Quay lại trạng thái nhập siêu

Báo cáo tình hình phát triển công nghiệp và thương mại 6 tháng năm 2021 của Bộ Công Thương cho thấy: Cán cân thương mại hàng hóa thực hiện tháng 6 ước tính nhập siêu 1 tỷ USD.

Tính chung 6 tháng đầu năm 2021, cán cân thương mại hàng hóa nhập siêu 1,47 tỷ USD (cùng kỳ năm trước xuất siêu 5,86 tỷ USD), trong đó khu vực kinh tế trong nước nhập siêu hơn 15 tỷ USD; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) xuất siêu 13,54 tỷ USD.

Xuất khẩu vẫn duy trì mức tăng cao nhưng nhập khẩu cũng tăng mạnh. Ảnh: Lương Bằng

Nhìn chung, theo đánh giá của Bộ Công Thương, hoạt động xuất khẩu 6 tháng đầu năm tiếp tục duy trì mức tăng trưởng cao so với cùng kỳ năm trước và khá bền vững dựa vào tăng trưởng đồng đều ở tất cả ngành hàng quan trọng như điện tử, dệt may, giày dép, máy móc thiết bị, thủy sản... và ở các thị trường lớn như Mỹ, Trung Quốc, EU...

Dự báo của Bộ Công Thương cho thấy hoạt động xuất nhập khẩu sẽ tiếp tục khởi sắc trong thời gian tới, khi mà các hiệp định thương mại tự do đang dần được thực thi một cách toàn diện hơn, hiệu quả hơn.

Đặc biệt, các hiệp định: CPTPP, EVFTA, UKFTA,... sẽ tiếp tục tạo điều kiện để hàng hóa của Việt Nam thâm nhập vào các thị trường đối tác với thuế quan ưu đãi, thông qua đó thúc đẩy xuất khẩu tăng trưởng mạnh trong thời gian tới. Giá hàng hóa xuất khẩu cũng đang có xu hướng tăng, nhất là các mặt hàng thế mạnh của Việt Nam sẽ là động lực quan trọng để gia tăng giá trị xuất khẩu.

Bên cạnh đó, ở các nước Mỹ và châu Âu đang dỡ bỏ dần hoặc hoàn toàn lệnh phong tỏa khi đã tiêm đủ số lượng vắc xin, cầu hàng hóa trên thị trường thế giới đang hồi phục trở lại, đây là cơ hội để Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu các mặt hàng công nghiệp tiêu dùng có thế mạnh.

Vẫn chưa đáng lo

Ông Nguyễn Việt Phong, Vụ trưởng Vụ Thống kê Thương mại và Dịch vụ (Tổng cục Thống kê, Bộ Kế hoạch và Đầu tư) lưu ý rằng khi nhập khẩu hàng tiêu dùng gia tăng khá mạnh và giá cả hàng hóa nhập khẩu tăng cao.

Cụ thể, 6 tháng đầu năm, Việt Nam chi gần 1,8 tỷ USD nhập khẩu ô tô nguyên chiếc, tăng tới 94,7% so với cùng kỳ năm trước. Việc nhập khẩu hàng tiêu dùng tăng cao sẽ làm giảm sức cạnh tranh của hàng nội địa. Đồng thời, giá nhập khẩu các mặt hàng phục vụ sản xuất trong 6 tháng đầu năm nay cũng tăng so với cùng kỳ năm trước. Cụ thể, giá nhập khẩu máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện tăng 1,62%; máy móc thiết bị, dụng cụ, phụ tùng tăng 0,56%; vải tăng 1,65%; sắt thép tăng đến 7,65%...

Vải thiều xuất khẩu sang nhiều thị trường.

Theo báo cáo của Bộ Công Thương, nhóm hàngcần kiểm soát và hạn chế nhập khẩucó mức tăng khá mạnh. Trong 6 tháng đầu năm 2021, kim ngạch nhập khẩu nhóm hàng cần kiểm soát đạt 10,3 tỷ USD, tăng 42,3% so với cùng kỳ năm 2020. Trong nhóm hàng này, kim ngạch nhập khẩu rau quả tăng 17%, bánh kẹo và sản phẩm ngũ cốc tăng 38%, ô tô nguyên chiếc dưới 9 chỗ tăng 67,3% về kim ngạch.

"Nếu không có giải pháp hạn chế nhập siêu thì nhập siêu lâu dài, nhất là nhập siêu hàng tiêu dùng sẽ gây tác động tiêu cực cho nền kinh tế như lãng phí ngoại tệ hoặc tác động đến sản xuất trong nước”, ông Nguyễn Việt Phong nhấn mạnh.

Bộ Công Thương cho rằng: Theo chu kỳ nhập khẩu hàng hóa nguyên liệu sản xuất thường tăng vào đầu năm và giảm giai đoạn nửa cuối năm, trong khi xuất khẩu đạt đỉnh điểm vào nửa cuối năm. Nhu cầu đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sẽ tiếp tục tăng cao trong nửa cuối năm 2021, đặc biệt là đối với ngành điện tử, máy móc thiết bị, đồ gỗ, hàng dệt may và thủy sản,... Vì vậy, cán cân thương mại được dự báo sẽ cải thiện trong thời gian tới.

Tuy nhiên, Bộ này lưu ý: Hoạt động xuất nhập khẩu có thể bị ảnh hưởng tiêu cực bởi đợt bùng phát dịch Covid-19 thứ 4 ở nhiều địa phương, nhất là một số tỉnh, thành phố là khu vực sản xuất hàng hóa lớn như Bắc Giang, Bắc Ninh, Hà Nội, TP.HCM,... những địa phương có quy mô kim ngạch xuất nhập khẩu đứng đầu của cả nước. Còn trên thế giới, châu Á tiếp tục là tâm điểm với số ca nhiễm Covid-19 mới gia tăng nhanh chóng, khiến hàng loạt quốc gia như Ấn Độ, Nhật Bản, Đài Loan, Indonesia hay Thái Lan.

Do đó, bản thân doanh nghiệp phải nỗ lực nâng cao năng lực cạnh tranh cũng như khả năng thích ứng để vượt qua khó khăn, chủ động chuyển hướng để nắm bắt hiệu quả những cơ hội từ bối cảnh mới.

TS. Lê Quốc Phương, nguyên Phó giám đốc Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại (Bộ Công Thương) đánh giá, mức độ nhập siêu của Việt Nam vẫn là con số khá nhỏ. Việt Nam là quốc gia đang phát triển công nghiệp hoá, hiện đại hoá nên nhu cầu nhập khẩu rất lớn. Nền kinh tế Việt Nam chủ yếu vẫn là gia công, lắp ráp nên phải nhập khẩu nhiều linh phụ kiện, nguyên phụ liệu. Bởi vậy, nhập khẩu vượt xuất khẩu một chút không phải vấn đề lớn.

“Đáng chú ý, khi nhìn vào cơ cấu sản phẩm dễ thấy, Việt Nam chủ yếu nhập khẩu tư liệu sản xuất. Nhập khẩu hàng tiêu dùng cũng tăng mạnh song chiếm tỷ trọng khá nhỏ trong tổng kim ngạch nhập khẩu nói chung”, chuyên gia Lê Quốc Phương nói.

Tác giả: Lương Bằng