Theo quy định hiện hành, hóa đơn giá trị gia tăng (VAT) là loại hóa đơn, chứng từ quan trọng nhằm ghi nhận các thông tin hàng hóa, dịch vụ đã cung ứng cho bên mua theo quy định pháp luật. Hóa đơn VAT cũng là căn cứ để xác định số tiền thuế VAT doanh nghiệp phải nộp, giúp nhà nước giám sát việc thực hiện nghĩa vụ về thuế của doanh nghiệp. Tuy nhiên, với mục đích để được khấu trừ thuế VAT đầu vào, giảm nghĩa vụ thuế, hợp thức hóa cho hàng hóa trôi nổi, nhiều doanh nghiệp đã có hành vi mua bán hóa đơn. Hậu quả của việc này làm ảnh hưởng tới các doanh nghiệp làm ăn nghiêm túc, gây khó khăn trong quản lý của cơ quan thuế và thất thoát ngân sách nhà nước.

Mới đây, qua rà soát hồ sơ kê khai thuế của Công ty TNHH MTV Lộc Anh Quảng Trị có địa chỉ đăng ký kinh doanh tại thôn Mai Lộc 1, xã Cam Chính, huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị, cơ quan thuế phát hiện nhiều dấu hiệu vi phạm bất thường. Cụ thể, theo hồ sơ doanh nghiệp này được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh tháng 11/2018, vốn điều lệ 3 tỷ đồng. Ngày 8/5/2022, doanh nghiệp đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử và được cơ quan thuế chấp nhận. Căn cứ dữ liệu hóa đơn điện tử có mã cơ quan thuế từ ngày 8/5/2022 đến 16/5/2023, doanh nghiệp này sử dụng 65 hóa đơn điện tử. Đối chiếu doanh thu kê khai trên hồ sơ khai thuế VAT với doanh thu bán ra trên ứng dụng hóa đơn điện tử, Cục Thuế tỉnh Quảng Trị phát hiện có sự chênh lệch bất ngờ về doanh thu và thuế VAT các mặt hàng xuất bán chủ yếu là đất, cát, đá, vận chuyển…

Trao đổi với báo chí, ông Nguyễn Tiến Hải, Trưởng phòng Thanh tra - Kiểm tra, Cục Thuế tỉnh Quảng Trị cho biết, một số người nộp thuế trong tỉnh đã giải trình với cơ quan thuế và cam kết có mua bán hàng hóa dịch vụ thực tế. Tuy nhiên, sau khi có thông báo của cơ quan thuế, người nộp thuế nhận thấy rủi ro nên đã chủ động loại số thuế giá trị gia tăng đầu vào và loại khỏi chi phí tính thuế thu nhập doanh nghiệp.

Cục Thuế Quảng Trị cũng đã tham mưu UBND tỉnh ban hành các công văn chỉ đạo các đơn vị trên địa bàn phối hợp phòng ngừa và xử lý các vi phạm về hóa đơn.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi khẳng định, việc mua bán hóa đơn trái phép là hành vi trắng trợn và những đối tượng thực hiện hành vi cho rằng hoạt động trong môi trường điện tử sẽ khó bị xử lý. Do đó, Bộ Tài chính đang chỉ đạo ngành thuế triển khai xây dựng trung tâm dữ liệu lớn, sử dụng công cụ trí tuệ nhân tạo để phát hiện những nguy cơ, rủi ro của những doanh nghiệp và thực hiện giám sát, cảnh báo sớm. Chẳng hạn một doanh nghiệp rất nhỏ, nhưng số lượng hóa đơn lớn, giá trị giao dịch cao sẽ rơi vào diện giám sát, khi đó sẽ phát hiện sớm gian lận và xử lý theo quy định pháp luật...

Hiện nay, để phát hiện sớm các trường hợp mua bán hóa đơn không hợp pháp, ngành Thuế đã tăng cường đối chiếu thông tin giữa dữ liệu người nộp thuế khai tại hồ sơ khai thuế và dữ liệu hóa đơn điện tử mà người nộp thuế đã khởi tạo và gửi cơ quan thuế. Qua đó, đưa ra danh sách người nộp thuế có sự sai lệch giữa hồ sơ và dữ liệu, đảm bảo doanh nghiệp khai đúng, đủ, không trì hoãn thời gian nộp thuế.

Đồng thời, trên cơ sở hệ thống dữ liệu lớn, các đơn vị chức năng thuộc Tổng cục Thuế thực hiện các chức năng kiểm soát thông tin hóa đơn điện tử, kiểm tra các dấu hiệu cảnh báo sớm giúp đưa ra các trường hợp cần giám sát, kiểm tra thường xuyên tiến tới phòng ngừa từ sớm, từ xa việc xuất khống hóa đơn điện tử.

Tổng cục Thuế hiện đã thành lập Trung tâm phân tích dữ liệu hóa đơn điện tử phục vụ phân tích, quản lý rủi ro sử dụng hóa đơn điện tử. Đến nay, 63 Cục Thuế trên cả nước đã triển khai sử dụng hệ thống, hỗ trợ kiểm soát việc sử dụng hóa đơn của doanh nghiệp.

Trên cơ sở kết quả rà soát, cơ quan thuế sẽ có cảnh báo tới người nộp thuế về sự bất thường hoặc đột biến so với hoạt động kinh doanh thông thường trong việc sử dụng hóa đơn ngay khi người nộp thuế thực hiện xuất hóa đơn. Việc này sẽ được thực hiện theo ngày để ngăn chặn, cảnh báo việc xuất hóa đơn của người nộp thuế có dấu hiệu rủi ro.

Ông Nguyễn Tiến Trung, Phó Cục trưởng Cục Thanh tra, Kiểm tra thuế, Tổng cục Thuế cho biết, ngành thuế tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Cơ quan điều tra, Bộ Công an để truy vết, xử lý doanh nghiệp mua hóa đơn và xử lý triệt để tình trạng bao che cho những hành vi vi phạm pháp luật trong sử dụng hóa đơn./.

Tác giả: Thuỳ Dương