Giải ngân vốn đầu tư công được cho là giải pháp kích hoạt các khu vực đầu tư khác nhằm góp phần phục hồi kinh tế.

Căn cứ Nghị quyết của Quốc hội, thực hiện quy định tại Luật Đầu tư công 2019, Thủ tướng Chính phủ đã giao kế hoạch đầu tư công vốn ngân sách nhà nước cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương 657.349 tỷ đồng, bao gồm vốn ngân sách trung ương 225.000 tỷ đồng (vốn trong nước 205.000 tỷ đồng, vốn nước ngoài 20.000 tỷ đồng); vốn ngân sách địa phương 432.349 tỷ đồng.

Chỉ còn 25.000 tỷ đồng vốn chưa phân bổ

Theo báo cáo về tình hình thanh toán vốn đầu tư nguồn ngân sách nhà nước tháng 1/2024, ước thực hiện 2 tháng kế hoạch năm 2024 của Bộ Tài chính, tổng số kế hoạch bố trí cho các dự án quan trọng quốc gia, dự án cao tốc, liên vùng, đường ven biển, dự án trọng điểm khác là 92.900 tỷ đồng và dự án, nhiệm vụ thuộc 3 chương trình mục tiêu quốc gia là 27.220 tỷ đồng.

Ngoài ra, kế hoạch vốn cân đối ngân sách địa phương năm 2024 các địa phương giao tăng so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao là 32.427 tỷ đồng. Kế hoạch vốn các năm trước đã được cho phép kéo dài tính đến thời điểm báo cáo là 105,2 tỷ đồng.

Như vậy, tổng kế hoạch giao năm 2024, gồm kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, kế hoạch vốn cân đối địa phương giao tăng, kế hoạch các năm trước chuyển sang lên tới 689.881,2 tỷ đồng.

Nếu không tính số kế hoạch vốn cân đối ngân sách địa phương các địa phương giao tăng nói trên thì tổng số vốn đã phân bổ là trên 632.057 tỷ đồng, đạt trên 96% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ đã giao.

So sánh với cùng kỳ năm ngoái, tính đến cuối tháng 2/2023 mới phân bổ hết 95,05% kế hoạch vốn Thủ tướng giao. Còn nếu không tính số kế hoạch vốn cân đối ngân sách địa phương các địa phương giao tăng thì tỷ lệ này chỉ đạt 88,75% số vốn Thủ tướng giao.

Như vậy, việc phân bổ kế hoạch vốn năm nay tăng tốc hơn nhiều so với năm ngoái khi tính hết tháng 6/2023 mới hoàn thành kế hoạch vốn Thủ tướng giao.

Tuy nhiên, tính đến cuối tháng 2/2024, vẫn còn 20 bộ, cơ quan trung ương (Viện Khoa học xã hội Việt Nam, Bộ Tài chính, Uỷ ban dân tộc, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội...) cùng 38 địa phương như: Lai Châu, Bắc Ninh, Thanh Hoá, Quảng Bình... chưa phân bổ hoặc phân bổ chưa hết kế hoạch vốn đã được Thủ tướng Chính phủ giao.

Nguồn: Bộ Tài chính.

Tổng số vốn chưa phân bổ chi tiết là 25.291,1 tỷ đồng, chiếm 3,85% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao; trong đó, vốn ngân sách trung ương hơn 10.751 tỷ đồng, vốn cân đối ngân sách địa phương hơn 14.539 tỷ đồng.

Nguyên nhân cản trở phân bổ vốn

Nêu rõ nguyên nhân chưa phân bổ hết nguồn vốn đầu tư công năm 2024, Bộ Tài chính cho biết vốn theo ngành, lĩnh vực chưa phân bổ là 7.961,8 tỷ đồng. Trong đó, vốn trong nước chưa phân bổ là 6.196 tỷ đồng do nguyên nhân là 10 bộ và 9 địa phương dự kiến bố trí cho các dự án khởi công mới nhưng chưa hoàn thiện thủ tục đầu tư.

Bên cạnh đó, 3 bộ, ngành và 1 ngành, địa phương dự kiến bố trí cho các dự án, nhiệm vụ đang trình Thủ tướng Chính phủ cho phép kéo dài thời gian bố trí vốn để thực hiện và hoàn thành.

