Trong bối cảnh quốc lộ 51 đã xuống cấp và thường xuyên kẹt xe, người dân TP.HCM mong chờ một tuyến cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu. Dự án đồng thời là mắt xích quan trọng kết nối giao thông Bắc - Nam.

Tại kỳ họp thứ 3 của Quốc hội, dự án này đứng trước cơ hội được phê duyệt phương án đầu tư công với tổng vốn ngân sách 17.800 tỷ đồng. Tuy nhiên, nhiều đại biểu vẫn băn khoăn về việc chi tiền ngân sách trong bối cảnh cơ hội đầu tư BOT rộng mở.

Nhà đầu tư sẵn sàng

Trong buổi thảo luận tại tổ về dự án cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, một số đại biểu Quốc hội đã đề nghị cân nhắc đầu tư dự án theo phương thức đối tác công tư (PPP) để giảm bớt gánh nặng trong điều kiện ngân sách Nhà nước hạn chế.

Cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu được kỳ vọng giải tỏa áp lực kẹt xe cho quốc lộ 51. Ảnh: Ngọc Tân.

Các đại biểu nhấn mạnh việc đầu tư PPP dự án này là đáng xem xét do khả thi về mặt tài chính và có nhà đầu tư quan tâm.

Cụ thể, ngày 15/3, liên danh nhà đầu tư CIENCO 6 - COTECCONS - Thuận Việt - Tân Thành đã gửi văn bản đề nghị được giao đầu tư dự án Biên Hòa - Vũng Tàu theo phương thức BOT.

Liên danh này cho biết đã nghiên cứu tính khả thi của dự án và đã thu xếp nguồn vốn để có thể thực hiện theo phương thức PPP. Họ cam kết sẽ góp 5.200 tỷ đồng vốn chủ sở hữu cho dự án (tương đương 40% phần vốn BOT), đồng thời huy động vốn ngân hàng 3.000 tỷ đồng (30%). Ngoài ra, khoảng 3.000 tỷ đồng sẽ được huy động từ hình thức trái phiếu dự án.

Liên danh nhà đầu tư cam kết triển khai hoàn thành dự án đúng tiến độ và đưa vào khai thác trong năm 2025 nếu được Chính phủ và các bộ ngành cho phép triển khai đầu tư.

Trước đó, ngày 23/9/2021, Phó thủ tướng Lê Văn Thành đã ký quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu theo phương thức BOT với tổng vốn 19.616 tỷ đồng. Trong đó, phần vốn nhà đầu tư huy động 12.987 tỷ đồng và vốn góp của Nhà nước là 6.629 tỷ đồng.

Tuy nhiên sau đó, Bộ Chính trị đã đồng ý chủ trương triển khai dự án này theo hình thức đầu tư công tại kết luận số 24-KL/TW ngày 30/12/2021 và thông báo số 15-TB/TW ngày 27/4.

Nguyên nhân chuyển dự án sang phương thức đầu tư công là vì những bất cập trong việc triển khai các dự án BOT thời gian qua. Việc chuyển đổi dự án sang đầu tư công cũng để bảo đảm tiến độ hoàn thành dự án vào năm 2025.

Khước từ BOT vì "lời hẹn 2025"

Giải trình trước Quốc hội, Bộ GTVT thừa nhận có nhà đầu tư quan tâm và kiến nghị được giao thực hiện dự án theo hình thức BOT.

Tuy nhiên, bộ cho rằng hình thức giao thầu không có trong quy định pháp luật; việc lựa chọn nhà đầu tư phải thông qua đấu thầu. Bộ GTVT đã làm việc với liên danh nhà đầu tư này để cung cấp thông tin về tính cấp thiết của dự án, các quy định pháp luật triển khai theo phương thức đối tác công tư.

Cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu là mắt xích giao thông quan trọng kết nối sân bay Long Thành. Ảnh: Phạm Ngôn.

Trường hợp tiến hành đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, Bộ GTVT tính toán sớm nhất tháng 3/2024 mới có thể khởi công dự án; trường hợp lựa chọn được nhà đầu tư có năng lực tốt (tài chính và kinh nghiệm) và thu xếp tín dụng thành công thì đến năm 2026 mới có thể cơ bản hoàn thành.

Đánh giá sơ bộ tiến độ đầu tư theo phương thức BOT, Bộ GTVT khẳng định phương thức này khó đáp ứng tính cấp thiết đầu tư của dự án. Do đó, Chính phủ đã trình Quốc hội phương án đầu tư dự án bằng vốn ngân sách. Sau khi đưa vào khai thác sẽ thu phí để hoàn trả vốn ngân sách Nhà nước.

Giải thích kỹ hơn về tính cấp thiết của dự án cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, Bộ GTVT nhận định thời hạn hoàn thành dự án này có mối ràng buộc mật thiết với một loạt dự án hẹn về đích vào năm 2025.

Cụ thể, khi dự án sân bay Long Thành giai đoạn 1 hoàn thành vào năm 2025, sẽ cần có cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu để kết nối vận tải hành khách và hàng hóa đến sân bay. Ngoài ra, trục cao tốc Bắc - Nam hứa hẹn hoàn thành vào năm 2025 cũng cần kết nối với 12,6 km đi trùng dự án Biên Hòa - Vũng Tàu.

Với áp lực nêu trên, Bộ GTVT khẳng định chỉ có đầu tư bằng vốn ngân sách thì cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu mới kịp về đích vào năm 2025. Nhà nước sẽ không thể bảo đảm chắc chắn sự thành công của dự án nếu đầu tư BOT.

Tác giả: Ngọc Tân