Có chức năng điều tra cơ bản, nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ về hải văn, sinh học, môi trường biển và đại dương, Trung tâm Hải văn (đơn vị sự nghiệp trực thuộc Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam – Bộ Tài Nguyên và Môi trường) chính là một đơn vị có vai trò quan trọng và chủ chốt trong công tác nghiên cứu, điều tra, khảo sát biển nhằm xây dựng những cơ sở dữ liệu, tham mưu, tư vấn giúp các cơ quan quản lý định hướng, điều hành, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh – quốc phòng.

Vai trò quan trọng là vậy, tuy nhiên, trong quá trình tìm hiểu, phóng viên ANTT.VN nhận thấy hoạt động của Trung tâm này lại rất “có vấn đề”.

Tàu NCB đang neo đậu tại cảng

Đấu thầu sửa chữa lên đà tàu Nghiên cứu biển (NCB): Dấu hỏi về Báo cáo kinh tế kỹ thuật

Để phục vụ hoạt động đặc thù nghiên cứu, khảo sát, điều tra biển, Trung tâm Hải văn đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường giao trọng trách quản lý Tàu Nghiên cứu biển (NCB).

Do tàu NCB được hạ thủy vào năm 1997 và đã hết hạn đăng kiểm vào ngày 25/8/2010, vì vậy, theo quy định của Hàng hải Việt Nam, tàu sẽ phải lên đà sửa chữa, đại tu để đảm bảo chất lượng, an toàn, kỹ thuật… Tuy nhiên, quá trình thực hiện đấu thầu và xét thầu của gói thầu “Sửa chữa trên đà tàu Nghiên cứu biển” thuộc hạng mục “Lên đà sửa chữa tàu Nghiên cứu biển” lại xảy ra khá nhiều sai sót.

Biên bản xác nhận số liệu và tình hình kiểm toán của kiểm toán viên nêu rõ những "vấn đề" về hồ sơ pháp lý công tác đấu thầu Lên đà sửa chữa tàu Nghiên cứu biển

Để hoàn thiện các thủ tục pháp lý cho gói thầu, Trung tâm Hải văn đã thuê đơn vị tư vấn (Trung tâm tư vấn thiết kế công nghệ tàu thủy Sông Hồng) lập Báo cáo kinh tế kỹ thuật sửa chữa tàu và lập tổng mức kinh phí sửa chữa là 14.528,52 triệu đồng, tuy nhiên, hồ sơ Báo cáo kinh tế kỹ thuật lại có không ít vấn đề.

Theo đó, biên bản xác nhận số liệu và tình hình kiểm toán của kiểm toán viên lập ngày 3/8/2012 tại Trung tâm Hải Văn cho thấy, các thông số kỹ thuật của một số thiết bị thiếu chính xác, không thống nhất và còn nhiều sai lệch, như:

+ Tại II.4. Động lực mục (3)(4): Trạm máy phát điện chính, máy phát điện cảng nêu công suất 174kw/1 máy, nhưng tại II5 lại nêu trạm phát điện chính trên tàu có công suất 160kw/1 máy, chênh lệch 14kw, 3 máy 42kw. Máy bơm hút khô Tại II4 nêu công suất động cơ 7kw, nhưng đến mục II5 lại nêu máy bơm hút khô công suất động cơ 7,5kw, chênh lệch 0,5kw.

+ Trước đưa ra các thiết bị phụ tùng thay thế sửa chữa không có Biên bản của hội đồng cán bộ chuyên môn đánh giá thực tế hư hỏng, không có báo cáo khảo sát hay số liệu của đăng kiểm hoặc sổ theo dõi thời hạn thiết bị phụ tùng hết thời hạn sử dụng cần phải thay thế.

+ Khi lập chi phí sửa chữa thay thế phụ tùng bằng kim loại (Kẽm, Tôn, Bơm công suất, Vòng bi các loại, các bình Acquy 24v 25 cái, Đèn pha, Cánh bơm, máy bơm phân ly, v.v) khối lượng hàng chục tấn, giá trị trên 1 tỷ đồng nhưng không xác định để thu hồi phế liệu giảm chi phí sửa chữa.

