"Tôi lục tìm ví của mình khi đã trễ giờ họp. Trong đó là một vài tờ tiền nhàu nát và thẻ tín dụng. Sau đó, tôi lao ra khỏi nhà mà không đem theo ví. Nhưng điều đó không thành vấn đề", ông Richard Harris, Giám đốc điều hành Port Shelter Investment, viết trên South China Morning Post.

"Tôi đã có thẻ tín dụng và thẻ Octopus trên điện thoại và đồng hồ thông minh. Bộ não có thể khiến tôi thất vọng, nhưng các thiết bị điện tử thì không", ông viết thêm.

Ông Harris trải qua một ngày mà không cần dùng bất cứ tờ tiền nào. Sự thay đổi trong nền kinh tế trao đổi cơ bản đang diễn ra. Trong vài năm qua, xu hướng này đã trở nên phổ biến ở Trung Quốc với các ví điện tử như WeChat Pay và Alipay.

Ở những quốc gia khác, đại dịch Covid-19 đã rút ngắn quá trình chuyển sang thanh toán không tiền mặt. Nhiều ngân hàng trung ương trên thế giới cũng lên kế hoạch phát hành tiền kỹ thuật số, dẫn đầu là Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc.

Đại dịch đã đẩy nhanh quá trình chuyển sang thanh toán không tiền mặt tại nhiều quốc gia trên thế giới. Ảnh: Getty Images.

Thanh toán không tiền mặt

Tờ 100 NDT phổ biến tại Trung Quốc cũng đã trở nên lỗi thời. "Điều đó giống như một sự giải thoát đối với những ai phải thanh toán bằng tiền mặt dù giao dịch rất nhỏ hay rất lớn", ông Harris nhận định.

Ngoài số hóa tiền tệ, một số ngân hàng trung ương đang nghiên cứu một dạng tài khoản ngân hàng cá nhân, được cung cấp cho người dùng ngay sau khi sinh. Những tài khoản này dùng để xử lý các giao dịch công, chẳng hạn trả lương hưu hoặc những khoản phúc lợi khác trong suốt cuộc đời của một cá nhân.

Bên cạnh đó, tiền kỹ thuật số cũng có thể chỉ tập trung vào một số loại tiền tệ được ưa chuộng. Các giao dịch thương mại toàn cầu sẽ trở nên dễ dàng hơn nếu chỉ sử dụng một vài loại tiền thanh toán.

"Khi các giao dịch với những Alibaba, Google, Amazon ngày một nhiều, mọi người sẽ dễ dàng hơn khi kiếm, chi tiêu và tiết kiệm chỉ bằng một vài loại tiền tệ", ông Harris giải thích.

Thanh toán không tiền mặt đã trở nên phổ biến tại Trung Quốc trong những năm qua nhờ các ví điện tử như WeChat Pay và Alipay. Ảnh: South China Morning Post.

Đồng USD, euro và bảng Anh số chắc chắn sẽ là những đồng tiền điện tử phổ biến. Đồng NDT kỹ thuật số của Trung Quốc cũng là một đối thủ tầm cỡ với sự hiện diện của Trung Quốc trong thương mại toàn cầu. Cùng với đó là các đồng tiền trú ẩn như đồng franc Thụy Sĩ và yen Nhật. Tuy nhiên, ví kỹ thuật số có lẽ không có nhiều chỗ chứa cho những đồng tiền như peso của Argentina hay ZWD của Zimbabwe.

Những đồng tiền kỹ thuật số của các ngân hàng trung ương cũng có thể gây xáo trộn thị trường tiền mã hóa. Theo chuyên gia Phillip Gillespie - CEO hãng B2C2 Japan, nhà đầu tư sẽ bán tháo ồ ạt Bitcoin và những loại tiền mã hóa khác nếu các chính phủ thông qua những quy tắc mới để quản lý thị trường này. Bởi khi đó, sức hút của tiền mã hóa sẽ bị triệt tiêu.

Một số chuyên gia khác cũng cho rằng việc các ngân hàng trung ương phát hành tiền kỹ thuật số sẽ gây sức ép dữ dội lên Bitcoin và những loại tiền mã hóa khác. Hiện, công dân Trung Quốc đã bị cấm chuyển đổi từ NDT sang tiền ảo.

Tăng cường giám sát

Theo giám đốc điều hành Port Shelter Investment, các đồng tiền kỹ thuật số sẽ giúp ngăn chặn đáng kể những kẻ lừa đảo, tội phạm hoặc trốn thuế, dù các bê bối gần đây như của Archegos, Greensill và Wirecard cho thấy rằng những quyết định yếu kém của con người là khó tránh khỏi.

"Khi tiền giấy và tiền xu dừng lưu thông, chúng ta sẽ chỉ còn lại các tài khoản ngân hàng và một vài loại tiền kỹ thuật số. Tất cả đều có trên một chiếc điện thoại thông minh", ông Harris bình luận.

Khi đó, theo ông, chính phủ có thể biết nhiều hơn Facebook về các cá nhân, thói quen chi tiêu của họ, thậm chí là những hành động tội phạm.

Chẳng hạn, đồng NDT kỹ thuật số có thể cung cấp cho chính quyền Bắc Kinh một lượng thông tin khổng lồ về việc người dân tiêu tiền ở đâu, như thế nào.

Rõ ràng, cách tiếp cận này đi ngược lại mục đích ban đầu của tiền số. Đồng Bitcoin và các loại tiền kỹ thuật số khác dựa trên một hệ thống blockchain phi tập trung, ngăn chặn bất cứ cá nhân hay tổ chức nào nắm quyền kiểm soát.

Tuy nhiên, không rõ liệu người dùng có nhanh chóng chấp nhận các đồng tiền kỹ thuật số do ngân hàng trung ương phát hành hay không.

Riêng tại Trung Quốc, hơn 800 triệu người, tương đương 86% người dùng mạng Internet, đang sử dụng những dịch vụ thanh toán di động như Alipay và WeChat Pay.

Tuy không được ngân hàng trung ương đảm bảo, các chương trình của Alipay và WeChat Pay mang đến sự tiện lợi tương tự. Trong khi đó, cư dân Trung Quốc sẽ do dự vì lo ngại mất quyền riêng tư khi sử dụng đồng NDT kỹ thuật số, nhất là với những giao dịch lớn hoặc tài sản muốn chuyển ra nước ngoài.

"Nhiều người sẽ thận trọng. Họ có thể mất quyền riêng tư hơn, trong khi không nhận thêm nhiều lợi ích", giáo sư Frank Xie tại Đại học South Carolina Aiken nhận định.

Tác giả: Thảo Cao