Tổng nợ xấu của cả nền kinh tế vẫn là một con số chưa rõ ràng, tài sản bảo đảm của các khoản nợ xấu cũng không được công bố đầy đủ... là những điểm hạn chế khiến thị trường nợ vẫn hoạt động cầm chừng.

Quy mô lớn, cách thức xử lý vẫn đơn giản

Số liệu từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, tổng nợ xấu nội bảng của các tổ chức tín dụng (TCTD), nợ xấu đã bán cho Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) hiện chưa xử lý được và nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ tiềm ẩn trở thành nợ xấu đang ở mức 468 nghìn tỷ đồng.

Đánh giá về tiến độ xử lý nợ xấu tại các TCTD trong thời gian qua, ông Lê Việt Dũng, Phó Trưởng ban phụ trách Ban Giám sát tổng hợp thuộc Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia cho biết, hầu hết các TCTD đã xây dựng kế hoạch xử lý nợ xấu cho giai đoạn 2017 - 2020, đã trình và đang được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Theo đó, trong năm 2018 dự kiến xử lý được khoảng 20 - 30% nợ xấu được xác định theo Nghị quyết 42/2017/QH14 của Quốc hội về xử lý nợ xấu.

Tuy nhiên, theo ông Dũng, phương thức xử lý nợ xấu vẫn còn khá đơn giản, phần lớn là do các TCTD tự xử lý qua dự phòng rủi ro, thu nợ từ khách hàng. Các hình thức như bán nợ, phát mại tài sản bảo đảm... chiếm tỷ trọng rất khiêm tốn. Do đó, bên cạnh các phương pháp đã được sử dụng hiệu quả trong thời gian qua, để đẩy nhanh hơn nữa quá trình xử lý nợ xấu, cần sớm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý để phát triển thị trường mua bán nợ với sự tham gia tích cực của các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Trong khi đó, từ góc độ một thành viên tham gia thị trường nợ, ông Phạm Mạnh Thường, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH Mua bán nợ Việt Nam (DATC) cho rằng, cần có con số thực và đầy đủ về thị trường nợ. “Thực tế, quy mô nợ xấu ngày càng lớn với tính chất phức tạp hơn do quy mô và hình thức khoản vay thay đổi, có những khoản nợ lên đến nhiều nghìn tỷ đồng”, ông Thường nhận xét.

Bên cạnh đó, các khoản nợ có tính chất “Nhà nước” là các khoản vay từ Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB), các khoản Chính phủ cho vay lại, các khoản nợ về thuế đang có mặt ở nhiều doanh nghiệp. 

Tạo lập thị trường công khai, minh bạch

Để thúc đẩy thị trường nợ hoạt động hiệu quả, góp phần khơi thông dòng vốn cho nền kinh tế, ông Lê Việt Dũng cho rằng, cần thiết phải phát triển thị trường mua bán nợ để đẩy nhanh quá trình xử lý nợ xấu thông qua việc hình thành sàn giao dịch mua bán nợ và củng cố các điều kiện cần thiết để thúc đẩy hoạt động của thị trường. 

Nhằm đa dạng hoá các giải pháp xử lý nợ, theo ông Dũng, cần mạnh dạn xây dựng khuôn khổ pháp lý cho hoạt động chứng khoán hoá các khoản nợ, đồng thời phát triển hệ thống các tổ chức xếp hạng tín nhiệm đối với chủ nợ và tổ chức định giá độc lập đối với các khoản nợ, giúp cho bên mua và bên bán xác định được giá trị thị trường của khoản nợ, từ đó xem xét quyết định việc mua bán.

Đồng tình với những giải pháp trên, ông Phạm Mạnh Thường đề xuất, Chính phủ nên cho phép áp dụng cơ chế thị trường khi xử lý các khoản nợ “Nhà nước” bình đẳng như các khoản nợ thương mại để tạo sự hài hoà lợi ích giữa thu hồi nợ với bảo vệ sự sinh tồn của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cho phép các doanh nghiệp tái thiết được miễn tiền phạt thuế, được xoá một phần nợ thuế, được phân bổ trả dần thuế nợ đọng theo tiến trình phục hồi.

Mặt khác, các doanh nghiệp tái thiết qua hoạt động xử lý nợ thường rất khó tiếp cận nguồn vốn mới, trong khi đây là yêu cầu thiết yếu để khởi động quá trình phục hồi doanh nghiệp. Do đó, ông Thường đề xuất cho phép các ngân hàng được tái cấp vốn phù hợp với phương án phục hồi doanh nghiệp, và cho phép các tổ chức xử lý nợ được sử dụng nguồn lực của mình để hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp như một nguồn vốn mồi để tái cơ cấu, phục hồi hoạt động.

Cũng gặp những khó khăn trong quá trình xử lý nợ xấu do các bất cập từ khung khổ pháp lý và thị trường, ông Đoàn Văn Thắng, Tổng giám đốc VAMC cho rằng, cần sớm có các văn bản hướng dẫn thực hiện Nghị quyết 42/2017/QH14 về xử lý nợ xấu liên quan đến thủ tục rút gọn trong giải quyết tranh chấp tại toà án, việc nhận thế chấp, đăng ký thế chấp của cá nhân, tổ chức mua lại khoản nợ từ VAMC.

“Điểm đáng chú ý là cần xây dựng hệ thống thông tin về các khoản nợ, tài sản bảo đảm để giới thiệu tới các nhà đầu tư trong và ngoài nước, từ đó tạo lập môi trường trao đổi thông tin công khai, minh bạch nhằm nâng cao hiệu quả xử lý nợ, đồng thời tạo tiền đề cho thị trường mua bán nợ hình thành và phát triển”, ông Thắng nhấn mạnh.

Theo báo Đấu thầu