Cũng theo biên bản trên, Quyết định số 1956/QĐ-BTNMT ngày 25/10/2011 của Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt kế hoạch đấu thầu chưa nêu rõ cụ thể thời gian bắt đầu và kết thúc. Mặt khác, thẩm định Báo cáo kinh tế kỹ thuật có giá 14.528,2 triệu đồng chứng thư thẩm định ngày 30/9/2011 của Công ty TNHH VINACONTROL là 12.426.923.000 đồng, khi phê duyệt xác định giá gói thầu 12.379.963.000 đồng giảm đi 46.960.000 đồng (không có tài liệu thuyết minh), qua công tác thẩm định giá còn những tồn tại.

Năm 2010, Báo cáo thẩm định của Công ty TNHH VINACONTROL dựa trên Tổng mức đầu tư Báo cáo kinh tế kỹ thuật 14.528,2 triệu đồng, xác định giá dự toán sửa chữa 8.598.000.000 đồng (giảm so với tổng mức đầu tư 5.930.246.000 đồng), thanh toán chi phí thẩm định 37.831.200 đồng. Trung tâm tổ chức đấu thầu nhưng kết quả không có đơn vị nào trúng thầu. Để tiếp tục công việc Bộ cho đấu thầu lần hai, đến tháng 8/2011 Công ty TNHH VINACONTROL thẩm định lại vẫn tài liệu Báo cáo kinh tế 14.528,2 triệu đồng xác định lại giá dự toán sửa chữa 12.426.923.000 đồng (giảm so với tổng mức đầu tư 2.101.323.000 đồng) tăng so với giá lần đầu thẩm định đưa ra 3.828.923.000 đồng; việc thẩm định lần 2 không thay đổi nội dung và khối lượng công việc nhưng vẫn trả phí thẩm định theo hợp đồng 35.000.000 đồng không giảm giá hợp đồng, thể hiện việc quản lý chưa thực sự quan tâm đến chất lượng công tác thẩm định. Khi thẩm định đơn vị tư vấn chưa tính dự toán khối lượng vật liệu thu hồi để giảm chi phí sửa chữa.

Quyết định số 101/QĐ-HV ngày 05/12/2011 của giám đốc Trung tâm Hải văn phê duyệt kết quả trúng thầu sửa chữa trên đà tàu Nghiên cứu biển, đơn vị trúng thầu Liên danh Công ty TNHH NN MTV Công nghiệp tàu thủy Bến Kiền – Viện khoa học và Công nghệ Hàng hải, giá trúng thầu 12.355.352.900 đồng, giảm so với giá gói thầu 24.601.088 đồng, bằng 0,002% so với giá gói thầu.

Cũng theo biên bản xác nhận số liệu và tình hình kiểm toán của kiểm toán viên ngày 3/8/2012 tại Trung tâm Hải Văn, thì Trung tâm này đã tạm ứng cho nhà thầu số tiền 3,6 tỷ đồng.

Giải ngân khi ... chưa trúng thầu

Thông báo số 273/TB-BTNMT ngày 28 tháng 12 năm 2011 của Bộ Tài nguyên và Môi trường

Trước tình trạng chậm trễ trong việc tổ chức đấu thầu gói thầu sửa chữa lên đà tàu Nghiên cứu biển (hai lần đấu thầu vẫn không thành), ngày 28 tháng 12 năm 2011, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ra Thông báo số 273/TB-BTNMT, trong đó, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Chu Phạm Ngọc Hiển đã kết luận: “Việc đấu thầu cần phải thực hiện theo đúng quy định, yêu cầu Trung tâm Hải văn tiến hành tổ chức đấu thầu lại. Đây là lần đấu thầu thứ 3, giao Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam cử cán bộ có kinh nghiệm giúp Trung tâm Hải văn thực hiện đúng quy định. Bộ yêu cầu Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam chỉ đạo sát sao lần đấu thầu này”.

