Mong mỏi được “an cư lạc nghiệp”

Bản Sa Lắng của đồng bào dân tộc Thái nằm ở phía bên kia bờ sông Mã, thuộc xã Thanh Xuân, huyện Quan Hóa (Thanh Hóa), đây là khu tái định cư của người dân thuộc diện di dời vì Dự án thủy điện Hồi Xuân.

Từ năm 2014, dự án thủy điện được tiến hành, các hộ dân nhường đất cho dự án được đền bù để tiến hành di dời. Thế nhưng, 4 năm trôi qua, mặt bằng tái định cư thi công chậm chạp vẫn hoàn tất nhưng người dân chưa được chia đất để xây dựng nhà cửa sinh sống khiến họ lâm vào tình thế “tiến thoái lưỡng nan”, ở không được, đi cũng chẳng xong.

Bản văn hóa cấp huyện đang sống cầm chừng chờ ngày tái định cư

“Chúng tôi cứ nghĩ cùng lắm chỉ phải đợi 1 năm sẽ được đến nơi ở mới, có ai ngờ đến bây giờ mặt bằng vẫn chưa làm xong. Chúng tôi cứ phải sống tạm bợ như thế này, người thì đi thuê nhà, người thì đi ở nhờ nhà họ hàng, đất đai ruộng vườn thì không còn để canh tác nữa, chúng tôi chỉ biết sống nhờ mấy cây luồng và tiền đền bù. Chỉ lo rồi khi hết tiền không biết sống bằng gì”, ông Hà Thanh Nghị, bản Sa Lắng lo âu bày tỏ.

Anh Hà Văn Hưng (một người dân khác) cho biết, trước kia nhà anh gần sông nên từ khi thủy điện bắt đầu xây dựng là gia đình anh đã phải di dời khẩn cấp. Do chưa có nơi ở mới nên anh đi thuê nhà để ở.

Các hộ dân mong mỏi được nhanh chóng "an cư lạc nghiệp"

“Ông bà tôi ở với cậu mợ, mấy đứa con tôi, tôi thuê cho nó ở gần trường để đi học. Còn vợ chồng tôi thuê nhà ở gần đấy để ở, cứ chờ có mặt bằng để làm nhà mới, chúng tôi rất sốt ruột. Cả hai vợ chồng công việc đều không có, ruộng vườn cũng không còn, chỉ sống nhờ vào mấy đồng tiền đền bù thì chả mấy chốc mà hết. Chỉ lo đến lúc có mặt bằng thì đã tiêu hết tiền để làm nhà rồi”, anh Hưng nói.

Ông Cao Thanh Bình, Bí thư chi bộ kiêm Trưởng bản Sa Lắng cho biết: “Cả bản có 53 hộ nằm trong diện di dời. Trong đó có 5 nhà phải di dời khẩn cấp nên phải thuê nhà để ở. Còn lại đa số các nhà trong bản đều thiếu kiên cố, xuống cấp nhưng không ai sửa vì chờ đợi để chuyển đến nơi ở mới”.

Về nguyên nhân đến giờ người dân vẫn còn chưa được chuyển đến nơi ở mới, ông Cao Văn Định, cán bộ địa chính xã Thanh Xuân cho biết, do việc san lấp để chia mặt bằng cho người dân tiến hành chậm nên người dân chưa có nơi tái định cư.

“Theo dự toán, số mặt bằng trả cho bản Sa Lắng để tái định cư là 47.881,1m2. Trong đó đất xây dựng nhà là 40.643,2m2. Trong toàn xã có 141 hộ phải di dời. Bản Sa Lắng có 53 hộ di dời theo diện tái định cư, còn các bản khác, ít hơn nên di dời tự do”, ông Định cho biết thêm.

Công trình nghìn tỷ nợ thuế vãng lai

Ông Hà Văn Ca, Phó Chủ tịch UBND huyện Quan Hóa cho biết, vấn đề tái định cư cho người dân bản Sa Lắng cũng khiến chính quyền địa phương trăn trở, bởi lẽ vào tháng 8/2018, thủy điện sẽ tiến hành chặn dòng và tích nước lòng hồ. Nếu khu tái định cư này vẫn chưa xong thì hàng trăm người dân ở bản Sa Lắng sẽ không còn nơi ở.

Theo ông Ca, từ khi dự án khởi động lại từ năm 2014, không chỉ người dân bản Sa Lắng chịu ảnh hưởng bởi dự án, mà còn một số hộ dân ở bản Đỏ (xã Phú Thanh, Quan Hóa). Ngoài ra có khoảng 10 công trình công cộng và các tuyến đường dân sinh nằm trong diện sẽ bị ngập bởi lòng hồ nhưng tới nay phía dự án chưa thực hiện cho người dân.

Người dân vẫ đang sống tạm bợ trong những căn lều tạm.

Về phía công ty Công ty TNHH Dịch vụ Thương mại và Sản xuất Xây dựng Đông Mê Kông, đơn vị thực hiện Dự án thủy điện Hồi Xuân, mặc dù huyện Quan Hóa đã liên tục đốc thúc triển khai đúng tiến độ các hạng mục liên quan đến dân sinh của công trình, thế nhưng, đến nay tình trạng vẫn chưa được giải quyết dứt điểm. Thậm chí đến thời điểm hiện tại, phía công ty vẫn chưa thực hiện nghĩa vụ đóng thuế vãng lai đầy đủ cho địa phương theo quy định.

Được biết, toàn bộ số tiền thuế của công trình này đã được UBND tỉnh Thanh Hóa giao cân đối thu chi ngân sách cho huyện Quan Hóa năm 2018 là 16 tỷ đồng. Đến thời điểm 2/2/2018, Chi cục thuế huyện Quan Hóa và công ty TNHH dịch vụ thương mại và sản xuất xây dựng Đông Mê Kông đã xác định được doanh thu và khối lượng hoàn thành công trình là 329 tỷ đồng, ước thuế vãng lai 2% phải nộp số tiền là 6,58 tỷ đồng.

“Là một huyện miền núi đặc biệt khó khăn về ngân sách, nếu công ty Đông Mê Kông không nộp thuế vãng lai thì huyện không có tiền để chi trả lương cho cán bộ và chi cho nhiệm vụ chung của huyện”, ông Trương Nho Tự, Chủ tịch UBND huyện Quan Hóa viết trong văn bản đề nghị công ty Mê Kông nộp thuế ký ngày 7/2/2018.

Được biết, Dự án thủy điện Hồi Xuân có tổng mức đầu tư khoảng hơn 3.320 tỷ đồng, công suất 102MW bao gồm 3 tổ máy, sản lượng điện trung bình 432,61 triệu KWh/năm. Mặc dù được triển khai thi công từ năm 2010, tuy nhiên, trong quá trình triển khai, dự án bị chậm tiến độ do khó khăn trong việc vay vốn.

Đến tháng 10/2014, dự án được chuyển giao từ Công ty Thủy điện Hồi Xuân - Vneco, thuộc Tổng Công ty CP Xây dựng Điện Việt Nam (Bộ Công Thương) cho Công ty TNHH Dịch vụ Thương mại và Sản xuất Xây dựng Đông Mê Kông. Đơn vị này tham gia với tư cách cổ đông nắm giữ 90% cổ phần để cùng đầu tư hoàn thiện dự án. Hiện tại, dự án này đang thi công và có cam kết hoàn thành vào năm 2018.