Một số bộ, ngành, địa phương dự kiến bố trí cho các dự án, nhiệm vụ đang tổng hợp để trình cấp có thẩm quyền điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn làm căn cứ bố trí trong kế hoạch năm 2024.

"104 tỷ đồng của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Liên minh Hợp tác xã Việt Nam chưa gửi quyết định phân bổ", Bộ Tài chính thông tin.

Cũng theo cơ quan này, còn 1.438 tỷ đồng của các bộ, ngành và địa phương chưa phân bổ do các nguyên nhân khác như: 1.098 tỷ đồng của Bộ Tài chính dự kiến bố trí cho các dự án đang hoàn thiện thủ tục phê duyệt dự án, dự án đang tổng hợp để báo cáo cấp thẩm quyền điều chỉnh bổ sung trung hạn và một phần không sử dụng hết.

Bởi thời điểm xây dựng kế hoạch năm 2024 dự kiến bố trí cho chương trình phục hồi và phát triển kinh tế; tuy nhiên, sau đó các dự án này đến nay đã được bố trí từ nguồn năm 2023 và được Quốc hội cho phép kéo dài sang năm 2024 nên không có nhu cầu sử dụng từ kế hoạch năm 2024. Bộ Tài chính đang dự kiến phương án đối với số còn lại chưa phân bổ để báo cáo cấp thẩm quyền...

Về số vốn nước ngoài chưa phân bổ chi tiết là 1.767 tỷ đồng, Bộ Tài chính cho rằng nguyên nhân là do vướng mắc trong công tác đấu thầu thuộc “Chương trình Kỹ năng và Kiến thức cho tăng trưởng kinh tế toàn diện sử dụng vốn ODA của Ngân hàng Phát triển Châu Á” với dự án của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, 1 dự án của Bộ Công thương, 4 dự án của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và vướng mắc do đang điều chỉnh chủ trương đầu tư tại dự án Quản lý nước Bến Tre (JICA3) của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Bên cạnh đó, Thành phố Hồ Chí Minh chưa phân bổ 518 tỷ đồng dự kiến bố trí cho dự án Đường sắt đô thị số 1 đang chờ Thủ tướng Chính phủ bổ sung kế hoạch trung hạn để giao kế hoạch năm 2024.

Ngoài ra, vốn chương trình mục tiêu quốc gia chưa phân bổ trên 2.789 tỷ đồng do nhiều dự án khởi công mới đang thực hiện lập, phê duyệt dự án nên chưa đủ điều kiện để phân bổ vốn.

Đối với nguồn vốn ngân sách địa phương, theo Bộ Tài chính, hiện còn 20 địa phương chưa phân bổ hết vốn với số vốn trên 14.539 tỷ đồng.

Trong đó, một số địa phương có số vốn chưa phân bổ lớn như Hưng Yên với 6.564 tỷ đồng, chiếm tới 35,3% kế hoạch vốn cân đối ngân sách địa phương được Thủ tướng Chính phủ giao; Bắc Ninh 1.548 tỷ đồng; Long An 1.107 tỷ đồng do địa phương để lại phân bổ sau, chưa phân bổ hết vốn đầu tư từ nguồn thu sử dụng đất, xổ số, bội chi ngân sách địa phương.

Để sớm phân bổ hết kế hoạch vốn, tạo tiền đề cho công tác giải ngân vốn, Bộ Tài chính kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với các bộ, cơ quan trung và địa phương báo cáo phương án xử lý cụ thể đối với các vướng mắc liên quan đến kế hoạch đầu tư vốn ngân sách trung ương năm 2024, theo đúng Quyết định số 1603/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và Nghị quyết số 20/NQ-CP ngày 5/2/2024 của Chính phủ về phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 1/2024.

Đối với việc giao cho các đơn vị không trực thuộc làm chủ đầu tư tại một số bộ, Bộ Tài chính đề nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẩn trương phối với Bộ Giao thông vận tải, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Lao động Thương binh xã hội để kết luận thanh tra việc các bộ giao cơ quan không trực thuộc làm chủ đầu tư, chịu trách nhiệm tổ chức triển khai thực hiện dự án đúng quy định của pháp luật về xây dựng, đầu tư công, ngân sách nhà nước.

Tác giả: Trâm Anh