm tỷ trọng thấp.

Không thể phủ nhận, kể từ khi VAMC ra đời đã hỗ trợ các TCTD rất nhiều trong quá trình xử lý nợ xấu, tuy nhiên, như nhiều chuyên gia nhận định, VAMC không phải là "cây đũa thần" và các TCTD cần được chủ động hơn trong việc tự xử lý nợ của mình.

Đó cũng chính là lý do mà Nghị Quyết 42 được ban hành vào năm 2017, giúp các ngân hàng có nhiều hướng xử lý nợ xấu hơn. Và thực tế, trong 2 năm trở lại đây, các NHTM đã có xu hướng hạn chế đẩy nợ xấu sang VAMC, thay vào đó tích cực xử lý nợ xấu qua các hình thức như bán nợ, phát mại tài sản bảo đảm, sử dụng dự phòng rủi ro tín dụng,…

Tính riêng trong năm 2018, Agribank đã thu hồi nợ sau xử lý rủi ro và nợ đã bán VAMC lên tới gần 12.000 tỷ đồng, vượt kế hoạch giao tỷ lệ nợ xấu nội bảng của Agribank đã giảm xuống còn 1,51%. Còn kể từ khi Nghị quyết 42 có hiệu lực đến nay, Agribank thu hồi nợ xấu và nợ sau xử lý đạt 89.822 tỷ đồng, riêng trong năm 2018 đạt 66.789 tỷ đồng. Năm 2019 Chính phủ đặt mục tiêu cho Agribank là phải làm sạch nợ tại VAMC. Đáng nói, trước đó Agribank từng là ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu cũng như lượng nợ xấu bán lại cho VAMC lớn nhất hệ thống.

Mới công bố kế hoạch hoạt động kinh doanh năm 2019, TPBank cũng cho biết dự kiến mua lại toàn bộ hoặc 1 phần trái phiếu VAMC trong năm nay, tùy theo số vượt kế hoạch lợi nhuận trước thuế. Và tình hình có vẻ đang ủng hộ dự định này của TPBank khi quý 1/2019 ghi nhận lợi nhuận đạt 853 tỷ đồng, tăng 66% so với cùng kỳ và đạt 26,7% kế hoạch năm.

Một lượng nợ xấu đã bán cho VAMC sẽ sớm quay về các ngân hàng trong thời gian tới, khi nhìn lại quá trình mua nợ của VAMC, cao điểm rơi vào năm 2015, theo đó lượng đáo hạn lớn sẽ tập trung vào năm 2020. Điều đáng mừng là ngành ngân hàng đang vào giai đoạn có lợi nhuận cao và tỷ lệ nợ xấu nội bảng đã giảm thấp, tạo điều kiện để các nhà băng chủ động nhận về một phần hoặc toàn bộ nợ đã bán cho VAMC mà không gây nhiều xáo trộn trong kết quả kinh doanh. 

Về vấn đề nợ xấu của các ngân hàng, mới đây, Kiểm toán Nhà nước vừa ban hành Đề cương kiểm toán chuyên đề việc thực hiện Nghị quyết 42/2017/QH14 (Nghị quyết 42) về thí điểm xử lý nợ xấu. Theo đó, cơ quan kiểm toán sẽ đánh giá việc phê duyệt phương án xử lý nợ xấu; thanh tra, giám sát việc thu hồi nợ xấu tại các ngân hàng. Những ngân hàng thương mại cổ phần nằm trong diện kiểm toán lần này bao gồm CB Bank, GP Bank, Eximbank, ACB, ABB, SeaBank, SHB, Sacombank, VPBank, VietCapitalBank, Nam A Bank, OCB, VIB, Viet A Bank, VietBank....

Thông qua kiểm toán một số hồ sơ cụ thể, Kiểm toán Nhà nước sẽ làm rõ những khó khăn, vướng mắc trong xử lý nợ xấu tại các nhà băng này.

Riêng VAMC, Kiểm toán Nhà nước sẽ đánh giá thêm việc mua bán, xử lý nợ xấu và tài sản đảm bảo được mua lại từ các ngân hàng.

Khánh Linh (T/h)