Đã thành thông lệ, cứ đến ngày 16/1 (âm lịch) hàng năm, người Ma Coong (thuộc dân tộc Bru - Vân Kiều), ở xã Thượng Trạch, huyện Bố Trạch (Quảng Bình) lại tổ chức lễ hội đập trống. Đây là lễ hội lớn và quan trọng nhất của người Ma Coong giữa đại ngàn Trường Sơn.  

Lễ hội đập trống của người Ma Coong ở Quảng Bình đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2019.

Lễ hội này gồm phần lễ và phần hội. Phần lễ được tổ chức trên khoảnh sân rộng nhất của bản. Dưới tán của cây cổ thụ, người làng dựng một dãy nhà tranh nhỏ. Trong căn nhà chính làm nơi hành lễ, treo trang trọng chiếc trống. Khi trăng bắt đầu lên, đồ vật cúng được mang ra sắp đặt.

Cũng như mọi năm, 18 mâm cơm cúng Giàng của bà con gồm có rượu cần, gà, cá, xôi, ngọn cây mây, khúc thân cây đoác.

Cá để cúng Giàng phải được lấy từ khúc suối cấm, đây là khúc ngăn của con suối Aky. 3 giờ sáng ngày 16, già làng Đinh Xon được dân bản tín nhiệm là người thả lưới lấy cá cúng Giàng tại khúc suối này.

Già làng Đinh Xon thực hiện nghi lễ cúng trời đất, cúng Giàng, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu…

Tất cả thể hiện sự kính trọng của dân làng đối với Giàng, với các vị thần luôn che chở cho cuộc sống của bà con. Khi trăng lên ngang đầu là lúc vào giờ khai lễ. Già làng Đinh Xon đọc lời khấn cầu trời đất phù hộ cho dân bản sống yên lành, làm ăn no đủ, mùa màng bội thu.

Xong phần hành lễ, lúa gạo được ném ra tứ phía, cầu mong thóc lúa đầy bồ, đầy nương. Sau vài lượt cúng khấn, già làng phát lệnh và lễ hội đập trống bắt đầu, dân bản cùng khách tham dự đều ùa vào đập trống.

Kết thúc phần lễ cũng là lúc tiếng trống hội vang lên, những thanh niên khỏe mạnh giành nhau dùi và trổ tài đánh trống mạnh, đánh trống nhanh. Những người không tham gia đánh trống thì cầm tay nhau nhảy múa quanh đống lửa.

Du khách cùng hòa mình vào Lễ hội đập trống.

Trống hội được hoàn thành từ trước. Tang trống được làm bằng thân cây gỗ chi-cúp (một loại cây rỗng ruột), da bịt mặt trống được lấy từ da trâu, bịt trống bằng những cây mây già, chêm mặt trống cho căng là những thân tre già. Trống phải đánh cho thủng trước khi trời sáng thì trời đất mới chứng giám cho lòng thành của mọi người, trong năm mới mới được mùa màng.

Vừa đánh trống, đám thanh niên vừa la vang rừng: “Roa lữ Giàng ơi” nghĩa là “sướng quá trời ơi”. Theo tục lệ của đồng bào, thời điểm trống vỡ cũng là lúc các đôi trai gái sẽ đưa nhau tìm về với núi rừng, khe suối của bản làng để tự tình.

Người dân Ma Coong vui sướng tận hưởng lễ hội mỗi năm chỉ có một lần này.

Theo truyền thuyết, ngày xưa ở vùng đất của người Ma Coong xuất hiện một con khỉ vàng gian ác. Hằng đêm nó thường vào rẫy của bà con ăn ngô, lúa khiến bà con liên tục mất mùa, đau ốm nên rất đói khổ. Dân làng đã quyết tâm phải đuổi con khỉ ác này đi, một hôm khỉ ác tìm đến bản, bà con đã khua trống khiến con khỉ bỏ đi, từ đó dân bản không bị phá hoại mùa màng nữa.

Để nhớ công lao vị Già bản tiên tổ người Ma Coong và cầu cho quanh bốn mùa làm ăn thuận lợi, hàng năm họ tổ chức việc cúng tế linh đình dâng lên thần linh những của ngon vật lạ sinh lợi được trên vùng đất họ ở. Hoạt động ấy dần dần thành một lễ hội lớn của dân tộc người Ma Coong ở đây. Lễ hội đập trống của người Ma Coong có từ khi đó.

Năm 2019, lễ hội đập trống của người Ma Coong đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Xuân Hương