Cục trưởng Cục C45 - thiếu tướng Hồ Sỹ Tiến (ảnh: Diệp Chi)

Hồi nhỏ tôi rất thích làm công an, nhưng hồi đó chưa có trường đại học dành cho ngành công an như Học viện An ninh bây giờ, mà chỉ có trường Sỹ quan an ninh và hình thức tuyển là do trường về các trường ngành khác để tuyển. Học xong phổ thông tôi xin đi bộ đội nhưng do là con trai duy nhất của liệt sĩ nên người ta không nhận. Tôi đăng ký thi vào Đại học Y khoa và Đại học thủy sản, sau đó trường Sỹ quan An ninh về tuyển và tôi trúng tuyển, theo học từ năm 1975.

Khó khăn nhất là truy tìm manh mối và xác định hướng điều tra

Đối với những vụ “án truy xét” là những vụ án đã xảy ra rồi nhưng chưa xác định được đối tượng gây án thì công tác phá án gặp vô vàn khó khăn do phần lớn các đối tượng gây án đã chủ động xóa hết các dấu vết để đối phó cơ quan điều tra. Đó là các khó khăn về hiện trường (bao gồm dấu vết và một số yêu tố khác), về nhân chứng, về truy tìm tang vật. Đặc biệt, đối với những vụ án mà nạn nhân đã chết, không có nhân chứng thì công tác truy tìm manh mối lại càng khó khăn gấp bội.

Mỗi vụ án có một tính chất khác nhau, khó khăn cũng khác nhau. Nói chung đối với mỗi vụ án, cán bộ điều tra đều phải xác định được các yếu tố: nguyên nhân, động cơ gây án, hung khí, từ đó xác định tính chất vụ án và khoanh vùng đối tượng gây án.

Tướng Tiến cùng các chiến sĩ cảnh sát hình sự lội suối vào hiện trường vụ thảm sát ở Nghệ An

Đối với các vụ trọng án này, đa số các đối tượng gây án đã có sự chuẩn bị trước, thậm chí giết sạch người liên quan để xóa dấu vết nhằm chủ động đối phó với cơ quan điều tra. Do vậy khi bị phát hiện, gần như tất cả đối tượng đều có chung tâm lý là rất tự tin, chỉ đến khi cơ quan điều tra đưa ra những chứng cứ không thể chối cãi thì đối tượng mới chịu nhận tội.

Gần đây liên tiếp xảy ra những vụ trọng án như vậy khiến dư luận hết sức hoang mang. Ông có lý giải gì về hiện tượng này?

Để giải quyết vấn đề này, đương nhiên cần phải có sự chung tay góp sức của toàn bộ đoàn thể, tổ chức xã hội cùng tham gia giải quyết tận gốc các mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân. Phải tăng cường các tổ hòa giải dân phố, tăng cường lực lượng nắm tình hình các mâu thuẫn để ngăn chặn từ lúc manh nha.

Xã hội cần tạo ra các khu vui chơi lành mạnh cho trẻ em. Ngoài ra cần chú trọng giáo dục ý thức pháp luật cho người dân.

Công tác quản lý văn hóa: trò chơi mang tính chất bạo lực cần được quản lý chặt chẽ hơn. Hiện nay có hiện tượng một số thanh thiếu niên dùng tiền thật mua tiền ảo rồi mua vũ khí áo chém giết nhau trên mạng, dần dần cũng sẽ ảnh hưởng đến hành vi ngoài đời thực.

Cuối cùng, vấn đề cốt tử là phải duy trì được phong trào toàn dân tham gia bảo vệ tổ quốc, tăng cường tuần tra, tự quản, tự phòng, đặc biệt là phong trào tố giác tội phạm.

Mỗi vụ án đều khác nhau. Tuy nhiên, những kỷ niệm vui nhất đối với người cán bộ điều tra phá án là sau mỗi lần phá án xong, tìm ra được đúng hung thủ để đưa ra xét xử đúng người đúng tội, đảm bảo tính thực thi công bằng của pháp luật. Còn buồn nhất là khi chưa tìm ra được manh mối để phá án, hoặc là phá án xong rồi mà phải chứng kiến những nguyên nhân gây án rất “lãng xẹt”, không đáng có như những mâu thuẫn bột phát, tranh chấp nhau thửa ruộng không quá đáng giá, hay là bị ngăn cản tình ái... Những mâu thuẫn đó hoàn toàn có thể hòa giải nhưng rốt cuộc các hung thủ đã gây ra thảm án để rồi người chết, người đi tù hoặc bị tử hình.