Giới chuyên gia nhận định, kinh tế khó khăn, người dân có tâm lý “cầu may” đã giúp kinh doanh xổ số phát triển.

Nguồn thu từ xổ số tăng hơn 40%

Bộ Tài chính cho biết, quý I/2024, nguồn thu từ kinh doanh xổ số đạt 18.271 tỷ đồng, tăng 42,5% so với dự toán. Đây cũng là khoản thu có mức tăng cao nhất so với dự toán. Trước đó, năm 2023, tổng doanh thu ngành xổ số hơn 153.000 tỷ đồng, tăng 11% so với năm 2022. Đây là mức doanh thu cao nhất từ trước đến nay và có tới 96% do xổ số truyền thống đóng góp.

Hiện nay, cả nước có 63 công ty xổ số tại các địa phương và Công ty TNHH MTV Xổ số điện toán Việt Nam. Trong đó, trên 90% doanh thu truyền thống đến từ 21 công ty xổ số kiến thiết ở miền Nam.

Năm 2023, nhiều công ty xổ số ở miền Nam có doanh thu, lợi nhuận lớn. Tiêu biểu như Cty xổ số Bình Thuận có doanh thu 5.776 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế 584 tỷ đồng. Doanh thu của Công ty TNHH một thành viên Xổ số kiến thiết Cần Thơ đạt hơn 5.749 tỷ đồng, tăng hơn 11% so với năm 2022. Lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh của Công ty Xổ số Cần Thơ năm 2023 là hơn 732 tỷ đồng, tăng hơn 20% (tương đương 131 tỷ đồng so với năm 2022).

Nhiều công ty kinh doanh xổ số lãi lớn năm 2023. Ảnh minh họa

Công ty Xổ số kiến thiết và dịch vụ tổng hợp Đồng Nai năm 2023 cũng tăng trưởng 2 con số, đạt 5.815 tỷ đồng. Lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh xổ số đạt 859,3 tỷ đồng.

Công ty TNHH một thành viên Xổ số kiến thiết Vĩnh Long đạt doanh thu 5.776 tỷ đồng, tăng trưởng trên 10% so với năm 2022. Lợi nhuận trước thuế của công ty gần 578 tỷ đồng.

Tại nhiều địa phương, nguồn thu từ xổ số được xem là nguồn thu lớn, đóng góp cho ngân sách. Bộ Tài chính cho biết, địa phương sử dụng nguồn thu từ xổ số để chi cho đầu tư phát triển; trong đó ưu tiên để đầu tư cho lĩnh vực giáo dục - đào tạo, dạy nghề và lĩnh vực y tế.

“Đây là nguồn thu quan trọng của địa phương, nhất là tỉnh miền Nam để thực hiện các mục tiêu đầu tư phát triển của tỉnh. Bên cạnh đó, hoạt động kinh doanh xổ số cũng tạo công ăn việc làm cho hệ thống đại lý và người bán vé số”, lãnh đạo Bộ Tài chính cho biết.

Để tăng trưởng lớn như năm 2023, nhiều công ty xổ số đã chi hoa hồng cho đại lý vé số khoảng 15% doanh thu. Tiêu biểu như Cty xổ số Cần Thơ chi phát hành xổ số hơn 1.058 tỷ đồng. Trong đó, chi phí hoa hồng đại lý bán vé số là hơn 947,9 tỷ đồng, chiếm hơn 16,4%.

Xổ số Bình Thuận cũng chi hoa hồng cho đại lý và ủy quyền trả thưởng hơn 958,4 tỷ đồng, tương đương 16,5%. Theo cách tính trên, năm 2023, các đại lý Xổ số Bình Thuận hưởng hoa hồng khoảng 380 tỷ đồng.

Cân đối hài hòa, tránh phát triển “nóng”

Hiện nay, hầu hết xổ số truyền thống được bán qua kênh đại lý. Các đại lý cấp 1, cấp 2 bán lẻ cho người bán vé số dạo. Vì vậy, đại lý xổ số được xem như “cánh tay nối dài” của công ty xổ số. Đặc biệt, năm 2024, chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long tặng Bằng khen cho 69 đại lý vé số, do có thành tích hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tiêu thụ (bán) vé số. Các đại lý được tặng bằng khen nhờ góp phần vào thành quả của Công ty Xổ số Vĩnh Long thực hiện vượt chỉ tiêu nộp ngân sách nhà nước; đóng góp phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Vĩnh Long.

Trước đà tăng trưởng lớn, năm 2023, công ty xổ số kiến thiết khu vực miền Nam đề xuất tăng số lượng vé phát hành. Tuy nhiên, Bộ Tài chính cho biết, việc tăng lượng vé phát hành cần được xem xét thận trọng, đảm bảo an ninh trật tự và an toàn xã hội, không chỉ hiệu suất kinh tế đơn thuần. Kinh doanh xổ số là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, chịu sự kiểm soát chặt chẽ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền để đảm bảo không ảnh hưởng đến trật tự, an toàn xã hội.

“Đề xuất tăng số lượng vé phát hành của các công ty xổ số kiến thiết khu vực miền Nam cần đánh giá hài hòa các mặt và cân nhắc các lợi ích cả trước mắt và dài hạn. Việc tăng vé xổ số phát hành phải đảm bảo an ninh trật tự an toàn xã hội chứ không chỉ là hiệu quả kinh tế đơn thuần, thị trường có nhu cầu, tiêu thụ hết vé là cho tăng thêm”, Bộ Tài chính cho biết.

Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, kinh tế, đầu tư khó khăn, người dân tìm đến tâm linh, chờ may rủi đã góp phần cho xổ số tăng nhanh. Nhiều địa phương có xu hướng phát hành vé số để tạo nguồn thu lớn. Địa phương không nên khuyến khích hình thức này dễ phát sinh hệ luỵ.

Tác giả: Ngọc Linh