Tuy nhiên, trước yêu cầu tổ chức đấu thầu lại (lần đấu thầu thứ 3) của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm Hải văn dường như đã đẩy cả Tổng cục và Bộ vào thế… “sự đã rồi”.

Cụ thể, trước thời điểm mà Thứ trưởng Chu Phạm Ngọc Hiển ra kết luận chỉ đạo “đấu thầu lại” sau “hai lần đấu thầu mà không thành, dẫn đến tình trạng chậm trễ” (ngày 28/12/2011), ngày 05/12/2011, Trung tâm Hải văn đã thông báo kết quả trúng thầu tới Nhà thầu Liên danh Công ty TNHH MTV Công nghiệp  tàu thủy Bến Kiền và Viện Khoa học và Công nghệ Hàng Hải (gọi tắt là Nhà thầu Bến Kiền – MRI); tiếp đó, 5 ngày sau, tức là ngày 10/12/2011 hai bên đã tiến hành ký kết hợp đồng kinh tế số 668/2011 – NCB với giá trị thực hiện hợp đồng theo thầu là 12.355.352.900 đồng (Mười hai tỷ, ba trăm năm mươi lăm triệu, ba trăm năm mươi hai nghìn, chín trăm đồng). Ngày 20 tháng 12 năm 2011, Trung tâm Hải văn tiếp tục làm thủ tục chuyển kinh phí ra Kho bạc Hà Nội để chuyển cho Liên danh Bến Kiền – MRI số kinh phí là 3.600.000.000 đồng.

Trong khi đó, ngày 14/12/2011, tàu Nghiên cứu biển chính thức được các nhà thầu đưa vào sửa chữa trên đà.

Báo cáo số 46/BC-HV ngày 21 tháng 03 năm 2012 của Trung tâm Hải văn đề xuất hướng giải quyết việc tổ chức đầu thầu lên đà tàu Nghiên cứu biển lần thứ 3 là… “không tổ chức đấu thầu lại”

Như vậy, tính đến thời điểm có thông báo số 273/TB-BTNMT cũng tức là thời điểm Bộ chỉ đạo đấu thầu lại, do các lần đấu thầu trước vì nhiều lý do đã không thành công thì trên thực tế, từ hơn ba tuần trước đó, gói thầu “Sửa chữa trên đà tàu Nghiên cứu biển” đã có… đơn vị trúng thầu, hợp đồng kinh tế cũng đã được ký, tạm ứng cũng đã được chuyển và tàu thì cũng đang được sửa.

Gần ba tháng sau kết luận chỉ đạo “yêu cầu Trung tâm Hải văn tiến hành tổ chức đấu thầu lại” của Thứ trưởng Chu Phạm Ngọc Hiển; với lý do, khối lượng công việc lên đà sửa chữa tàu Nghiên cứu biển đã được Liên danh Bến Kiền – MRI thực hiện khoảng 80% công việc, nếu không tổ chức đấu thầu lại thì công việc lên đà tàu Nghiên cứu biển sẽ hoàn tất vào tháng 3/2012 và kinh phí lên đà sửa chữa tàu NCB giữ nguyên như đã phê duyệt tại Quyết định số 1956/QĐ-BTNMT nên Trung tâm Hải văn đã đề xuất hướng giải quyết việc tổ chức đầu thầu lên đà tàu Nghiên cứu biển lần thứ 3 là… “không tổ chức đấu thầu lại”.

Rõ ràng với những quyết định “cầm đèn chạy trước ô tô” của mình, Trung tâm Hải văn đã “bỏ nhỏ” cả Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam cũng như Bộ Tài nguyên và Môi trường vào tình thế… “sự đã rồi”.

Xung quanh hoạt động của Trung tâm Hải văn, trong quá trình điều tra, phóng viên ANTT.VN còn nhận thấy rất nhiều vấn đề bất cập khác xin được gửi tới quý bạn đọc trong các kỳ tiếp theo!

Quỳnh Hương – Thủy Tiên