Sản xuất từ nhôm, đồng, hoặc hợp kim, tiền xu từng là phương tiện thanh toán phổ biến tại Việt Nam những năm giữa thế kỷ 20 trước khi biến mất trong giao dịch ngày nay.

Năm 1945 - 1946, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa phát hành bộ tiền xu gồm các mệnh giá 20 xu, 5 hào, 1 đồng và 2 đồng.

Ngoài mệnh giá 2 đồng được làm bằng chất liệu đồng thau, các đồng tiền khác đều được làm bằng nhôm.

Chất liệu nhôm dẻo, cộng thêm bề ngang khá mỏng giúp người dân có thể đục lỗ trên tiền để làm thành xâu, giúp dễ dàng cất trữ và kiểm đếm.

Việc bị đục lỗ cũng không khiến cho tiền xu bị mất giá trị trong lưu thông.

Thời kỳ hai miền chia cắt, người dân miền Bắc sử dụng một loại tiền xu, trong khi người miền Nam lại có hệ thống tiền riêng.

Ngân hàng Quốc gia Việt Nam (tại miền Nam) từng phát hành rất nhiều loại tiền với mệnh giá và chất liệu khác nhau, từ 10 xu đến 50 đồng.

Tiền được làm chủ yếu từ nhôm, niken hoặc hợp kim thép-niken. Thậm chí, một đồng với chung mệnh giá có thể được phát hành bằng nhiều loại chất liệu khác nhau.

Phần lớn tiền đều có hình dạng tròn, một số mệnh giá hình lượn sóng.

Năm 1958, Ngân hàng Quốc gia Việt Nam (tại miền Bắc) phát hành 3 đồng xu bằng chất liệu nhôm, mệnh giá 1 xu, 2 xu và 5 xu.

Mặt trước của các đồng tiền này in hình quốc huy, giữa đồng tiền có khoét một lỗ tròn lớn.

Năm 1976, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phát hành bộ tiền xu có mệnh giá từ 1 hào trở lên. Tính mỹ thuật trên đồng tiền này khá tương đồng với các đồng xu ra đời năm 2003.

Năm 2003, tiền kim loại mệnh giá từ 200 đồng, 500, 1.000, 2.000 và 5.000 đồng được đưa vào lưu thông, nhằm thay thế dần tiền lẻ cotton.

Các mệnh giá 200, 500 đồng được làm bằng thép mạ niken, tiền 1.000, 2.000 đồng làm bằng thép mạ đồng trong khi xu 5.000 đồng làm bằng hợp kim đồng-nhôm-niken, mặt bên được khía vỏ sò.

Dù được kỳ vọng sẽ có chất lượng tốt, ít mang đến nguy hiểm cho người dùng (khả năng nhiễm khuẩn thấp hơn), nhưng tiền xu nhanh chóng trở nên lạc lõng và bị người dùng tẩy chay do bất tiện trong lưu trữ, xuống cấp nhanh chóng. Đến năm 2011, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý ngừng đúc và đưa vào lưu thông loại tiền kim loại này.

Tác giả: Hương Nguyễn