Thị trường ngoại hối biến động mạnh

Việc Fed tăng lãi suất lần thứ ba trong quý 3 cùng với những diễn biến căng thẳng thương mại Mỹ-Trung đã đẩy giá trị đồng USD tăng mạnh, làm cho các đồng tiền khác, trong đó có VND mất giá so với USD. Theo đó, tỷ giá giao dịch tại các NHTM vào thời điểm cuối quý 3 đạt 23.390 VND/USD, tăng hơn 1,7%, so với thời điểm cuối quý 2. 

Nguồn: NHNN, VCB

Trong khi đó, tỷ giá trung tâm của Ngân hàng nhà nước Việt Nam (NHNN) lại không thay đối nhiều. Tại thời điểm cuối quý 3, tỷ giá trung tâm ở mức 22.717 VND/USD, chỉ tăng 0,3% so với cuối tháng6. Chính mức tăng chênh lệch đã dẫn tới thực tế là tỷ giá giao dịch của NHTM đã tiến tới rất sát mức biên độ trần 3% mà NHNN đặt ra.

Trong quý 3, thặng dư thương mại đạt hơn 2 tỷ USD, đồng thời lượng vốn FDI tiếp tục giải ngân khá đã góp phần cùng với chính sách tiền tệ của NHNN giữ cho tỷ giá hối đoái không thay đổi quá mạnh. Tuy nhiên, theo số liệu từ Công ty chứng khoán HSC, NHNN đã phải bán ra hơn 3,7 tỷ USD từ tháng Bảy tới hiện tại để ổn định tỷ giá.

Trong thời gian tới nếu đồng USD tiếp tục tăng giá, việc NHNN phải tiếp tục bán ra ngoại tệ hoặc nâng lãi suất để giữ giá đồng nội tệ có thể sẽ xảy ra, dẫn tới nhiều rủi ro cho khu vực doanh nghiệp. Ngoài ra, việc không có số liệu chính thức về dự trữ ngoại hối kể từ tháng Bảy đặt ra những lo ngại từ công chúng về mức độ can thiệp trên thị trường ngoại hối và không gian chính sách còn lại khi dự trữ ngoại hối bị bào mòn. Việc thông tin không minh bạch có thể tạo ra sự lo ngại của công chúng và có thể dẫn tới một cuộc đầu cơ hy vọng tỷ giá lên cao, khiến việc can thiệp càng trở nên tốn kém. Điều này cũng đặt ra yêu cầu NHNN cần công khai số liệu với công chúng hơn để tăng tính minh bạch và uy tín điều hành thị trường của mình.

Thanh khoản hệ thống eo hẹp, lãi suất liên ngân hàng tăng mạnh

Theo số liệu thị trường chứng khoán, tính tới thời điểm 20/9, tăng trưởng tín dụng đạt mức 9,52% so với tháng 12/2017, thấp hơn so với cùng kỳ hai năm trước (2016: 10,46%; 2017: 11,02%). Bên cạnh đó, tăng trưởng huy động vốn của các NHTM đạt 9,15%, cũng thấp hơn so với cùng kỳ hai năm trước.

Chênh lệch lãi suất huy động - tín dụng là một trong những nguyên nhân dẫn tới hiện tượng thanh khoản hệ thống eo hẹp trong quý 3/2018. Ngoài ra, việc NHNN bán ra ngoại tệ để bình ổn tỷ giá cũng làm cho tổng phương tiện thanh toán tăng chậm hơn, dẫn tới thanh khoản eo hẹp.

Một hệ quả tất yếu là lãi suất trên thị trường liên ngân hàng bị đẩy lên cao, đặc biệt trong khoảng thời gian từ giữa tháng 8 tới giữa tháng 9. Lãi suất kỳ hạn qua đêm và một tuần nhiều thời điểm đã tiệm cận mức 4,70%, cao hơn khá nhiều cả dịp cận Tết Nguyên đán vừa qua. Sự eo hẹp của thanh khoản hệ thống dẫn tới nhiều NHTM đã có động thái tăng lãi suất huy động trên thị trường 1. Lãi suất liên ngân hàng chỉ giảm từ giữa tháng 9 và kết thúc quý 3 ở mức 2,89% và 2,95% lần lượt với kỳ hạn qua đêm và một tuần.

Nguồn: NHNN, TCTK

Trong quý 3, Thống đốc NHNN đã ra Chỉ thị 04 với định hướng kiểm soát chặt tín dụng trong các lĩnh vực rủi ro như BĐS hay BOT, và tập trung vào lĩnh vực sản xuất. Động thái siết tín dụng này khiến cho mục tiêu tăng trưởng tín dụng 17% của năm 2018 là khó khả thi khi 9 tháng mới chỉ tăng 9,52%. Tuy nhiên, đây có thể là việc làm cần thiết để kìm hãm sự tăng trưởng quá nóng trong lĩnh vực như bất động sản cũng như kiểm soát lạm phát. Đồng thời, do tăng trưởng kinh tế nhiều khả năng vượt xa chỉ tiêu 6,5 - 6,7% Quốc hội đặt ra, các ngân hàng thương mại không còn chịu áp lực phải bơm tiền ra để kích thích nền kinh tế.

Khánh Linh